Dane szczegółowe książki
Prawo materialne Unii Europejskiej: swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, podstawy prawa konkurencji / Zawidzka-Łojek, Anna; Grzeszczak, Robert; Czaplińska, Anna
Tytuł
Prawo materialne Unii Europejskiej: swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, podstawy prawa konkurencji
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Instytut Wydawniczy EuroPrawo, 2013
Numer wydania
3. poszerz. i uzup.
ISBN
9788376270852
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Informacje o autorach … III
Wykaz akronimów … XVII
Przedmowa … XIX
Zagadnienia wprowadzające … 1
1. Zasady prawa materialnego Unii Europejskiej (Anna Zawidzka-Łojek) … 1
1.1. Pojęcie i ewolucja rynku wewnętrznego … 1
1.2. Zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową jako podstawa rynku wewnętrznego … 2
1.3. Harmonizacja prawa i zasada wzajemnego uznania … 4
1.4. Rola Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kształtowaniu rynku wewnętrznego … 7
2. Zakres obowiązywania i stosowania prawa materialnego Unii Europejskiej (Robert Grzeszczak) … 9
2.1. Uwagi ogólne … 9
2.2. Sprawy unijne i sprawy wewnętrzne - różne standardy … 9
2.3. Zakres terytorialny obowiązywania prawa UE (ratione loci) … 13
2.4. Zakres obowiązywania ratione materiae … 17
2.5. Zakres obowiązywania ratione personne … 18
2.6. Zakres obowiązywania ratione temporis … 19
Część I. Swoboda przepływu towarów … 21
Rozdział 1. Unia celna. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego (Bartłomiej Nowak, Anna Pudło) … 23
1.1. Wprowadzenie. Definicja unii celnej i towaru … 23
1.2. Pochodzenie towaru … 27
1.3. Zakaz ceł i opłat o skutku równoważnym … 30
1.3.1 Pojęcie cła … 30
1.3.2 Pojęcie opłaty o skutku równoważnym do cła … 30
1.3.3. Opłata niebędąca opłatą o skutku równoważnym do cła … 31
1.3.4. Roszczenie o zwrot opłat pobranych niezgodnie z prawem Unii Europejskiej … 32
1.4. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego … 33
Rozdział 2. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym (Patrycja Dąbrowska-Kłosińska, Ewa Gromnicka) … 39
2.1. Wprowadzenie … 39
2.1.1. Integracja negatywna a integracja pozytywna rynków krajowych w UE … 39
2.1.2. Zakres harmonizacji prawa krajowego a stosowanie art. 34-36 TFUE … 42
2.1.3. Element transgraniczny w swobodzie przepływu towarów … 43
2.2. Zakres zastosowania art. 34-36 TFUE … 44
2.2.1. Zakres podmiotowy - adresaci norm prawnych … 44
2.2.2. Zakres przedmiotowy - zakazane działania i zaniechania … 46
2.3. Zakaz ograniczeń ilościowych w imporcie i środków o skutku równoważnym … 48
2.3.1. Pojęcie ograniczenia ilościowego ("OIL") … 49
2.3.2. Pojęcie środka o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego ("ŚOR") … 49
2.3.3. Fomuła Dassonville … 51
2.3.4. Przykłady praktyczne ŚOR z orzecznictwa sądów unijnych … 54
2.4. Usprawiedliwianie ograniczeń krajowych na podstawie art. 36 TFUE … 56
2.4.1. Moralność publiczna … 58
2.4.2. Porządek publiczny … 59
2.4.3. Bezpieczeństwo publiczne … 59
2.4.4. Ochrona zdrowia i życia ludzi, roślin i zwierząt … 61
2.4.5. Ochrona krajowych dóbr kultury … 63
2.4.6. Ochrona własności przemysłowej i handlowej … 64
2.5. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych - formuła Cassis de Dijon i jej znaczenie … 67
2.5.1. Wyrok w sprawie Cassis de Dijon … 67
2.5.2. Doktryna wymogów koniecznych (imperatywnych, nadrzędnych) … 69
2.5.3. Nowa praktyka orzecznicza sądów unijnych … 71
2.6. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych - formuła Keck i jej znaczenie … 73
2.6.1. Wyrok w sprawie Keck & Mithouard … 73
2.6.2. Znaczenie formuły Keck … 74
2.7. Orzecznictwo TSUE post-Keck oraz aktualne tendencje w wyrokach dotyczących swobody przepływu towarów … 78
2.7.1. Ewolucja formuły Keck i jej zastosowanie w orzecznictwie … 78
2.7.2. Zasada dostępu do rynku jako czynnik decydujący w definiowaniu środka o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych (SOR) … 82
2.7.2.1. Regulacje krajowe dotyczące warunków produkcji towarów … 83
2.7.2.2. Regulacje krajowe dotyczące ograniczenia sposobu użycia towarów … 84
2.7.3. Podsumowanie - aktualna interpretacja ŚOR na tle stosowania art. 34 TFUE przez TSUE … 85
2.7.4. Tabele podsumowujące interpretację art. 34 i 36 TFUE w orzecznictwie TSUE … 86
2.7.5. Swoboda przepływu towarów a prawa podstawowe chronione w prawie krajowym … 87
2.8. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w eksporcie … 91
2.9. Podsumowanie … 94
Część II. Swoboda przepływu pracowników (redakcja naukowa Zbigniew Hajn) … 95
Rozdział 1. Pojęcie, cele, terytorialny zasięg i podstawy prawne swobody przepływu pracowników w Unii Europejskiej (Zbigniew Hajn) … 97
1.1. Pojęcie swobodnego przepływu pracowników … 97
1.1.1. Regulacja … 97
1.1.2. Istota swobodnego przepływu pracowników … 98
1.1.3. Swobodny przepływ pracowników a swoboda przepływu osób i obywatelstwo Unii … 98
1.1.4. Podstawowy charakter swobody przepływu pracowników … 100
1.2. Cele swobodnego przepływu pracowników … 101
1.3. Zasięg terytorialny swobody przepływu pracowników … 102
1.4. Podstawy prawne swobodnego przepływu pracowników … 103
1.4.1. Charakter przepisów … 103
1.4.2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej … 103
1.4.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej … 106
1.4.5. Prawo pochodne … 106
Rozdział 2. Osoby uprawnione do korzystania ze swobody przepływu pracowników (Dagmara Skupień) … 109
2.1. Krąg uprawnionych … 109
2.2. Pojęcie pracownika … 110
2.2.1. Potrzeba autonomicznej definicji … 110
2.2.2. Przesłanki uznania za pracownika … 111
2.2.3. Status pracownika przed nawiązaniem stosunku pracy i po jego ustaniu … 117
2.2.4. Ponadnarodowy aspekt swobody przepływu pracowników … 117
2.3. Pojęcie członka rodziny pracownika … 118
2.3.1. Regulacja … 118
2.3.2. Pojęcie współmałżonka oraz zarejestrowanego partnera … 119
2.3.3. Zstępni i wstępni jako członkowie rodziny pracownika … 120
2.3.4. Inni członkowie rodziny … 120
Rozdział 3. Zakres przedmiotowy swobodnego przepływu pracowników (Anna Czaplińska) … 123
3.1. Uwagi wstępne … 123
3.2. Prawo do korzystania z ofert pracy … 124
3.3. Prawo swobodnego przemieszczania się na terytorium państw członkowskich … 125
3.4. Pobyt pracownika migrującego w państwie członkowskim … 129
3.4.1. Uwagi ogólne … 129
3.4.2. Prawo pobytu … 130
3.4.3. Prawo stałego pobytu … 133
3.4.4. Prawa pracowników związane z zatrudnieniem i pobytem w innym państwie członkowskim … 134
3.5. Prawa członków rodziny … 136
Rozdział 4. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu pracowników (Monika Smusz-Kulesza) … 143
4.1. Regulacja prawna … 143
4.2. Rodzaje i przedmiot ograniczeń … 144
4.2.1. Ograniczenia uzasadnione względami porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego … 144
4.2.2. Ochrona przed wydaleniem … 149
4.2.3. Wyłączenie zatrudnienia w administracji publicznej … 150
Rozdział 5. Równość traktowania (zakaz dyskryminacji) w zakresie zatrudnienia (Leszek Mitrus) … 153
5.1. Regulacja i charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących … 153
5.1.1. Zakres regulacji … 153
5.1.2. Charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących … 154
5.2. Zakres zakazu dyskryminacji pracowników migrujących … 155
5.2.1. Uwagi wstępne … 155
5.2.2. Zakres podmiotowy … 156
5.2.2.1. Pracownicy, osoby poszukujące zatrudnienia i byli pracownicy … 156
5.2.2.2. Problem "dyskryminacji odwrotnej" … 157
5.2.3. Zakres przedmiotowy … 159
5.2.3.1. Podejmowanie zatrudnienia … 159
5.2.3.2. Warunki zatrudnienia … 160
5.3. Dyskryminacja bezpośrednia … 161
5.4. Dyskryminacja pośrednia … 162
5.5. Środki utrudniające swobodę przemieszczania się pracowników … 164
5.5.1. Definicja środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników … 164
5.5.2. Przykłady środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników … 164
5.6. Uzasadnienie odmiennego traktowania pracowników migrujących … 167
5.7. Zakaz dyskryminacji pracowników migrujących obywatelstwo Unii Europejskiej … 169
5.7.1. Relacja między art. 45 TFUE a art. 21 TFUE … 169
5.7.2. Zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo Unii Europejskiej … 169
Rozdział 6. Gwarancje swobodnego przepływu pracowników (Małgorzata Kurzynoga) … 171
6.1. Wprowadzenie … 171
6.2. Koordynacja krajowych systemów zabezpieczenia społecznego … 172
6.2.1. Regulacja … 172
6.2.2. Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego … 173
6.2.2.1. Zasada stosowania jednego sytemu prawnego … 173
6.2.2.2. Zasada równego traktowania … 184
6.2.2.3. Zasada zachowania prawa do świadczeń bez względu na miejsce zamieszkania uprawnionego … 184
6.2.2.4. Zasada sumowania okresów … 185
6.2.3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy unijnego systemu zabezpieczenia społecznego … 185
6.3. Administracyjna koordynacja swobodnego przepływu pracowników … 186
6.4. System SOLVIT jako alternatywa formalnego składania skarg … 187
Część III. Swoboda przedsiębiorczości … 189
Swoboda przedsiębiorczości (Aleksandra Gawrysiak-Zabłocka) … 191
1. Źródła prawa … 191
2. Pojęcie i zakres przedmiotowy swobody przedsiębiorczości … 192
2.1. Pierwotna i wtórna swoboda przedsiębiorczości … 192
2.1.1. Pierwotna swoboda przedsiębiorczości … 193
2.1.2. Wtórna swoboda przedsiębiorczości … 198
2.1.3. Różnice między pierwotną a wtórną, swobodą przedsiębiorczości … 198
2.2. Uprawnienia akcesoryjne względem swobody przedsiębiorczości … 199
2.3. Działalność wyłączona z zakresu swobody przedsiębiorczości … 199
2.3.1. Działalność, która w jednym z państw członkowskich jest związana, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej … 199
2.3.2. Upoważnienie do wyłączania niektórych rodzajów działalności ze stosowania postanowień rozdziału "Prawo przedsiębiorczości" … 202
3. Delimitacja swobody przedsiębiorczości wprawie Unii Europejskiej … 202
3.1. Swoboda przedsiębiorczości a zakaz dyskryminacji (artykuł 18 TFUE) … 202
3.2. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ pracowników … 202
3.3. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ usług … 203
3.4. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływu kapitału … 204
3.5. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ towarów … 205
4. Zakres podmiotowy swobody przedsiębiorczości … 206
4.1. Osoby fizyczne - obywatele innego państwa członkowskiego … 206
4.2. Spółki - przynależne innego państwa członkowskiego … 206
4.2.1. Definicja spółki … 206
4.2.2. Warunki korzystania ze swobody przedsiębiorczości przez spółkę … 207
4.3. Przynależni państwa członkowskiego w stosunku do swego państwa … 200
4.4. Przynależni państw trzecich i bezpaństwowcy … 209
5. Ograniczenia swobody przedsiębiorczości … 210
5.1. Charakter regulacji powodującej ograniczenie … 210
5.1.1. Ograniczenia dyskryminujące … 210
5.1.2. Ograniczenia niedyskryminujące … 211
5.2. Podział ze względu na źródło pochodzenia ograniczenia … 212
5.2.1. Ograniczenia pochodzące od państwa przyjmującego … 212
5.2.2. Ograniczenia pochodzące od państwa pochodzenia … 212
5.2.3. Ograniczenia pochodzące od instytucji UE … 213
5.2.4. Ograniczenia pochodzące od podmiotów indywidualnych … 213
6. Możliwość uzasadniania ograniczeń swobody przedsiębiorczości … 214
6.1. Uwagi wstępne … 214
6.2. Porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne lub zdrowie publiczne … 215
6.3. Wymogi konieczne … 217
6.4. Nadużycie swobody … 220
Część IV. Swoboda świadczenia usług … 223
Rozdział 1. Zasady ogólne swobody świadczenia usług (Małgorzata Kożuch) … 225
1.1. Ogólna charakterystyka swobody świadczenia usług w prawie Unii Europejskiej … 225
1.2. Zakaz dyskryminacji a swoboda świadczenia usług … 229
1.3. Prawo wjazdu i pobytu osób korzystających ze swobody świadczenia usług … 230
Rozdział 2. Prawo pierwotne i sektorowe dotyczące swobody świadczenia usług (Małgorzata Kożuch) … 233
2.1. Reguły traktatowe dotyczące swobody świadczenia usług … 233
2.2. Zakres podmiotowy … 234
2.3. Definicja swobody świadczenia usług … 235
2.3.1. Niematerialny charakter świadczenia … 236
2.3.2. Element transgraniczny … 239
2.3.3. Element czasowy … 242
2.3.4. Ekonomiczny charakter świadczenia … 244
2.4. Uznawanie kwalifikacji zawodowych w Unii Europejskiej … 245
2.4.1. Dyrektywa 2005/36 dotycząca uznawania kwalifikacji zawodowych … 247
2.4.2. Kwalifikacje nabyte w państwie trzecim … 256
2.4.3. Przełamanie zasady dyskryminacji odwrotnej … 259
2.4.4. Postanowienia liberalizujące … 260
2.5. Ograniczenia w zakresie korzystania ze swobody świadczenia usług … 262
2.5.1. Wyjątki traktatowe … 264
2.5.1.1. Wykonywanie władzy publicznej … 264
2.5.1.2. Bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny oraz zdrowie publiczne … 265
2.5.2. Wymogi konieczne interesu publicznego … 266
2.6. Kwestie uregulowane odrębnie … 269
2.6.1. Świadczenie usług przez pracowników delegowanych … 269
2.6.2. Usługi transportowe … 275
Rozdział 3. Dyrektywa 2006/123 o usługach na rynku wewnętrznym (Małgorzata Kożuch) … 277
3.1. Wprowadzenie … 277
3.2. Zakres terytorialny i podmiotowy dyrektywy … 278
3.3. Zakres przedmiotowy dyrektywy … 279
3.4. Wymogi, ograniczenia i wyłączenia … 288
3.4.1. Nadrzędny interes publiczny … 288
3.4.2. Wyłączenia generalne … 289
3.5. Relacja do innych aktów prawa pochodnego … 290
3.6. Przepisy wzmacniające spójność rynku wewnętrznego … 292
3.6.1 Swoboda przedsiębiorczości dla usługodawców … 292
3.6.2 Swoboda świadczenia usług … 294
3.6.1. Prawa odbiorców usług … 296
3.6.2. Obowiązki informacyjne … 297
3.6.3. Współpraca administracyjna … 298
3.6.4. Nadzór nad usługodawcami … 298
Część V. Swoboda przepływu kapitału … 301
Swoboda przepływu kapitału (Anna Zawidzka-Łojek) … 303
1. Wprowadzenie … 303
2. Stopniowa liberalizacja przepływu kapitału do roku 1994 … 304
3. Traktatowa pełna liberalizacja przepływu kapitału … 306
4. Źródła prawa … 307
5. Pojęcie przepływu kapitału … 310
6. Kapitał a płatności … 314
7. Swoboda przepływu kapitału a inne swobody rynku wewnętrznego … 317
8. Przeszkody w swobodnym przepływie kapitału … 321
9. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu kapitału … 324
9.1. Wyjątki traktatowe … 324
9.2. Wyjątki orzecznicze … 328
10. Nabywanie nieruchomości … 331
11. "Złote akcje" … 334
12. Przepływ kapitału pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwami trzecimi … 337
Część VI. Prawo konkurencji Unii Europejskiej … 339
Prawo konkurencji Unii Europejskiej (Bartosz Degener, Hanna Marczewska) … 341
1. Wprowadzenie … 341
2. Cele prawa konkurencji UE … 344
3. Źródła prawa konkurencji UE … 346
4. Rynek właściwy … 349
5. Siła rynkowa … 356
6. Wpływ na handel między państwami członkowskimi Unii Europejskiej … 357
7. Porozumienia ograniczające konkurencję … 360
7.1. Pojęcie przedsiębiorstwa … 361
7.2. Związki przedsiębiorstw … 364
7.3. Porozumienia w ramach jednego podmiotu gospodarczego … 364
7.4. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki … 366
7.5. Porozumienia horyzontalne i wertykalne … 369
7.6. Cel lub skutek porozumienia, decyzji i uzgodnionej praktyki … 369
7.7. Reguła de minimis … 375
7.8. Wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję … 376
7.9. Najpoważniejsze naruszenia prawa konkurencji UE … 384
8. Nadużywanie pozycji dominującej … 387
8.1. Pozycja dominująca … 388
8.2. Kolektywna pozycja dominująca … 391
8.3. Nadużywanie pozycji dominującej … 394
8.4. Obiektywne uzasadnienie praktyk … 398
8.5. Praktyki cenowe … 399
8.5. Pozostałe praktyki … 405
9. Postępowanie w sprawie naruszenia art. 101 i 102 TFUE … 411
10. Sankcje administracyjne i skutki cywilne naruszenia art. 101 i 102 TFUE … 416
11. Kontrola koncentracji … 420
Wykaz podstawowych orzeczeń dotyczących swobód rynku wewnętrznego oraz prawa konkurencji Unii Europejskiej (Robert Grzeszczak, Anna Zawidzka-Łojek) … 425
Indeks wyroków TSUE … 447
Literatura pomocnicza … 459
Wykaz akronimów … XVII
Przedmowa … XIX
Zagadnienia wprowadzające … 1
1. Zasady prawa materialnego Unii Europejskiej (Anna Zawidzka-Łojek) … 1
1.1. Pojęcie i ewolucja rynku wewnętrznego … 1
1.2. Zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową jako podstawa rynku wewnętrznego … 2
1.3. Harmonizacja prawa i zasada wzajemnego uznania … 4
1.4. Rola Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kształtowaniu rynku wewnętrznego … 7
2. Zakres obowiązywania i stosowania prawa materialnego Unii Europejskiej (Robert Grzeszczak) … 9
2.1. Uwagi ogólne … 9
2.2. Sprawy unijne i sprawy wewnętrzne - różne standardy … 9
2.3. Zakres terytorialny obowiązywania prawa UE (ratione loci) … 13
2.4. Zakres obowiązywania ratione materiae … 17
2.5. Zakres obowiązywania ratione personne … 18
2.6. Zakres obowiązywania ratione temporis … 19
Część I. Swoboda przepływu towarów … 21
Rozdział 1. Unia celna. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego (Bartłomiej Nowak, Anna Pudło) … 23
1.1. Wprowadzenie. Definicja unii celnej i towaru … 23
1.2. Pochodzenie towaru … 27
1.3. Zakaz ceł i opłat o skutku równoważnym … 30
1.3.1 Pojęcie cła … 30
1.3.2 Pojęcie opłaty o skutku równoważnym do cła … 30
1.3.3. Opłata niebędąca opłatą o skutku równoważnym do cła … 31
1.3.4. Roszczenie o zwrot opłat pobranych niezgodnie z prawem Unii Europejskiej … 32
1.4. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego … 33
Rozdział 2. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym (Patrycja Dąbrowska-Kłosińska, Ewa Gromnicka) … 39
2.1. Wprowadzenie … 39
2.1.1. Integracja negatywna a integracja pozytywna rynków krajowych w UE … 39
2.1.2. Zakres harmonizacji prawa krajowego a stosowanie art. 34-36 TFUE … 42
2.1.3. Element transgraniczny w swobodzie przepływu towarów … 43
2.2. Zakres zastosowania art. 34-36 TFUE … 44
2.2.1. Zakres podmiotowy - adresaci norm prawnych … 44
2.2.2. Zakres przedmiotowy - zakazane działania i zaniechania … 46
2.3. Zakaz ograniczeń ilościowych w imporcie i środków o skutku równoważnym … 48
2.3.1. Pojęcie ograniczenia ilościowego ("OIL") … 49
2.3.2. Pojęcie środka o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego ("ŚOR") … 49
2.3.3. Fomuła Dassonville … 51
2.3.4. Przykłady praktyczne ŚOR z orzecznictwa sądów unijnych … 54
2.4. Usprawiedliwianie ograniczeń krajowych na podstawie art. 36 TFUE … 56
2.4.1. Moralność publiczna … 58
2.4.2. Porządek publiczny … 59
2.4.3. Bezpieczeństwo publiczne … 59
2.4.4. Ochrona zdrowia i życia ludzi, roślin i zwierząt … 61
2.4.5. Ochrona krajowych dóbr kultury … 63
2.4.6. Ochrona własności przemysłowej i handlowej … 64
2.5. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych - formuła Cassis de Dijon i jej znaczenie … 67
2.5.1. Wyrok w sprawie Cassis de Dijon … 67
2.5.2. Doktryna wymogów koniecznych (imperatywnych, nadrzędnych) … 69
2.5.3. Nowa praktyka orzecznicza sądów unijnych … 71
2.6. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych - formuła Keck i jej znaczenie … 73
2.6.1. Wyrok w sprawie Keck & Mithouard … 73
2.6.2. Znaczenie formuły Keck … 74
2.7. Orzecznictwo TSUE post-Keck oraz aktualne tendencje w wyrokach dotyczących swobody przepływu towarów … 78
2.7.1. Ewolucja formuły Keck i jej zastosowanie w orzecznictwie … 78
2.7.2. Zasada dostępu do rynku jako czynnik decydujący w definiowaniu środka o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych (SOR) … 82
2.7.2.1. Regulacje krajowe dotyczące warunków produkcji towarów … 83
2.7.2.2. Regulacje krajowe dotyczące ograniczenia sposobu użycia towarów … 84
2.7.3. Podsumowanie - aktualna interpretacja ŚOR na tle stosowania art. 34 TFUE przez TSUE … 85
2.7.4. Tabele podsumowujące interpretację art. 34 i 36 TFUE w orzecznictwie TSUE … 86
2.7.5. Swoboda przepływu towarów a prawa podstawowe chronione w prawie krajowym … 87
2.8. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w eksporcie … 91
2.9. Podsumowanie … 94
Część II. Swoboda przepływu pracowników (redakcja naukowa Zbigniew Hajn) … 95
Rozdział 1. Pojęcie, cele, terytorialny zasięg i podstawy prawne swobody przepływu pracowników w Unii Europejskiej (Zbigniew Hajn) … 97
1.1. Pojęcie swobodnego przepływu pracowników … 97
1.1.1. Regulacja … 97
1.1.2. Istota swobodnego przepływu pracowników … 98
1.1.3. Swobodny przepływ pracowników a swoboda przepływu osób i obywatelstwo Unii … 98
1.1.4. Podstawowy charakter swobody przepływu pracowników … 100
1.2. Cele swobodnego przepływu pracowników … 101
1.3. Zasięg terytorialny swobody przepływu pracowników … 102
1.4. Podstawy prawne swobodnego przepływu pracowników … 103
1.4.1. Charakter przepisów … 103
1.4.2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej … 103
1.4.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej … 106
1.4.5. Prawo pochodne … 106
Rozdział 2. Osoby uprawnione do korzystania ze swobody przepływu pracowników (Dagmara Skupień) … 109
2.1. Krąg uprawnionych … 109
2.2. Pojęcie pracownika … 110
2.2.1. Potrzeba autonomicznej definicji … 110
2.2.2. Przesłanki uznania za pracownika … 111
2.2.3. Status pracownika przed nawiązaniem stosunku pracy i po jego ustaniu … 117
2.2.4. Ponadnarodowy aspekt swobody przepływu pracowników … 117
2.3. Pojęcie członka rodziny pracownika … 118
2.3.1. Regulacja … 118
2.3.2. Pojęcie współmałżonka oraz zarejestrowanego partnera … 119
2.3.3. Zstępni i wstępni jako członkowie rodziny pracownika … 120
2.3.4. Inni członkowie rodziny … 120
Rozdział 3. Zakres przedmiotowy swobodnego przepływu pracowników (Anna Czaplińska) … 123
3.1. Uwagi wstępne … 123
3.2. Prawo do korzystania z ofert pracy … 124
3.3. Prawo swobodnego przemieszczania się na terytorium państw członkowskich … 125
3.4. Pobyt pracownika migrującego w państwie członkowskim … 129
3.4.1. Uwagi ogólne … 129
3.4.2. Prawo pobytu … 130
3.4.3. Prawo stałego pobytu … 133
3.4.4. Prawa pracowników związane z zatrudnieniem i pobytem w innym państwie członkowskim … 134
3.5. Prawa członków rodziny … 136
Rozdział 4. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu pracowników (Monika Smusz-Kulesza) … 143
4.1. Regulacja prawna … 143
4.2. Rodzaje i przedmiot ograniczeń … 144
4.2.1. Ograniczenia uzasadnione względami porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego … 144
4.2.2. Ochrona przed wydaleniem … 149
4.2.3. Wyłączenie zatrudnienia w administracji publicznej … 150
Rozdział 5. Równość traktowania (zakaz dyskryminacji) w zakresie zatrudnienia (Leszek Mitrus) … 153
5.1. Regulacja i charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących … 153
5.1.1. Zakres regulacji … 153
5.1.2. Charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących … 154
5.2. Zakres zakazu dyskryminacji pracowników migrujących … 155
5.2.1. Uwagi wstępne … 155
5.2.2. Zakres podmiotowy … 156
5.2.2.1. Pracownicy, osoby poszukujące zatrudnienia i byli pracownicy … 156
5.2.2.2. Problem "dyskryminacji odwrotnej" … 157
5.2.3. Zakres przedmiotowy … 159
5.2.3.1. Podejmowanie zatrudnienia … 159
5.2.3.2. Warunki zatrudnienia … 160
5.3. Dyskryminacja bezpośrednia … 161
5.4. Dyskryminacja pośrednia … 162
5.5. Środki utrudniające swobodę przemieszczania się pracowników … 164
5.5.1. Definicja środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników … 164
5.5.2. Przykłady środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników … 164
5.6. Uzasadnienie odmiennego traktowania pracowników migrujących … 167
5.7. Zakaz dyskryminacji pracowników migrujących obywatelstwo Unii Europejskiej … 169
5.7.1. Relacja między art. 45 TFUE a art. 21 TFUE … 169
5.7.2. Zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo Unii Europejskiej … 169
Rozdział 6. Gwarancje swobodnego przepływu pracowników (Małgorzata Kurzynoga) … 171
6.1. Wprowadzenie … 171
6.2. Koordynacja krajowych systemów zabezpieczenia społecznego … 172
6.2.1. Regulacja … 172
6.2.2. Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego … 173
6.2.2.1. Zasada stosowania jednego sytemu prawnego … 173
6.2.2.2. Zasada równego traktowania … 184
6.2.2.3. Zasada zachowania prawa do świadczeń bez względu na miejsce zamieszkania uprawnionego … 184
6.2.2.4. Zasada sumowania okresów … 185
6.2.3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy unijnego systemu zabezpieczenia społecznego … 185
6.3. Administracyjna koordynacja swobodnego przepływu pracowników … 186
6.4. System SOLVIT jako alternatywa formalnego składania skarg … 187
Część III. Swoboda przedsiębiorczości … 189
Swoboda przedsiębiorczości (Aleksandra Gawrysiak-Zabłocka) … 191
1. Źródła prawa … 191
2. Pojęcie i zakres przedmiotowy swobody przedsiębiorczości … 192
2.1. Pierwotna i wtórna swoboda przedsiębiorczości … 192
2.1.1. Pierwotna swoboda przedsiębiorczości … 193
2.1.2. Wtórna swoboda przedsiębiorczości … 198
2.1.3. Różnice między pierwotną a wtórną, swobodą przedsiębiorczości … 198
2.2. Uprawnienia akcesoryjne względem swobody przedsiębiorczości … 199
2.3. Działalność wyłączona z zakresu swobody przedsiębiorczości … 199
2.3.1. Działalność, która w jednym z państw członkowskich jest związana, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej … 199
2.3.2. Upoważnienie do wyłączania niektórych rodzajów działalności ze stosowania postanowień rozdziału "Prawo przedsiębiorczości" … 202
3. Delimitacja swobody przedsiębiorczości wprawie Unii Europejskiej … 202
3.1. Swoboda przedsiębiorczości a zakaz dyskryminacji (artykuł 18 TFUE) … 202
3.2. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ pracowników … 202
3.3. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ usług … 203
3.4. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływu kapitału … 204
3.5. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ towarów … 205
4. Zakres podmiotowy swobody przedsiębiorczości … 206
4.1. Osoby fizyczne - obywatele innego państwa członkowskiego … 206
4.2. Spółki - przynależne innego państwa członkowskiego … 206
4.2.1. Definicja spółki … 206
4.2.2. Warunki korzystania ze swobody przedsiębiorczości przez spółkę … 207
4.3. Przynależni państwa członkowskiego w stosunku do swego państwa … 200
4.4. Przynależni państw trzecich i bezpaństwowcy … 209
5. Ograniczenia swobody przedsiębiorczości … 210
5.1. Charakter regulacji powodującej ograniczenie … 210
5.1.1. Ograniczenia dyskryminujące … 210
5.1.2. Ograniczenia niedyskryminujące … 211
5.2. Podział ze względu na źródło pochodzenia ograniczenia … 212
5.2.1. Ograniczenia pochodzące od państwa przyjmującego … 212
5.2.2. Ograniczenia pochodzące od państwa pochodzenia … 212
5.2.3. Ograniczenia pochodzące od instytucji UE … 213
5.2.4. Ograniczenia pochodzące od podmiotów indywidualnych … 213
6. Możliwość uzasadniania ograniczeń swobody przedsiębiorczości … 214
6.1. Uwagi wstępne … 214
6.2. Porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne lub zdrowie publiczne … 215
6.3. Wymogi konieczne … 217
6.4. Nadużycie swobody … 220
Część IV. Swoboda świadczenia usług … 223
Rozdział 1. Zasady ogólne swobody świadczenia usług (Małgorzata Kożuch) … 225
1.1. Ogólna charakterystyka swobody świadczenia usług w prawie Unii Europejskiej … 225
1.2. Zakaz dyskryminacji a swoboda świadczenia usług … 229
1.3. Prawo wjazdu i pobytu osób korzystających ze swobody świadczenia usług … 230
Rozdział 2. Prawo pierwotne i sektorowe dotyczące swobody świadczenia usług (Małgorzata Kożuch) … 233
2.1. Reguły traktatowe dotyczące swobody świadczenia usług … 233
2.2. Zakres podmiotowy … 234
2.3. Definicja swobody świadczenia usług … 235
2.3.1. Niematerialny charakter świadczenia … 236
2.3.2. Element transgraniczny … 239
2.3.3. Element czasowy … 242
2.3.4. Ekonomiczny charakter świadczenia … 244
2.4. Uznawanie kwalifikacji zawodowych w Unii Europejskiej … 245
2.4.1. Dyrektywa 2005/36 dotycząca uznawania kwalifikacji zawodowych … 247
2.4.2. Kwalifikacje nabyte w państwie trzecim … 256
2.4.3. Przełamanie zasady dyskryminacji odwrotnej … 259
2.4.4. Postanowienia liberalizujące … 260
2.5. Ograniczenia w zakresie korzystania ze swobody świadczenia usług … 262
2.5.1. Wyjątki traktatowe … 264
2.5.1.1. Wykonywanie władzy publicznej … 264
2.5.1.2. Bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny oraz zdrowie publiczne … 265
2.5.2. Wymogi konieczne interesu publicznego … 266
2.6. Kwestie uregulowane odrębnie … 269
2.6.1. Świadczenie usług przez pracowników delegowanych … 269
2.6.2. Usługi transportowe … 275
Rozdział 3. Dyrektywa 2006/123 o usługach na rynku wewnętrznym (Małgorzata Kożuch) … 277
3.1. Wprowadzenie … 277
3.2. Zakres terytorialny i podmiotowy dyrektywy … 278
3.3. Zakres przedmiotowy dyrektywy … 279
3.4. Wymogi, ograniczenia i wyłączenia … 288
3.4.1. Nadrzędny interes publiczny … 288
3.4.2. Wyłączenia generalne … 289
3.5. Relacja do innych aktów prawa pochodnego … 290
3.6. Przepisy wzmacniające spójność rynku wewnętrznego … 292
3.6.1 Swoboda przedsiębiorczości dla usługodawców … 292
3.6.2 Swoboda świadczenia usług … 294
3.6.1. Prawa odbiorców usług … 296
3.6.2. Obowiązki informacyjne … 297
3.6.3. Współpraca administracyjna … 298
3.6.4. Nadzór nad usługodawcami … 298
Część V. Swoboda przepływu kapitału … 301
Swoboda przepływu kapitału (Anna Zawidzka-Łojek) … 303
1. Wprowadzenie … 303
2. Stopniowa liberalizacja przepływu kapitału do roku 1994 … 304
3. Traktatowa pełna liberalizacja przepływu kapitału … 306
4. Źródła prawa … 307
5. Pojęcie przepływu kapitału … 310
6. Kapitał a płatności … 314
7. Swoboda przepływu kapitału a inne swobody rynku wewnętrznego … 317
8. Przeszkody w swobodnym przepływie kapitału … 321
9. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu kapitału … 324
9.1. Wyjątki traktatowe … 324
9.2. Wyjątki orzecznicze … 328
10. Nabywanie nieruchomości … 331
11. "Złote akcje" … 334
12. Przepływ kapitału pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwami trzecimi … 337
Część VI. Prawo konkurencji Unii Europejskiej … 339
Prawo konkurencji Unii Europejskiej (Bartosz Degener, Hanna Marczewska) … 341
1. Wprowadzenie … 341
2. Cele prawa konkurencji UE … 344
3. Źródła prawa konkurencji UE … 346
4. Rynek właściwy … 349
5. Siła rynkowa … 356
6. Wpływ na handel między państwami członkowskimi Unii Europejskiej … 357
7. Porozumienia ograniczające konkurencję … 360
7.1. Pojęcie przedsiębiorstwa … 361
7.2. Związki przedsiębiorstw … 364
7.3. Porozumienia w ramach jednego podmiotu gospodarczego … 364
7.4. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki … 366
7.5. Porozumienia horyzontalne i wertykalne … 369
7.6. Cel lub skutek porozumienia, decyzji i uzgodnionej praktyki … 369
7.7. Reguła de minimis … 375
7.8. Wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję … 376
7.9. Najpoważniejsze naruszenia prawa konkurencji UE … 384
8. Nadużywanie pozycji dominującej … 387
8.1. Pozycja dominująca … 388
8.2. Kolektywna pozycja dominująca … 391
8.3. Nadużywanie pozycji dominującej … 394
8.4. Obiektywne uzasadnienie praktyk … 398
8.5. Praktyki cenowe … 399
8.5. Pozostałe praktyki … 405
9. Postępowanie w sprawie naruszenia art. 101 i 102 TFUE … 411
10. Sankcje administracyjne i skutki cywilne naruszenia art. 101 i 102 TFUE … 416
11. Kontrola koncentracji … 420
Wykaz podstawowych orzeczeń dotyczących swobód rynku wewnętrznego oraz prawa konkurencji Unii Europejskiej (Robert Grzeszczak, Anna Zawidzka-Łojek) … 425
Indeks wyroków TSUE … 447
Literatura pomocnicza … 459