Dane szczegółowe książki

Przedmowa do wydania drugiego 51
Przedmowa do wydania z r. 1929 8|


CZĘŚĆ PIERWSZA — UWAGI O JĘZYKU

Rozdział I; O stosunkach semantycznych, jak wyrażanie, oznaczanie i inne
§ 3. Wyrażanie 13
§ 2. Znaczenie . 15
§ 3. Oznaczanie 18
a) Nazwy i ich rodzaje . 18
b) Treść i zakres nazw 22
c) Dwoistość rozumienia nazw jednostkowych i ogólnych .... 27
§ 4. Zastępowanie i reprezentowanie 30

Rozdział II: O wadliwościach mowy i o definicjach jako o środkach unikania nieporozumień i urojeń mających źródło w tych wadliwościach
§ 5. Wieloznaczność 34
§ 6. Mętność znaczeń (rozumienie wyrażeń niejasne, niewyraźne, chwiejne) 37
§ 7. Definicje: słownikowa, semantyczna, aksiomatyczna 39
§ 8. Zagadnienia wstępne, służące do wyjaśnienia istoty definicji klasycznej 43
a) Interpretacje pytania „Co to jest N?" i odpowiedzi „N jest to
to a to" 44
b) Rozbiór znaczenia zwrotu „istota (tego a tego)" 45
c) Stanowiska w kwestii istnienia powszechników: realizm, kon
ceptualizm i nominalizm 47
§ 9. Definicja klasyczna 53
a) Nieporozumienia płynące z budowy typu „N jest to...", właściwej
definicji klasycznej 53
b) Charakter nazwowy definicji klasycznej 54
c) Formuła tradycyjna: definitio fit per genus proximum et differentiam specificam 56
d) Charakter rugujący definicji klasycznej 58
e) Błędne koło w definicji 59
§ 10. Definicja syntetyczna i definicja analityczna 60
a) Istota definicji syntetycznej i definicji analitycznej go 1
b) Metody budowania definicji analitycznej 61

Rozdział III: O kategoriach wyrażeń
§ 11. Wieloznaczność terminu „kategoria" 67
§ 12. Redukcja rzekomych kategoryj ontologicznych 69
§ 13. Kategorie semantyczne 75


CZĘSC DRUGA — ZAGADNIENIA TEORII POZNANIA

Rozdział I: O wyobrażeniu
§ 1. Wyobrażenia spostrzegawcze, odtwórcze i wytwórcze 81
§ 2. Przedmiot i treść wyobrażenia . . . . . . .... . 84
§ 3. Idealizm, jego odmiany i argumentacja . . . . .. . . . . . 85
§ 4. Realizm wobec idealizmu 90
§ 5. Realizm krytyczny wobec realizmu naiwnego . . . .... . 93
§ 6. Fenomenalizm epistemologiczny i metodologiczny . . ... . 100
§ 7. Realizm radykalny wobec idealizmu . 104
§ 8. Realizm radykalny wobec realizmu krytycznego . . . • . ¦ . . 108

Rozdział II: O pojęciu
§ 9. Treść pojęcia . ... . . . . 112
§ 10. Przedmiot pojęcia ... . . 118
§ 11. Stosunek treści pojęcia do jego zakresu . ... . ... . 122

Rozdział III: O myśli
§ 12. Myśl a sąd 125
§ 13. Myśl a przedstawienie -¦ . . . . . . 126
§ 14. Wieloznaczność słów: rozumie, sądzi, myśli itp. . . . . . . . 127
§ 15. Zdanie .129
§ 16. Prawdziwość zdania a prawdziwość myśli . . . . . ... 131
§ 17. Klasyczne i utylitarystyczne rozumienie prawdziwości .... 132
§ 18. Werbalne i realne rozumienie prawdziwości . . . . . . . 133
§ 19. Relatywizm i absolutyzm w pojmowaniu prawdy . . ¦. . ¦ . . 136
§ 20. Kryteria prawdziwości ..-..'. 140
§ 21. Dogmatyzm, krytycyzm i sceptycyzm ... 147
§ 22. Prawdopodobieństwo 152


CZĘŚĆ TRZECIA — ELEMENTY LOGIKI FORMALNEJ

Rozdział I: O zależnościach logicznych między zdaniami, niezależnych od. struktury wewnętrznej tych zdań (rachunek zdań)
§ 1. Charakterystyka ogólna logiki formalnej . . . . . . . . 159
a) Logika formalna jako nauka o formach rozumowania . . . - . 159
b) Tok przykładowy a tok opisowy w logice formalnej . . . ¦ . i 62
§ 2. Symbolika rachunku zdań . . 164
a) Symbole zmienne i kwantyfikatory . ... .'..-. . 164
b) Symbole stałe . . . . : . . 166
§ 3. Wybrane tezy rachunku zdań . . . ......: 173
§ 4. Metoda sprawdzań zerowo-jedynkowych ... 193
§ 5. System dedukcyjny rachunku zdań 198
a) Terminy pierwotne, aksjomaty i definicje rachunku zdań . ... 198
b) Dyrektywy i dowody formalne rachunku zdań 200
c) Uwagi o wynikaniu implikacyjnym i wynikaniu inferencyjnym 203
d) Możliwość innej aksjomatyki rachunku zdań 206
§ -6. Spójniki przyzdaniowe nie wchodzące w skład rachunku zdań . . 209

Rozdział II: O zależnościach logicznych między zdaniami, zależnych od struktury wewnętrznej tych zdań, a traktowanych w nauce o wnioskowaniu bezpośrednim i o sylogizmie kategorycznym
§ 7. Ogólna charakterystyka wzorów logiki tradycyjnej 212
§ 8. Nauka o wnioskowaniu bezpośrednim 213
§ 9. Nauka o wnioskowaniu pośrednim, czyli sylogistyka 217
a) Wzory sylogizmów kategorycznych 217
b) Warunki poprawności sylogizmów kategorycznych 221
§ 10. Tak zwane najwyższe prawa myślenia 222
§ 11. Krytyka logiki tradycyjnej 224
§ 12. Podział zdań wedle „modalności" 227

Rozdział III: O zależnościach logicznych między zdaniami, zależnych od struktury wewnętrznej tych zdań; wedle obecnego stanu badań (współczesny rachunek nazw)
§ 13. Aksjomat i definicje rachunku nazw 229
§ 14. Wybrane twierdzenia rachunku nazw 239
a) Najprostsze równoważności o budowie definicyjnej, a bez kwan-
tyfikatorów wewnętrznych 239
b) Wzory, które można zbudować wedle wzorów rachunku zdań
drogą prostych zabiegów graficznych 241
c) Inne wzory rachunku nazw 243
§ 15. Przykłady dowodzenia rachunku nazw 245
§ 16. Wzmianka o rachunku relatywów (teorii stosunków) 246
§ 17. Wiadomości o rozmieszczaniu kwantyfikatorów 247
§ 18. Notatka historyczna dotycząca logiki formalnej 251


CZĘŚĆ CZWARTA — ZARYS OGÓLNEJ METODOLOGII NAUK

Rozdział I: O rozumowaniu
§ 1. Przedmiot metodologii 257
§ 2. Stawianie zagadnień 257
§ 3. Racjonalizm i empiryzm 261
§ 4. Rodzaje rozumowania 263
§ 5. Wnioskowanie 265
§ 6. Sprawdzanie 270
§ 7. Tłumaczenie 271
§ 8. Dowodzenie 273
§ 9. Indukcja 277
§ 10. Rozumowanie przez analogię 279
§ 11. Doniosłość poszczególnych rodzajów rozumowania jako sposobów uza sadniania 281

Rozdział II: O metodzie dedukcyjnej
§ 12. Metoda dedukcyjna a system dedukcyjny 288
§ 13. Symbolika systemu dedukcyjnego 289
§ 14. Definicje w systemie dedukcyjnym 290
§ 15. Aksjomaty w systemie dedukcyjnym 292
§ 16. Formalizm w dowodzeniu twierdzeń .systemu dedukcyjnego . . . 297
§ 17. Metody dowodzenia niezależności i zgodności aksjomatów . . . 301

Rozdział-III: O metodzie indukcyjnej
§ 18. Indukcja u Bacona 305
§ 19. Indukcja u Milla 309
§ 20. Analiza krytyczna kanonów Milla 313
§ 21. Wyznaczanie zależności między czynnikami zmiennymi .... 322
§ 22. Czynnik zmienny 329
§ 23. Zależność i niezależność 331
§ 24. Związek przyczynowy 334
§ 25. Hipotezy " 341
§ 26. Weryfikacja hipotez 343
§ 27. Otrzymywanie danych doświadczenia 344
§ 28. Pomiar 346
§ 29. Obserwacja i eksperyment 351

Rozdział IV: O niektórych pozostałych kwestiach metodologicznych
§ 30. Klasyfikacja 356
§ 31. Przegląd pozostałych zagadnień metodologii 359


CZĘSC PIĄTA — ANALIZA CECH ODRĘBNYCH GŁÓWNYCH DZIAŁÓW NAUKI

Rozdział I: O klasyfikacji nauk
§ 1. Uwagi ogólne na temat klasyfikacji nauk 365
§ 2. Przegląd ważniejszych nowoczesnych klasyfikacji nauk .... 367

Rozdział II: O naukach matematycznych
§ 3. Ogólna charakterystyka matematyki 370
§ 4. „Aprioryczność" matematyki 374
§ 5. Metoda matematyki 377

Rozdział III: O naukach przyrodniczych
§ 6. Ogólna charakterystyka nauk przyrodniczych 381
§ 7. Analiza przeciwstawienia fizyki i psychologii jako nauki o ciałach i nauki o duszy 383
a) Pojęcie „substancji" 383
b) Fizyka jako nauka o „substancji rozciągłej" ...... 385
c) Psychologia jako nauka o „substancji myślącej" 389
§ 8. Analiza przeciwstawienia fizyki i psychologii jako nauki o zjawi skach fizycznych i nauki o zjawiskach psychicznych 395
a) Zjawiska 395
b) Zjawiska fizyczne i zjawiska psychiczne 397
§ 9. Charakterystyka psychologii 406
a) Odrębność zdań psychologicznych 406
b) Stosunek „zjawisk fizycznych" do „zjawisk psychicznych" . . 411
§ 10. Rozbiór pojęć czasu, przestrzeni i ruchu 415

a) Czas 415
b) Przestrzeń , 419
c) Ruch 421

Rozdział IV: O naukach historycznych
§ 11. Ogólna charakterystyka nauk historycznych 425
a) Zdania historyczne 425
b) Tłumaczenie genetyczne w historii 427
c) Tłumaczenie przyczynowe w historii 429
§ 12. Analiza i synteza w historii . 431
§ 13. Nauki humanistyczne 433
a) Charakterystyka nauk humanistycznych 433
b) Tzw. prawa historyczne 434
c) „Teorie" na terenie nauk humanistycznych 439

Rozdział V: O umiejętnościach praktycznych
§ 14. Oceny, normy i projekty 442
a) Oceny emocjonalne 442
b) Oceny utylitarne 444
c) Normy 445
d) Projekty 446
§ 15. Dyscypliny krytyczne, normatywne i praktyczne 447

Rozdział VI: O naukach filozoficznych
§ 16. Różne znaczenia terminu „nauki filozoficzne" . 447

ANEKS
1. Z zagadnień klasyfikacji nazw 457
2. Przegląd problematyki logiczno-semantycznej 473
3. Pojęcie „istoty rzeczy" 481
4. O postawie reistycznej, czyli konkretystycznej . 493
5. Fazy rozwojowe konkretyzmu 504
6. Treść i zakres pojęcia metodologii . 515
7. O pojęciu metody . 524
8. Myśli o nauce 536
9. Z dziejów klasyfikacji nauk 547
10. Humanistyka bez hipostaz 566
11. O lekceważeniu ewolucyjnego punktu widzenia w metodologii humanistyki 579
12. Z dziejów pojęcia teorii adekwatnej 588
13. Filozof 595

Kazimierz Ajdukiewicz: „Elementy teorii poznania" Tadeusza Kotarbińskiego 607
Indeks nazwisk 632
Indeks rzeczowy 635