Dane szczegółowe książki
Bezpieczeństwo, terytorium, populacja: wykłady w Collège de France, 1977-1978 / Foucault, Michel (1926-1984); Herer, Michał (1977-); Senellart, Michel; Ewald, Francois (1946-); Fontana, Alessandro (1939-)
Autorzy
Tytuł
Bezpieczeństwo, terytorium, populacja: wykłady w Collège de France, 1977-1978
Tytuł oryginału
Sécurité, territoire, population : cours au Collège de France, 1977-1978
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010
ISBN
978-83-01-16345-7
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Plik zawiera automatycznie wygenerowany spis treści
Spis treści
pokaż spis treści
OD TŁUMACZA str. 13
PRZEDMOWA
(Francois Ewald i Alessandro Fontana) str. 15
Wykład z 11 STYCZNIA 1978 str. 23
Ogólna perspektywa zajęć: studia nad biowładzą. - Pięć tez z zakresu analizy mechanizmów władzy. - Systemprawny, mechanizmy dyscyplinarne i urządzenia bezpieczeństwa. Dwa przykłady: (a) kara za kradzież, (b) sposoby postępowania wobec trądu, dżumy i ospy. - Zasadnicze cechy urządzeń bezpieczeństwa (I): zabezpieczone przestrzenie. - Przykład miasta. - Trzy przykłady urządzenia przestrzeni miejskiej w XVI i XVII wieku: (a) La Metropolitee Alexandre'a Le Maitre'a (1682), (b) miasto Richelieu, (c) Nantes.
Wykład z 18 STYCZNIA 1978 str. 49
Zasadnicze cechy urządzeń bezpieczeństwa (II): stosunek do zdarzenia: sztuka rządzenia i obchodzenia się z tym, co przypadkowe. – Problem niedoboru żywności w XVII i XVIII wieku. - Od merkantylizmu do fizjokratyzmu. - Różnice między urządzeniem bezpieczeństwa a mechanizmami dyscyplinarnymi, dotyczące sposobu traktowania zdarzenia. - Nowy typ racjonalności urządzającej i pojawienie się „populacji". - Konkluzja na temat liberalizmu: wolność jako ideologia i technika rządzenia.
Wykład z 25 STYCZNIA 1978 str. 73
Zasadnicze cechy urządzeń bezpieczeństwa (III): normalizacja. - Normowanie i normalizacja. - Przykład epidemii (ospa) i kampanie szczepień w XVIII wieku. - Narodziny nowych pojęć: przypadek, ryzyko, zagrożenie, kryzys. - Formy normalizacji w obrębie dyscypliny i mechanizmów bezpieczeństwa. - Ustanowienie nowej technologii politycznej: rządzenie populacjami. - Problem populacji u merkantylistów ifizjokratów. - Populacja jako katalizator w obrębie wiedzy: od analizy bogactw do ekonomii politycznej, od historii naturalnej do biologii, od gramatyki ogólnej do historycznej filologii.
Wykład z 1 LUTEGO 1978 str. 103
Problem „rządzenia" w XVI wieku. - Mnogość praktyk rządzenia (rządzenie sobą, rząd dusz, rządzenie dziećmi Ud.). - Specyficzny problem rządzenia państwem. - Książę Machiavellego jako negatywny punkt odniesienia w literaturze poświęconej rządzeniu. - Krótka historia recepcji Księcia do XIX wieku. - Sztuka rządzenia odróżniona od zwykłego sprytu właściwego księciu. - Przykład tej nowej sztuki: Le Miroir po-litiąue Guillaumea de ha Perriere'a (1555). - Rządzenie nakierowane na „rzeczy", którymi się rozporządza. - Ustępowanie regulacji prawnych na rzecz najróżniejszych taktyk. - Historyczne i instytucjonalne przeszkody, jakie aż do XVIII wieku napotykała owa sztuka rządzenia.
- Problem populacji jako główny czynnik odblokowujący. - Trójkąt: rządzenie I populacja I ekonomia polityczna. - Kwestia metody: projekt historii „urządzania". Przeceniana problematyka państwa.
Wykład z 8 LUTEGO 1978 str. 131
Dlaczego warto badać urządzanie? - Problem państwa i populacji. -Przypomnienie głównej idei projektu: potrójne przesunięcie analizy w odniesieniu do kwestii (a) instytucji, (b) funkcji, (c) przedmiotu. - Cel tegorocznych wykładów. - Przyczynek do historii pojęcia „rządzenia". Jego połę semantyczne od XIII do XV wieku. - Idea rządzenia ludźmi. Jej źródła: (a) organizacja władzy pastoralnej na przedchrześcijańskim i chrześcijańskim Wschodzie, (b) kontroła sumienia. - Pierwszy zarys teorii duszpasterstwa. Jego charakterystyczne cechy jako władzy (a) sprawowanej nad wielością pozostającą w ruchu, (b) zasadniczo dobroczynnej, nakierowanej na zbawienie owieczek oraz (c) indywidualizującej. Omnes et singulatim. Paradoks pasterza. - Instytucjonalizacja duszpasterstwa za sprawą Kościoła.
Wykład z 15 LUTEGO 1978 str. 149
Analiza duszpasterstwa (ciąg dalszy). - Problem relacji między pasterzem a stadem w łiteraturze i myśli greckiej: Homer i tradycja pitago-rejska. Rzadkie występowanie metafory pasterza w literaturze politycznej okresu klasycznego (Izokrates, Demostenes). - Polityk Platona jako główny wyjątek. Wykorzystanie tej metafory w innych tekstach Płatona (Kritiasz, Prawa, Państwo). Krytyka idei władcy-pasterza w Polityku. Metafora pastoralna zastosowana do łekarza, rołnika, gimnastyka i nauczyciela. - Historia duszpasterstwa jako obowiązującego na Zachodzie modelu rządzenia ludźmi i jej ścisły związek z historią chrześcijaństwa. Przekształcenia i kryzysy tego modełu do XVIII wieku.
Konieczność stworzenia historii duszpasterstwa. - Cechy charakterystyczne „rządu dusz": władza całościowa, koekstensywna z organizacją Kościoła i odróżniona od władzy politycznej. - Problem relacji między władzą polityczną i władzą pastoralną na Zachodzie. Porównanie z tradycją rosyjską.
Wykład z 22 LUTEGO 1978 str. 173
Analiza duszpasterstwa (zakończenie). - Specyfika duszpasterstwa chrześcijańskiego w zestawieniu z tradycją orientalną i hebrajską. -Sztuka rządzenia ludźmi i jej rola w historii urządzania. - Zasadnicze cechy duszpasterstwa chrześcijańskiego między III a VI wiekiem (św. Jan Chryzostom, św. Cyprian, św. Ambroży, Grzegorz Wielki, św. Kasjan, św. Benedykt z Nursji): (1) Kwestia zbawienia - ekonomia zasług i win: (a) zasada odpowiedzialności analitycznej, (b) zasada całkowitego i natychmiastowego przeniesienia, (c) zasada odwrócenia ofiary, (d) zasada odwrotnej proporcjonalności. (2) Stosunek do prawa: ustanowienie relacji pełnej zależności między stadem a tym, kto nim kieruje; relacji jednostkowej i nieodniesionej do żadnego celu. Różnica między grecką i chrześcijańską apatheia (3) Stosunek do prawdy - wytwarzanie prawd ukrytych. Duszpasterskie nauczanie i kontrola sumienia. - Konkluzja: całkowicie nowa forma władzy oznaczająca narodziny specyficznych trybów indywidualizacji. Jej decydujące znaczenie dla historii podmiotu.
Wykład z 1 MARCA 1978 str. 201
Pojęcie „prowadzenia". - Kryzys duszpasterstwa. - Prowadzenie i różne rodzaje buntu przeciw duszpasterstwu. - Przemieszczenie, w epoce nowoczesnej, form oporu na obrzeża instytucji politycznych: przykład armii, tajnych stowarzyszeń i medycyny. - Problem terminologiczny: „złe prowadzenie", „nieposłuszeństwo", „odstępstwo" i „kontr prowadzenie.
Formy kontrprowadzenia duszpasterskiego. Powtórka z historii: (a) ascetyzm, (b) wspólnoty, (c) mistyka, (d) Pismo, (d) wiara eschatologiczna. - Konkluzja: sens odwołania do pojęcia „władzy pastoralnej" w ramach analizy sposobów sprawowania władzy w ogóle.
Wykład z 8 MARCA 1978 str. 233
Od duszpasterstwa do politycznego rządzenia ludźmi. - Ogólny kontekst tego przejścia: kryzys duszpasterstwa i rozruchy na tle prowadzenia w XVI wieku. Reformacja protestancka i kontrreformacja. Inne czynniki. - Dwa znaczące zjawiska: intensyfikacja duszpasterstwa w obszarze religii i wszechobecność kwestii prowadzenia w sferze prywatnej i publicznej. - Rozum urządzający jako forma właściwa sprawowaniu władzy suwerennej. - Porównanie ze św. Tomaszem. - Zerwanie ciągłości w planie kosmologiczno-teologicznym. - Zagadnienie sztuki rządzenia.
- Uwaga na temat problemu zrozumiałości dziejów. - Racja stanu (I):
skandal i nowy przedmiot sporów. - Trzy punkty zapalne debaty wokół
racji stanu: Machiavelli, „polityka" i „państwo".
Wykład z 15 MARCA 1978 str. 259
Racja stanu (II): jej definicja i charakterystyczne cechy aż po wiek XVII.
- Nowy model czasu historycznego, który implikuje racja stanu. - Swoiste cechy racji stanu w porównaniu z rządzeniem typu pastoralnego:
(1) problem zbawienia: teoria zamachu stanu (Naude). Konieczność,
przemoc i teatralność. — (2) Problem posłuszeństwa. Bacon: zagadnienie
buntu. Różnica między Baconem i Machiavełłim. - (3) Problem prawdy: od mądrości Księcia do wiedzy państwowej. Narodziny statystyki.
Problem tajemnicy. - Refleksyjny pryzmat, przez który postrzega się
problematykę państwa. - Obecność i nieobecność „populacji" w obrębie
tej nowej problematyki.
Wykład z 22 MARCA 1978 str. 287
Racja stanu (III). - Państwo jako zasada porządkująca i cel. - Funkcjonowanie rozumu urządzającego: (a) w tekstach teoretycznych (teoria podtrzymywania państwa), b) w praktyce politycznej. Konkurencja między państwami. - Traktat westfalski i kres Cesarstwa Rzymskiego. - Silą jako nowy czynnik w obrębie rozumu politycznego. - Polityka i dynamika sil. - Pierwszy układ technologiczny charakterystyczny dla tej nowej sztuki rządzenia: system dyplomaty czno-militarny. -Jego cel: poszukiwanie europejskiej równowagi. Czym jest Europa? Idea „równowagi". - Jej narzędzia: (1) wojna, (2) dyplomacja, (3) ustanowienie ciągłości urządzeń wojskowych.
Wykład z 29 MARCA 1978 str. 313
Policja jako druga technologia charakterystyczna dla nowej sztuki rządzenia nakierowanej na rację stanu. Tradycyjne znaczenia przypisywane temu słowu po wiek XVI i nowy sens, jaki zyskało w XVII i XVIII wieku: rachunek i techniki pozwalające na dobre wykorzystanie sił stojących do dyspozycji państwa. - Potrójna relacja między systemem równowagi europejskiej a policją. - Różnice między sytuacją we Włoszech, w Niemczech i we Francji. - Turąuet de Mayerne i jego La Monarchie aristodemocratiąue. - Kontrola aktywności ludzi jako konstytutywny element potęgi państwa. - Przedmioty zainteresowania policji: (1) liczba mieszkańców, (2) konieczności życiowe, (3) zdrowie, (4) zawody, (5) koegzystencja i cyrkulacja ludzi. - Policja jako sztuka kierowania ludźmi i zapewniania dobrobytu populacji.
Wykład z 5 KWIETNIA J978 str. 333
Policja (ciąg dalszy). - Delamare. - Miasto jako miejsce narodzin policji. Policja i kwestia reglamentacji w mieście. Urbanizacja terytorium.
Stosunek policji do problematyki merkantylistycznej. - Narodziny mia-sta-rynku. - Metody policyjne. Różnica między policją a wymiarem sprawiedliwości. Władza o charakterze zasadniczo reglamentacyjnym. Reglamentacja i dyscyplina. - Powrót do problemu zboża. - Krytyka państwa policyjnego w związku z kwestią niedoboru. Tezy ekonomistów na temat populacji i roli państwa formułowane a propos cen zboża. -Narodziny nowej formy urządzania. Urządzanie przez polityków i przez ekonomistów. - Przekształcenia, jakim ulega racja stanu: (1) naturalność społeczeństwa, (2) nowe relacje władzy i wiedzy, (3) objęcie we władanie populacji (higiena publiczna, demografia itd.), (4) nowe formy interwencji państwowej, (5) status wolności. — Elementy nowej sztuki rządzenia: praktyka ekonomiczna, zarządzanie populacją, prawo i poszanowanie wolności, policja i funkcja represywna. - Różne formy kontrprowadzenia odniesione do sztuki urządzania. - Ogólna konkluzja.
PRZYPISY str. 363
STRESZCZENIE
(Michel Foucault) str. 441
UMIEJSCOWIENIE WYKŁADÓW
(Michel Senellart) str. 449
INDEKS NAZWISK str. 491
INDEKS POJĘĆ str. 503
PRZEDMOWA
(Francois Ewald i Alessandro Fontana) str. 15
Wykład z 11 STYCZNIA 1978 str. 23
Ogólna perspektywa zajęć: studia nad biowładzą. - Pięć tez z zakresu analizy mechanizmów władzy. - Systemprawny, mechanizmy dyscyplinarne i urządzenia bezpieczeństwa. Dwa przykłady: (a) kara za kradzież, (b) sposoby postępowania wobec trądu, dżumy i ospy. - Zasadnicze cechy urządzeń bezpieczeństwa (I): zabezpieczone przestrzenie. - Przykład miasta. - Trzy przykłady urządzenia przestrzeni miejskiej w XVI i XVII wieku: (a) La Metropolitee Alexandre'a Le Maitre'a (1682), (b) miasto Richelieu, (c) Nantes.
Wykład z 18 STYCZNIA 1978 str. 49
Zasadnicze cechy urządzeń bezpieczeństwa (II): stosunek do zdarzenia: sztuka rządzenia i obchodzenia się z tym, co przypadkowe. – Problem niedoboru żywności w XVII i XVIII wieku. - Od merkantylizmu do fizjokratyzmu. - Różnice między urządzeniem bezpieczeństwa a mechanizmami dyscyplinarnymi, dotyczące sposobu traktowania zdarzenia. - Nowy typ racjonalności urządzającej i pojawienie się „populacji". - Konkluzja na temat liberalizmu: wolność jako ideologia i technika rządzenia.
Wykład z 25 STYCZNIA 1978 str. 73
Zasadnicze cechy urządzeń bezpieczeństwa (III): normalizacja. - Normowanie i normalizacja. - Przykład epidemii (ospa) i kampanie szczepień w XVIII wieku. - Narodziny nowych pojęć: przypadek, ryzyko, zagrożenie, kryzys. - Formy normalizacji w obrębie dyscypliny i mechanizmów bezpieczeństwa. - Ustanowienie nowej technologii politycznej: rządzenie populacjami. - Problem populacji u merkantylistów ifizjokratów. - Populacja jako katalizator w obrębie wiedzy: od analizy bogactw do ekonomii politycznej, od historii naturalnej do biologii, od gramatyki ogólnej do historycznej filologii.
Wykład z 1 LUTEGO 1978 str. 103
Problem „rządzenia" w XVI wieku. - Mnogość praktyk rządzenia (rządzenie sobą, rząd dusz, rządzenie dziećmi Ud.). - Specyficzny problem rządzenia państwem. - Książę Machiavellego jako negatywny punkt odniesienia w literaturze poświęconej rządzeniu. - Krótka historia recepcji Księcia do XIX wieku. - Sztuka rządzenia odróżniona od zwykłego sprytu właściwego księciu. - Przykład tej nowej sztuki: Le Miroir po-litiąue Guillaumea de ha Perriere'a (1555). - Rządzenie nakierowane na „rzeczy", którymi się rozporządza. - Ustępowanie regulacji prawnych na rzecz najróżniejszych taktyk. - Historyczne i instytucjonalne przeszkody, jakie aż do XVIII wieku napotykała owa sztuka rządzenia.
- Problem populacji jako główny czynnik odblokowujący. - Trójkąt: rządzenie I populacja I ekonomia polityczna. - Kwestia metody: projekt historii „urządzania". Przeceniana problematyka państwa.
Wykład z 8 LUTEGO 1978 str. 131
Dlaczego warto badać urządzanie? - Problem państwa i populacji. -Przypomnienie głównej idei projektu: potrójne przesunięcie analizy w odniesieniu do kwestii (a) instytucji, (b) funkcji, (c) przedmiotu. - Cel tegorocznych wykładów. - Przyczynek do historii pojęcia „rządzenia". Jego połę semantyczne od XIII do XV wieku. - Idea rządzenia ludźmi. Jej źródła: (a) organizacja władzy pastoralnej na przedchrześcijańskim i chrześcijańskim Wschodzie, (b) kontroła sumienia. - Pierwszy zarys teorii duszpasterstwa. Jego charakterystyczne cechy jako władzy (a) sprawowanej nad wielością pozostającą w ruchu, (b) zasadniczo dobroczynnej, nakierowanej na zbawienie owieczek oraz (c) indywidualizującej. Omnes et singulatim. Paradoks pasterza. - Instytucjonalizacja duszpasterstwa za sprawą Kościoła.
Wykład z 15 LUTEGO 1978 str. 149
Analiza duszpasterstwa (ciąg dalszy). - Problem relacji między pasterzem a stadem w łiteraturze i myśli greckiej: Homer i tradycja pitago-rejska. Rzadkie występowanie metafory pasterza w literaturze politycznej okresu klasycznego (Izokrates, Demostenes). - Polityk Platona jako główny wyjątek. Wykorzystanie tej metafory w innych tekstach Płatona (Kritiasz, Prawa, Państwo). Krytyka idei władcy-pasterza w Polityku. Metafora pastoralna zastosowana do łekarza, rołnika, gimnastyka i nauczyciela. - Historia duszpasterstwa jako obowiązującego na Zachodzie modelu rządzenia ludźmi i jej ścisły związek z historią chrześcijaństwa. Przekształcenia i kryzysy tego modełu do XVIII wieku.
Konieczność stworzenia historii duszpasterstwa. - Cechy charakterystyczne „rządu dusz": władza całościowa, koekstensywna z organizacją Kościoła i odróżniona od władzy politycznej. - Problem relacji między władzą polityczną i władzą pastoralną na Zachodzie. Porównanie z tradycją rosyjską.
Wykład z 22 LUTEGO 1978 str. 173
Analiza duszpasterstwa (zakończenie). - Specyfika duszpasterstwa chrześcijańskiego w zestawieniu z tradycją orientalną i hebrajską. -Sztuka rządzenia ludźmi i jej rola w historii urządzania. - Zasadnicze cechy duszpasterstwa chrześcijańskiego między III a VI wiekiem (św. Jan Chryzostom, św. Cyprian, św. Ambroży, Grzegorz Wielki, św. Kasjan, św. Benedykt z Nursji): (1) Kwestia zbawienia - ekonomia zasług i win: (a) zasada odpowiedzialności analitycznej, (b) zasada całkowitego i natychmiastowego przeniesienia, (c) zasada odwrócenia ofiary, (d) zasada odwrotnej proporcjonalności. (2) Stosunek do prawa: ustanowienie relacji pełnej zależności między stadem a tym, kto nim kieruje; relacji jednostkowej i nieodniesionej do żadnego celu. Różnica między grecką i chrześcijańską apatheia (3) Stosunek do prawdy - wytwarzanie prawd ukrytych. Duszpasterskie nauczanie i kontrola sumienia. - Konkluzja: całkowicie nowa forma władzy oznaczająca narodziny specyficznych trybów indywidualizacji. Jej decydujące znaczenie dla historii podmiotu.
Wykład z 1 MARCA 1978 str. 201
Pojęcie „prowadzenia". - Kryzys duszpasterstwa. - Prowadzenie i różne rodzaje buntu przeciw duszpasterstwu. - Przemieszczenie, w epoce nowoczesnej, form oporu na obrzeża instytucji politycznych: przykład armii, tajnych stowarzyszeń i medycyny. - Problem terminologiczny: „złe prowadzenie", „nieposłuszeństwo", „odstępstwo" i „kontr prowadzenie.
Formy kontrprowadzenia duszpasterskiego. Powtórka z historii: (a) ascetyzm, (b) wspólnoty, (c) mistyka, (d) Pismo, (d) wiara eschatologiczna. - Konkluzja: sens odwołania do pojęcia „władzy pastoralnej" w ramach analizy sposobów sprawowania władzy w ogóle.
Wykład z 8 MARCA 1978 str. 233
Od duszpasterstwa do politycznego rządzenia ludźmi. - Ogólny kontekst tego przejścia: kryzys duszpasterstwa i rozruchy na tle prowadzenia w XVI wieku. Reformacja protestancka i kontrreformacja. Inne czynniki. - Dwa znaczące zjawiska: intensyfikacja duszpasterstwa w obszarze religii i wszechobecność kwestii prowadzenia w sferze prywatnej i publicznej. - Rozum urządzający jako forma właściwa sprawowaniu władzy suwerennej. - Porównanie ze św. Tomaszem. - Zerwanie ciągłości w planie kosmologiczno-teologicznym. - Zagadnienie sztuki rządzenia.
- Uwaga na temat problemu zrozumiałości dziejów. - Racja stanu (I):
skandal i nowy przedmiot sporów. - Trzy punkty zapalne debaty wokół
racji stanu: Machiavelli, „polityka" i „państwo".
Wykład z 15 MARCA 1978 str. 259
Racja stanu (II): jej definicja i charakterystyczne cechy aż po wiek XVII.
- Nowy model czasu historycznego, który implikuje racja stanu. - Swoiste cechy racji stanu w porównaniu z rządzeniem typu pastoralnego:
(1) problem zbawienia: teoria zamachu stanu (Naude). Konieczność,
przemoc i teatralność. — (2) Problem posłuszeństwa. Bacon: zagadnienie
buntu. Różnica między Baconem i Machiavełłim. - (3) Problem prawdy: od mądrości Księcia do wiedzy państwowej. Narodziny statystyki.
Problem tajemnicy. - Refleksyjny pryzmat, przez który postrzega się
problematykę państwa. - Obecność i nieobecność „populacji" w obrębie
tej nowej problematyki.
Wykład z 22 MARCA 1978 str. 287
Racja stanu (III). - Państwo jako zasada porządkująca i cel. - Funkcjonowanie rozumu urządzającego: (a) w tekstach teoretycznych (teoria podtrzymywania państwa), b) w praktyce politycznej. Konkurencja między państwami. - Traktat westfalski i kres Cesarstwa Rzymskiego. - Silą jako nowy czynnik w obrębie rozumu politycznego. - Polityka i dynamika sil. - Pierwszy układ technologiczny charakterystyczny dla tej nowej sztuki rządzenia: system dyplomaty czno-militarny. -Jego cel: poszukiwanie europejskiej równowagi. Czym jest Europa? Idea „równowagi". - Jej narzędzia: (1) wojna, (2) dyplomacja, (3) ustanowienie ciągłości urządzeń wojskowych.
Wykład z 29 MARCA 1978 str. 313
Policja jako druga technologia charakterystyczna dla nowej sztuki rządzenia nakierowanej na rację stanu. Tradycyjne znaczenia przypisywane temu słowu po wiek XVI i nowy sens, jaki zyskało w XVII i XVIII wieku: rachunek i techniki pozwalające na dobre wykorzystanie sił stojących do dyspozycji państwa. - Potrójna relacja między systemem równowagi europejskiej a policją. - Różnice między sytuacją we Włoszech, w Niemczech i we Francji. - Turąuet de Mayerne i jego La Monarchie aristodemocratiąue. - Kontrola aktywności ludzi jako konstytutywny element potęgi państwa. - Przedmioty zainteresowania policji: (1) liczba mieszkańców, (2) konieczności życiowe, (3) zdrowie, (4) zawody, (5) koegzystencja i cyrkulacja ludzi. - Policja jako sztuka kierowania ludźmi i zapewniania dobrobytu populacji.
Wykład z 5 KWIETNIA J978 str. 333
Policja (ciąg dalszy). - Delamare. - Miasto jako miejsce narodzin policji. Policja i kwestia reglamentacji w mieście. Urbanizacja terytorium.
Stosunek policji do problematyki merkantylistycznej. - Narodziny mia-sta-rynku. - Metody policyjne. Różnica między policją a wymiarem sprawiedliwości. Władza o charakterze zasadniczo reglamentacyjnym. Reglamentacja i dyscyplina. - Powrót do problemu zboża. - Krytyka państwa policyjnego w związku z kwestią niedoboru. Tezy ekonomistów na temat populacji i roli państwa formułowane a propos cen zboża. -Narodziny nowej formy urządzania. Urządzanie przez polityków i przez ekonomistów. - Przekształcenia, jakim ulega racja stanu: (1) naturalność społeczeństwa, (2) nowe relacje władzy i wiedzy, (3) objęcie we władanie populacji (higiena publiczna, demografia itd.), (4) nowe formy interwencji państwowej, (5) status wolności. — Elementy nowej sztuki rządzenia: praktyka ekonomiczna, zarządzanie populacją, prawo i poszanowanie wolności, policja i funkcja represywna. - Różne formy kontrprowadzenia odniesione do sztuki urządzania. - Ogólna konkluzja.
PRZYPISY str. 363
STRESZCZENIE
(Michel Foucault) str. 441
UMIEJSCOWIENIE WYKŁADÓW
(Michel Senellart) str. 449
INDEKS NAZWISK str. 491
INDEKS POJĘĆ str. 503