Dane szczegółowe książki

Wykaz skrótów … XIX
Wykaz literatury … XXIII
Przedmowa do dwunastego wydania … XXV
Rozdział I. Wprowadzenie do prawa cywilnego … 1
§ 1. Prawo cywilne … 1
I. Prawo publiczne i prawo prywatne … 1
1. Wprowadzenie … 1
2. Prawo prywatne … 2
3. Prawo publiczne … 3
4. Użyteczność wyróżnienia … 3
II. Gałęzie prawa, kompleksowe regulacje prawne, dyscypliny naukowe i dydaktyczne … 5
1. Gałęzie prawa … 5
2. Kompleksowe regulacje prawne … 5
3. Dyscypliny naukowe i dydaktyczne … 6
III. Status prawa cywilnego … 6
1. Metoda regulacji … 6
2. Przedmiot regulacji … 8
IV. Zakres prawa cywilnego … 9
1. Uwagi wstępne … 9
2. Prawo pracy … 9
3. Prawo rodzimie … 10
4. Prawo handlowe … 11
5. Prawo rolne … 13
6. Prawo spółdzielcze … 13
V. Systematyka prawa cywilnego … 14
1. Uwagi ogólne … 14
2. Poszczególne działy prawa cywilnego … 14
3. Inne wyróżnienia zespołów norm cywilnoprawnych … 15
VI. Zasady prawa cywilnego … 16
1. Pojęcie … 16
2. Katalog zasad … 17
§ 2. Unifikacja i kodyfikacja prawa cywilnego w Polsce … 19
I. Unifikacja prawa cywilnego … 19
1. Druga Rzeczpospolita … 19
2. Okres powojenny … 22
II. Kodyfikacja prawa cywilnego … 23
1. Pierwsze próby kodyfikacji … 23
2. Uchwalenie Kodeksu cywilnego … 24
3. Charakter prawny … 25
4. Zakres … 26
5. Podział … 27
6. Forma … 27
7. Warstwy ideologiczne … 27
III. Reforma Kodeksu w Rzeczypospolitej Polskiej … 28
Rozdział II. Źródła prawa cywilnego … 31
§ 3. Rodzaje źródeł … 31
I. Uwagi wstępne … 31
II. Prawo stanowione … 32
III. Zwyczaje i prawo zwyczajowe … 33
1. Zwyczaje … 33
2. Prawo zwyczajowe … 35
IV. Rola orzecznictwa … 36
V. Rola nauki … 36
§ 4. Ważniejsze rodzaje norm i przepisów prawa cywilnego … 37
I. Uwagi ogólne … 37
1. Struktura normy prawnej … 37
2. Norma a przepis prawny … 38
II. Ważniejsze rodzaje norm prawa cywilnego … 39
1. Normy bezwzględnie i względnie wiążące oraz semiimperatywne … 39
2. Normy kompetencyjne … 41
3. Metanormy … 42
III. Ważniejsze rodzaje przepisów prawa cywilnego … 43
1. Definicje legalne … 43
2. Przepisy odsyłające … 43
3. Klauzule generalne … 44
§ 5. Obowiązywanie norm prawa cywilnego w zasięgu czasowym i przestrzennym … 48
I. Obowiązywanie norm w zasięgu czasowym … 49
1. Początek obowiązywania … 49
2. Koniec obowiązywania … 50
II. Prawo intertemporalne … 51
1. Uwagi ogólne … 51
2. Zasada nieretroakcji … 51
3. Kolizje norm nieobjętych zasadą nieretroakcji … 52
III. Obowiązywanie norm prawa cywilnego w zasięgu przestrzennym … 55
IV. Prawo prywatne międzynarodowe … 55
Rozdział III. Stosowanie prawa cywilnego … 56
§ 6. Model stosowania prawa … 56
I. Model normatywny … 56
II. Trójczłonowy model stosowania prawa … 57
§ 7. Ustalenie stanu faktycznego sprawy … 57
I. Reguły dowodowe … 57
1. Dowody … 57
2. Rozkład ciężaru dowodu … 58
II. Domniemania … 59
1. Domniemania faktyczne … 59
2. Domniemania prawne … 59
3. Domniemanie dobrej wiary … 62
4. Moc wiążąca orzeczeń … 63
§ 8. Ustalenie właściwej normy dla rozstrzygnięcia sprawy … 64
I. Wykładnia prawa … 65
1. Uwagi wstępne … 65
2. Dyrektywy językowe … 66
3. Dyrektywy systemowe … 68
4. Dyrektywy funkcjonalne … 69
5. Wyniki wykładni … 71
II. Wnioskowanie z norm o normach … 71
1. Pojęcie … 71
2. Reguły instrumentalnego nakazu i zakazu … 72
3. Reguły a fortiori … 72
4. Analogia z ustawy … 73
5. Analogia z prawa … 74
III. Związanie sądu w działaniach interpretacyjnych i inferencyjnych … 74
1. Uwagi wstępne … 74
2. Nadzór judykacyjny … 75
3. Zasady prawne … 75
4. Powszechnie obowiązująca wykładnia … 76
5. Wskazania wspomagające … 77
IV. Zbieg norm … 78
V. Wykładnia prawa wspólnotowego … 79
1. Reguły wykładni … 79
2. Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec prawa krajowego … 79
3. Właściwość sądów … 80
§ 9. Wiążące ustalenie konsekwencji prawnych stanu faktycznego … 80
Rozdział IV. Prawo podmiotowe … 82
§ 10. Pojęcie prawa podmiotowego … 82
I. Koncepcja prawnonaturalna i system prawny … 82
1. Prawo podmiotowe i system prawny … 82
2. Koncepcja umiarkowanego pozytywizmu … 83
II. Określenie prawa podmiotowego … 83
1. Stosunek cywilnoprawny … 83
2. Definicja prawa podmiotowego … 84
3. Przydatność koncepcji prawa podmiotowego … 87
III. Uprawnienia … 88
1. Uwagi ogólne … 88
2. Roszczenia … 89
3. Uprawnienia kształtujące … 89
4. Zarzut … 90
§ 11. Rodzaje praw podmiotowych … 91
I. Uwagi wstępne … 91
II. Prawa bezwzględne i względne … 91
1. Prawa bezwzględne … 91
2. Prawa względne … 92
3. Prawo podmiotowe w zobowiązaniach realnych … 92
4. Przyporządkowane prawa bezwzględne … 93
III. Prawa akcesoryjne i związane … 94
1. Prawa akcesoryjne … 94
2. Prawa związane … 94
IV. Prawa majątkowe i niemajątkowe … 94
1. Prawa majątkowe … 95
2. Prawa niemajątkowe … 95
V. Prawa przenoszalne i nieprzenoszalne … 96
1. Uwagi wprowadzające … 96
2. Zbywalność … 96
3. Dziedziczność … 97
VI. Prawa tymczasowe … 98
§ 12. Sposoby nabycia i utraty prawa podmiotowego … 98
I. Uwagi wstępne … 99
II. Nabycie pochodne i pierwotne … 99
1. Nabycie pochodne … 99
2. Nabycie pierwotne … 100
III. Następstwo pod tytułem szczególnym i ogólnym … 101
1. Następstwo pod tytułem szczególnym … 101
2. Następstwo pod tytułem ogólnym … 101
IV. Nabycie translatywne i konstytutywne … 102
1. Nabycie translatywne … 102
2. Nabycie konstytutywne … 102
V. Utrata prawa … 103
1. Uwagi ogólne … 103
2. Połączenie prawa i obowiązku … 103
§ 13. Realizacja prawa podmiotowego … 104
I. Wykonywanie … 104
II. Nadużycie … 104
1. Teoria zewnętrzna … 105
2. Teoria wewnętrzna … 106
3. Stosowanie instytucji nadużycia prawa podmiotowego … 107
III. Ochrona … 108
1. Ochrona sądowa … 108
2. Pomoc własna … 109
IV. Kolizja praw podmiotowych … 109
Rozdział V. Przedmioty stosunku cywilnoprawnego … 111
§ 14. Uwagi wstępne … 111
§ 15. Rzeczy … 112
I. Pojęcie … 112
1. Cechy konstytutywne … 112
2. Wyłączenia … 113
II. Rzeczy ruchome i nieruchome … 114
1. Podstawa podziału … 114
2. Grunty … 115
3. Budynki … 115
4. Części budynków … 116
5. Księgi wieczyste … 116
III. Rzeczy oznaczone co do gatunku i co do tożsamości … 116
1. Pojęcie … 116
2. Doniosłość prawna … 117
IV. Części składowe rzeczy i przynależności … 117
1. Części składowe … 117
2. Przynależności … 119
V. Pożytki … 120
1. Pojęcie i rodzaje … 120
2. Konsekwencje prawne … 121
§ 16. Przedmioty inne niż rzeczy … 122
I. Przedmioty materialne niebędące rzeczami … 122
1. Ciecze i gazy … 123
2. Kopaliny … 123
3. Zwierzęta w stanie wolnym … 123
II. Przedmioty niematerialne … 124
1. Energia … 124
2. Dobra o charakterze intelektualnym … 124
3. Dobra osobiste … 125
4. Pieniądze … 125
5. Papiery wartościowe … 125
III. Przedsiębiorstwo … 126
1. Uwagi wstępne … 126
2. Pojęcie … 126
3. Konsekwencje i charakter prawny … 128
4. Gospodarstwo rolne … 129
IV. Zbycie przedsiębiorstwa … 130
1. Uwagi wstępne … 130
2. Pojęcie zbycia przedsiębiorstwa … 131
3. Forma … 132
V. Odpowiedzialność za długi związane z prowadzeniem zbytego przedsiębiorstwa … 132
1. Uwagi wstępne … 132
2. Odpowiedzialność zbywcy przedsiębiorstwa … 133
3. Solidarna odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa … 133
§ 17. Majątek i mienie … 135
I. Majątek … 135
1. Pojęcie … 135
2. Sukcesja uniwersalna … 136
3. Zarząd … 136
4. Odpowiedzialność … 137
5. Surogacja … 137
II. Mienie … 137
Rozdział VI. Osoby fizyczne … 139
§ 18. Uwagi ogólne … 139
I. Podmiotowość człowieka … 139
1. Podmiot praw … 139
2. Zdolność prawna … 140
3. Zdolność do czynności prawnych … 140
II. Indywidualizacja osób fizycznych … 140
1. Nazwisko i imię … 141
2. Dodatkowe dane osobowe … 142
3. Stan rodzinny … 142
4. Pleć … 143
5. Wiek … 143
6. Stan cywilny … 144
7. Księgi stanu cywilnego … 145
8. Ewidencja ludności … 145
III. Miejsce zamieszkania … 146
1. Uwagi ogólne … 146
2. Osoby pełnoletnie … 146
3. Dzieci lub podopieczni … 147
§ 19. Zdolność prawna osób fizycznych … 148
I. Początek … 148
1. Urodzenie się dziecka … 148
2. Status cywilnoprawny nasciturusa … 149
II. Zakres … 151
III. Ustanie … 152
1. Śmierć … 152
2. Stwierdzenie zgonu … 154
3. Uznanie za zmarłego … 154
§ 20. Ochrona dóbr osobistych … 156
I. Pojęcie i rodzaje … 157
1. Pojęcie … 157
2. Typy … 159
II. Konstrukcja prawna … 169
III. Przesłanki ochrony … 170
1. Bezprawność … 170
2. Uchylenie bezprawności … 171
IV. Środki ochrony … 174
1. Ustalenie … 174
2. Zaniechanie … 175
3. Usunięcie skutków naruszenia … 175
4. Zadośćuczynienie pieniężne lub zapłata na cel społeczny … 176
5. Stosunek do ochrony pozakodeksowej … 178
6. Odszkodowanie … 179
Rozdział VII. Osoby prawne … 180
§ 21. Konstrukcja osób prawnych … 180
I. Pojęcie … 180
1. Założenia ogólne … 180
2. Metoda regulacji prawnej … 182
3. Funkcje … 183
II. Ogólna regulacja osób prawnych … 183
1. Uwagi wstępne … 183
2. Powstanie i rejestry … 184
3. Nazwa … 184
4. Siedziba … 185
5. Organy … 185
6. Dobra osobiste … 187
§ 22. Rodzaje osób prawnych … 189
I. Państwowe osoby prawne … 190
1. Skarb Państwa … 190
2. Inne państwowe osoby prawne … 193
3. Szczególne zadania ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa … 194
II. Jednostki samorządu terytorialnego … 195
1. Gminy … 195
2. Związki międzygminne … 195
3. Powiat … 196
4. Województwo … 196
III. Korporacyjne i fundacyjne osoby prawne … 197
1. Korporacyjne … 197
2. Fundacyjne … 197
§ 23. Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną … 197
I. Uwagi wstępne … 198
II. Nowa regulacja prawna … 199
1. Pojęcie … 199
2. Reżim prawny … 200
III. Trzeci podmiot prawa cywilnego … 202
Rozdział VII^{1}. Konsumenci i przedsiębiorcy … 204
§ 23^{1}. Konsumenci … 204
I. Uwagi wstępne … 204
II. Pojęcie konsumenta … 205
§ 23^{2}. Przedsiębiorcy … 207
I. Firma … 212
Rozdział VIII. Czynności prawne i inne zdarzenia cywilnoprawne … 214
§ 24. Zdarzenia cywilnoprawne … 214
I. Pojęcie i skutki … 214
1. Pojęcie … 214
2. Skutki … 215
II. Typy zdarzeń cywilnoprawnych … 215
1. Podstawa wyróżnienia … 215
2. Typologia … 217
§ 25. Pojęcie i postacie czynności prawnych … 217
I. Pojęcie … 218
1. Określenie ogólne … 218
2. Oświadczenie woli … 219
3. Oświadczenia innego rodzaju … 219
II. Postacie czynności prawnych … 220
1. Jednostronne, umowy i uchwały … 220
2. Zgoda osoby trzeciej … 221
3. Indywidualnie adresowane … 222
4. Realne i konsensualne … 224
5. Między żyjącymi i na wypadek śmierci … 225
6. Zobowiązujące, rozporządzające i o podwójnym skutku … 225
7. Przysparzające … 227
8. Upoważniające … 228
9. Kauzalne i abstrakcyjne … 228
10. Czynności powiernicze … 232
§ 26. Forma oświadczenia woli … 232
I. Swoboda formy … 233
1. Uwagi ogólne … 233
2. Oświadczenia wyraźne i dorozumiane … 234
II. Formy szczególne i ich rodzaje … 235
1. Zwykła forma pisemna … 236
2. Z datą pewną … 239
3. Z poświadczeniem podpisu … 239
4. Akt notarialny … 240
5. Forma elektroniczna kwalifikowana … 240
6. Uwagi końcowe … 243
III. Skutki niedochowania formy … 244
1. Forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) … 244
2. Forma czynności prawnej zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum) … 244
3. Forma czynności prawnej zastrzeżonej dla celów dowodowych (ad probationem) … 245
IV. Zakres zastosowania form szczególnych … 245
1. Forma z mocy ustawy … 245
2. Forma z mocy umowy … 247
3. Forma następczych czynności prawnych … 248
4. Zakres zastosowania elektronicznej formy czynności prawnej … 251
V Pismo potwierdzające zawarcie umowy … 251
§ 27. Wykładnia oświadczeń woli … 252
I. Uwagi ogólne … 253
1. Pojęcie wykładni … 253
2. Ogólne dyrektywy wykładni … 254
II. Metoda wykładni … 255
1. Oświadczenia woli składane indywidualnym adresatom … 256
2. Oświadczenia woli kierowane do nieoznaczonego kręgu odbiorców … 257
3. Testamenty … 257
III. Wykładnia oświadczeń woli wyrażonych pisemnie … 257
1. Uwagi ogólne … 257
2. Ograniczenia dowodowe … 259
3. Zasady europejskiego prawa kontraktów … 259
§ 28. Zdolność do czynności prawnych … 260
I. Pojęcie … 260
1. Uwagi ogólne … 260
2. Osoby prawne … 261
3. Osoby fizyczne … 261
II. Brak zdolności do czynności prawnych … 262
1. Wiek … 262
2. Ubezwłasnowolnienie całkowite … 262
3. Skutki … 263
III. Ograniczona zdolność do czynności prawnych … 264
1. Wiek … 264
2. Ubezwłasnowolnienie częściowe … 264
3. Skutki … 264
IV. Pełna zdolność do czynności prawnych … 267
§ 29. Wady oświadczenia woli … 268
I. Uwagi ogólne … 268
II. Brak świadomości lub swobody … 269
1. Pojęcie … 269
2. Zakres podmiotowy … 270
III. Pozorność … 270
1. Pojęcie … 270
2. Skutki pozorności … 272
3. Pozorność a oświadczenie woli nie na serio, zastrzeżenie potajemne i czynności fiducjarne … 272
IV. Błąd … 273
1. Pojęcie … 273
2. Przypadki szczególne … 274
3. Skutki … 275
V Podstęp … 275
1. Pojęcie … 275
2. Skutki … 276
VI. Groźba … 277
VII. Uchylenie się od skutków prawnych … 278
Rozdział IX. Treść czynności prawnej … 280
§ 30. Swoboda kształtowania treści czynności prawnych … 280
I. Uwagi ogólne … 280
1. Pojęcie treści czynności prawnej … 280
2. Zasada swobody kształtowania treści … 281
3. Wzorzec kompetencji generalnej … 282
II. Ograniczenia … 283
1. Prawa przyrody … 284
2. Normy bezwzględnie wiążące … 284
3. Obejście ustawy … 285
4. Zasady współżycia społecznego … 285
III. Skutki naruszenia … 286
§ 31. Elementy czynności prawnej … 287
I. Rodzaje … 288
1. Essentialia negotii … 288
2. Naturalia negotii … 288
3. Accidentalia negotii … 288
II. Warunek i termin … 289
1. Warunek … 289
2. Termin … 292
Rozdział X. Zawarcie umowy … 294
§ 32. Założenia ogólne … 294
I. Konsens … 295
1. Pojęcie … 295
2. Zakres konsensu … 295
3. Określenie stron … 296
II. Swoboda zawierania umów … 297
1. Pojęcie … 297
2. Ograniczenia … 297
3. Umowy adhezyjne … 299
4. Zastępcze oświadczenie woli … 299
5. Orzeczenie sądowe jako zdarzenie cywilnoprawne … 301
6. Decyzja administracyjna jako zdarzenie cywilnoprawne … 302
§ 33. Sposoby zawierania umów … 302
I. Oferta i jej przyjęcie … 303
1. Pojęcie oferty … 303
2. Skutki złożenia oferty … 305
3. Ustanie stanu związania ofertą … 307
4. Przyjęcie oferty … 308
5. Miejsce i czas zawarcia umowy … 310
II. Negocjacje … 310
1. Pojęcie … 310
2. Prowadzenie negocjacji … 311
3. Zawarcie umowy … 312
4. List intencyjny … 312
5. Zaproszenie do zawarcia umowy … 314
III. Aukcja i przetarg … 314
1. Uwagi wstępne … 314
2. Charakter prawny oraz funkcja aukcji i przetargu … 315
3. Ogłoszenie aukcji albo przetargu … 315
4. Aukcja … 317
5. Przetarg … 318
6. Wadium … 319
7. Unieważnienie umowy … 321
Rozdział XI. Przedstawicielstwo ze szczególnym uwzględnieniem pełnomocnictwa i prokury … 323
§ 34. Pojęcie przedstawicielstwa i pełnomocnictwa … 323
I. Pojęcie przedstawicielstwa … 323
1. Działanie w cudzym imieniu … 323
2. Instytucje o zbliżonej funkcji … 325
II. Pojęcie pełnomocnictwa i przedstawicielstwa ustawowego … 326
§ 35. Pełnomocnictwo … 327
I. Udzielenie pełnomocnictwa … 327
1. Zdolność do czynności prawnej … 327
2. Oświadczenie woli mocodawcy … 328
3. Treść pełnomocnictwa … 329
4. Czynność "z samym sobą" … 332
5. Pełnomocnik rzekomy … 333
II. Stosunek podstawowy … 334
III. Wygaśnięcie pełnomocnictwa … 336
IV. Prokura … 338
1. Uwagi wstępne … 338
2. Pojęcie i funkcja prokury … 338
3. Podmioty kompetentne do udzielania prokury … 339
4. Udzielenie prokury … 339
5. Prokurent … 340
6. Zakres prokury i sposób jej wykonywania … 340
7. Wygaśnięcie prokury … 342
Rozdział XII. Wpływ wadliwości czynności prawnych na ich skuteczność prawną … 343
§ 36. Uwagi ogólne … 343
§ 37. Postacie nieważności czynności prawnej … 345
I. Nieważność … 345
1. Uwagi ogólne … 345
2. Konwalidacja … 346
3. Konwersja … 347
II. Wzruszalność … 347
III. Bezskuteczność zawieszona … 348
IV. Bezskuteczność względna … 349
1. Uwagi ogólne … 349
2. Konstrukcja bezskuteczności względnej na podstawie art. 59 KC … 350
3. Przesłanki … 351
4. Skutki i funkcja … 352
Rozdział XIII. Przedawnienie i terminy zawite … 354
§ 38. Dawność … 354
I. Pojęcie i funkcja … 354
II. Rodzaje … 355
§ 39. Przedawnienie … 356
I. Pojęcie … 356
1. Przedmiot … 356
2. Zarzut przedawnienia … 357
3. Skutek … 358
II. Terminy … 359
1. Długość … 359
2. Obliczanie biegu terminu … 360
III. Zawieszenie biegu przedawnienia … 361
IV. Przerwa biegu przedawnienia … 363
1. Uwagi ogólne … 363
2. Dochodzenie roszczenia … 363
3. Uznanie roszczenia … 364
§ 40. Terminy zawite … 366
I. Pojęcie i rodzaje … 367
II. Skutki … 368
Indeks rzeczowy … 371