Dane szczegółowe książki

Spis treści

Wstęp 9
Wprowadzenie do problematyki autodestruktywności. Podstawowe problemy, cele
i układ pracy 10

Część Pierwsza, autodestruktywność jako przedmiot badań psychologicznych 15

Rozdział I. Definicja i opis zjawiska 17
1. Znaczenia pojęcia autodestruktywności w psychologii 17
2. Definicja, cechy i wymiary opisu zachowania autodestruktywnego: szkodliwość
i intencjonalność 22
Podsumowanie 24

Rozdział II. Autodestruktywność bezpośrednia i pośrednia 25
1. Autodestruktywność bezpośrednia 25
1.1. Akty samobójcze 25
1.2. Samouszkodzenia 26
1.2.1. Wielkie samookaleczenia 27
1.2.2. Stereotypowe samookaleczenia 28
1.2.3. Powierzchowne lub umiarkowane samookaleczenia 28
2. Autodestruktywność pośrednia - charakterystyka i definicje pojęcia 32
3. Związki między pośrednią i bezpośrednią formą samoniszczenia. Czy autodestruktywność pośrednia to „ocenzurowana" forma samobójstwa? 32
Podsumowanie 37

Rozdział III. Problem intencjonalności zachowań autodestruktywnych 38
1. Intencjonalność w paradygmatach psychologii ego j psychologii self 39
2. Intencjonalność autodestruktywności 40
3. Intencjonalność jako podstawa wyróżnienia wzorców autodestruktywności 43
3.1. Pragnienie negatywnych konsekwencji - autodestruktywność intencjonalna 44
3.2. Zgoda na konsekwencje 46
3.3. Negatywne konsekwencje nieefektywnej strategii 48
Podsumowanie i dyskusja 49

Rozdział IV. Klasy zachowań pośrednio autodestruktywnych a behawioralna tendencja autodestruktywna 52
1. Klasy zachowań zaliczanych do obszaru pośredniej autodestruktywności - teorie i badania 52
2. Autodestruktywność pośrednia jako uogólniona tendencja behawioralna 68
Podsumowanie 73

Część Druga, teoretyczne podstawy zjawiska autodestruktywności.
geneza i uwarunkowania psychologiczne 77

Rozdział I. Psychodynamiczne ujęcie autodestruktywności 79
1. Freudowska koncepcja instynktu śmierci i teza o pierwotnej naturze destruktywności 79
2. Superego i jego rola w generowaniu zachowań samokarzących 82
3. Ewolucja poglądów na rozwój superego na gruncie teorii ego i relacji z obiektami 85
4. Masochizm jako charakterologiczny obraz dominacji superego 88
4.1. Dyskusja i konkluzje dotyczące związków masochizmu i autodestruktywności 92
5. Psychopatologiczne konsekwencje poczucia winy i autoagresji a autodestruktywność 94
6. Reprezentacje opiekuńcze Ja (self) w wyjaśnianiu autodestruktywności 96
7. Pośrednia autodestruktywność z perspektywy psychologii ego 98
7.1 Procesy adaptacji i organizująca funkcja ego 99
7.2. Funkcja samoopiekuńcza jako pochodna popędu samozachowania a hierarchiczna organizacja ego 101
7.3. Geneza i rozwój funkcji samoopiekuńczej ego 102
7.4. Poznawcze i afektywne komponenty samoopiekuńczej funcji ego 103
Podsumowanie 106

Rozdział II. Teza o wtórnej naturze destruktywności 108
1. Kontrowersje wokół tezy o pierwotnej naturze destruktywności 108
1.1. Związki autodestruktywności z agresją i frustracją 109
2. Fromma koncepcja destruktywności charakterologicznej 112
3. Autonegacja jako efekt zablokowania potencjału rozwojowego 116
4. Koncepcja destruktywnego skryptu psychologicznego 118
5. Samoekspresja i autonegacja a autodestruktywność w humanistycznej myśli psychologicznej 119
Podsumowanie 122

Rozdział III. Autodestruktywność z perspektywy fenomenologiczno-egzystencjalnej 124
1. Pośrednia autodestruktywność jako funkcja załamania się poczucia sensu życia 124
1.1. Wola życia i poczucie sensu życia 125
Podsumowanie 128

Rozdział IV. Autodestruktywność jako następstwo negatywnego siosunku do własnej osoby i strategii obronnej. Z obszaru psychologii procesów poznawczych i psychologii osobowości 129
1. Autodestruktywny wymiar strategii poznawczej spójności 131
2. Atrybucje przyczyn i zasięgu zdarzeń jako autodestruktywna strategia poznawcza 133
3. Autodestruktywność w świetle modelu decyzyjnego. Zachowanie autodestruktywne jako rezultat procesu bilansowania zysków i strat 135
4. Stosunek do własnej osoby a autodestruktywność 138
4.1. Pośrednia autodestruktywność a wartościowanie Ja w wynikach badań empirycznych 140
4.2. Autodestruktywnośd jako następstwo awersyjnej samoświadomości i zawężenia poznawczego 141
Podsumowanie 144

Rozdział V. Względność adaptacyjnego znaczenia procesów kontroli w świetle tez
psychologii ego i psychologii poznawczej 145
1. Racjonalność 145
2. Problemy kontroli zachowania pośrednio autodestruktywnego 146
Podsumowanie 150

Część Trzecia, studia nad korelatami pośredniej autodestruktywności. badania empiryczne 153

Rozdział I. Diagnozowanie pośredniej autodestruktywności 156
1. Operacjonalizacja i pomiar pośredniej autodestruktywności 156
2. Badanie klinicznej trafności skali. Pośrednia autodestruktywność i jej związek z niepowodzeniami życiowymi 162
2.1. Pośrednia autodestruktywność a obiektywne wskaźniki niepowodzenia .... 162
2.2. Pośrednia autodestruktywność a częstotliwość negatywnych zdarzeń niezamierzonych 168
Podsumowanie 169

Rozdział II. Osobowościowe korelaty pośredniej autodestruktywności 170
A. Objawowe i psychodynamiczne korelaty pośredniej autodestruktywności 171
1. Metoda badań 171
2. Wyniki badań 175
2.1. Pośrednia autodestruktywność a wskaźniki niepowodzeń w historii życia 175
2.2. Związki pośredniej autodestruktywności z tradycyjną klasyfikacją nozologiczną i wskaźnikami poczucia winy 177
2.3. Autodestruktywność a stosunek do własnej osoby 179
2.4. Agresja i samoponiżanie a autodestruktywność pośrednia 182
2.4.1 Potrzeba agresji i samoponiżania a aktywny i pasywny wymiar autodestruktywności 184
2.4.2 Projekcyjne wskaźniki autoagresji i samoponiżania a pośrednia autodestruktywność 185
2.5. Pośrednia autodestruktywność jako funkcja zbioru zmiennych dynamicznych . 186

B. Funkcje kontroli a pośrednia autodestruktywność 189
1. Teoretyczne wprowadzenie do problemu 189
2. Kontrola wewnętrzna popędów i kontrola ekspresji emocji 190
3. Kontrola poznawcza i emocjonalna jako funkcje ego 192
4. Bilansowanie korzyści i zagrożeń wyboru zachowania a tendencja do podejmowania go. Błąd bilansowania i intropunitywność jako korelaty autodestruktywności 203
5. Strategia wyjaśniania zdarzeń a wskaźniki pośredniej autodestruktywności 206

C. Fenomenologiczne korelaty pośredniej autodestruktywności 209
1. Przekonanie o dopuszczalności samobójstwa i poczucie sensu życia a pośrednia autodestruktywność 210
2. Przekonania o dopuszczalności jawnej samodestrukcji oraz satysfakcja z życia a pośrednia autodestruktywność 215
3. Poczucie sensowności, zrozumiałości i sterowności własnego życia a pośrednia autodestruktywność 217
4. Przekonanie o konieczności cierpienia jako wyznacznik pośredniej autodestruktywności 220
Podsumowanie 224

Część Czwarta, perspektywy wyjaśniania pośredniej autodestruktywności i jej mechanizmy intrapsychiczne. próba empirycznej weryfikacji 229

1. Idea wielu celów zjawisk autodestruktywnych 229
2. Funkcjonalne ujęcie autodestruktywności. Spójność celu, procesu wewnętrznego i formy zachowania 231
2.1. Perspektywa intencjonalno-celowościowa 233
2.2. Autodestruktywność subintencjonalna jako uboczny skutek strategii obronnej 234
3. Empiryczne przesłanki hipotez na temat intrapsychicznych mechanizmów pośredniej autodestruktywności 236
3.1. Poczucie winy, potrzeba samoponiżania i agresja jako źródła autodestruktywności intencjonalnej 237
3.2. Próba empirycznej weryfikacji hipotetycznego modelu pośredniej - subintencjonalnej autodestruktywności 239
3.2.1. Teoretyczne i empiryczne przesłanki ujęcia modelowego 239
3.2.2. Zmienne uwzględnione w modelu i związki między nimi 241
3.2.3. Wyniki analizy hipotez w świetle danych empirycznych 243
Podsumowanie i dalsze perspektywy badawcze 244

Bibliografia 249

Załączniki 258

Psychological manifestations and conditions of indirect self-destructiveness (Summary) 265