Dane szczegółowe książki

Wykaz skrótów … XIII
Wykaz literatury … XVII
Przedmowa … XIX
Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające … 1
§ 1. Historia procesu integracji europejskiej … 3
I. Rada Europy … 5
II. Powstanie i ewolucja Wspólnot Europejskich … 7
1. Europejska Wspólnota Węgla i Stali … 7
2. Europejska Wspólnota Gospodarcza … 9
3. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) … 10
4. Traktaty o połączeniu instytucji trzech Wspólnot Europejskich … 11
5. Jednolity Akt Europejski … 11
6. Traktaty o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht, Traktat z Amsterdamu oraz Traktat z Nicei) … 12
7. Konwent Europejski i Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy … 18
8. Traktat zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Traktat z Lizbony).. 21
9. Charakter relacji między Traktatami o Unii Europejskiej i funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Traktatem EWEA oraz Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej … 22
§ 2. Charakter prawny Unii Europejskiej … 24
I. Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa … 24
II. Metoda unijna (wspólnotowa) … 30
§ 3. Prawo Unii Europejskiej a prawo międzynarodowe … 33
§ 4. Cele Unii Europejskiej … 48
§ 5. Członkostwo w Unii Europejskiej … 51
I. Nabycie członkostwa w Unii Europejskiej … 52
II. Zawieszenie praw członkowskich w Unii Europejskiej … 54
III. Ustanie członkostwa … 55
§ 6. Stowarzyszenie z Unią Europejską … 57
I. Stowarzyszenia traktatowe … 58
II. Stowarzyszenia konstytucyjne … 63
§ 7. Obywatelstwo Unii Europejskiej … 64
I. Charakter prawny obywatelstwa Unii Europejskiej … 66
II. Prawa obywateli Unii Europejskiej … 68
Rozdział II. System instytucjonalny Unii Europejskiej … 71
§ 8. System instytucjonalny Unii Europejskiej … 73
§ 9. Rada Europejska … 75
I. Ewolucja Rady Europejskiej … 75
II. Skład i organizacja … 76
III. Funkcje … 79
IV. Podejmowanie decyzji … 82
V. Podsumowanie … 83
§ 10. Parlament Europejski … 84
I. Skład … 85
II. Organizacja wewnętrzna Parlamentu Europejskiego … 89
III. Funkcje Parlamentu Europejskiego … 92
§ 11. Rada … 95
I. Skład i organizacja … 95
II. Zadania i kompetencje … 98
III. Podejmowanie decyzji … 100
§ 12. Komisja … 106
I. Skład i organizacja … 107
II. Kompetencje Komisji … 111
III. Podejmowanie decyzji … 119
§ 13. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej … 120
I. Skład … 121
II. Właściwość Trybunału Sprawiedliwości, Sądu oraz sądów wyspecjalizowanych … 124
III. Procedura orzekania … 125
§ 14. Trybunał Obrachunkowy … 128
I. Skład i organizacja … 129
II. Zadania i kompetencje … 129
III. Sposób działania … 130
§ 15. Organy doradcze Unii Europejskiej … 131
I. Komitet Ekonomiczno-Społeczny … 131
1. Skład i organizacja … 131
2. Zadania i sposób działania … 131
II. Komitet Regionów … 132
1. Skład i organizacja … 132
2. Zadania i sposób działania … 133
§ 16. Instytucje finansowe … 134
I. Europejski Bank Centralny i Europejski System Banków Centralnych … 134
II. Europejski Bank Inwestycyjny … 135
§ 17. Równowaga instytucjonalna … 137
Rozdział III. Źródła prawa Unii Europejskiej … 141
§ 18. Zagadnienia wprowadzające … 142
I. Uwagi ogólne … 142
II. Pojęcie "źródła prawa Unii Europejskiej" … 143
III. Acquis Unii Europejskiej … 144
IV. Katalog i klasyfikacja źródeł prawa Unii Europejskiej … 145
V. Problematyka hierarchii źródeł prawa w systemie prawnym Unii Europejskiej … 147
§ 19. Prawo pierwotne … 151
I. Uwagi ogólne … 151
II. Traktaty założycielskie Unii Europejskiej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej … 151
1. Wykaz traktatów założycielskich oraz traktatów modyfikujących … 151
2. Zakres przedmiotowy traktatów założycielskich … 153
III. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej … 154
IV. Ogólne zasady prawa … 156
V. Prawo zwyczajowe … 157
§ 20. Prawo międzynarodowe publiczne jako źródło prawa Unii Europejskiej … 157
I. Uwagi ogólne … 157
II. Jus contrahendi Unii Europejskiej … 158
III. Rodzaje umów zawieranych przez Unię Europejską oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej … 163
IV. Inne umowy międzynarodowe będące źródłem prawa Unii Europejskiej … 164
§ 21. Prawo pochodne Unii Europejskiej … 164
I. Uwagi ogólne … 164
II. Akty prawne tworzone w ramach Unii Europejskiej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej … 165
1. Katalog wiążących aktów prawa pochodnego - art. 288 TfUE .. 165
2. Rozporządzenia … 165
3. Dyrektywy … 171
4. Decyzje … 179
III. Instrumenty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa … 182
1. Katalog aktów tworzonych w ramach WPZiB … 182
2. Charakter prawny aktów Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa … 183
3. Ogólne wytyczne … 184
4. Decyzje … 184
IV. Akty prawa pochodnego w dotychczasowym III filarze Unii Europejskiej … 185
1. Uwagi wprowadzające … 185
2. Okres przejściowy przewidziany w Protokole Nr 36 do traktatów założycielskich … 187
3. Decyzje ramowe … 188
§ 22. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej … 190
§ 23. Niewiążące akty prawa pochodnego … 191
§ 24. Akty prawa wewnętrznego … 192
Rozdział IV. Tworzenie prawa Unii Europejskiej … 195
§ 25. Uwagi wprowadzające … 196
§ 26. Kompetencje Unii Europejskiej … 197
I. Zasada kompetencji powierzonych … 197
II. Katalog kompetencji przyznanych Unii Europejskiej … 198
III. Kompetencje dorozumiane - art. 352 TfUE oraz art. 203 TEWEA … 202
§ 27. Tworzenie prawa pierwotnego … 204
I. Tworzenie i modyfikacja traktatów założycielskich … 204
1. Uwagi wprowadzające … 204
2. Zmiany traktatów założycielskich w trybie art. 48 TUE … 205
3. Zmiany traktatów założycielskich za pośrednictwem traktatów akcesyjnych … 207
4. Zmiany na podstawie procedur kładki … 208
II. Zawieranie traktatów akcesyjnych … 209
§ 28. Procedury zawierania umów międzynarodowych przez Unię Europejską … 209
I. Uwagi wprowadzające … 209
II. Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Unię Europejską … 210
III. Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Europejską Wspólnotę Energii Atomowej … 212
IV. Publikacja i wejście w życie umów międzynarodowych zawieranych przez Unię Europejską i Euratom … 212
§ 29. Procedury tworzenia wiążących aktów prawa pochodnego Unii Europejskiej … 213
I. Uwagi wprowadzające … 213
II. Inicjatywa legislacyjna … 216
III. Wybór podstawy prawnej oraz rodzaju aktu prawnego … 222
IV. Zasady techniki prawodawczej oraz budowa aktu prawnego … 227
V. Procedury legislacyjne … 228
1. Uwagi wprowadzające … 228
2. Zwykła procedura ustawodawcza … 229
3. Specjalna procedura ustawodawcza … 233
4. Specjalna procedura ustawodawcza - budżet Unii Europejskiej .. 237
5. Procedura ustawodawcza bez udziału Parlamentu Europejskiego … 239
6. Procedura komitologii … 240
VI. Udział Rady Europejskiej w procedurach tworzenia prawa pochodnego … 242
VII. Udział Parlamentów narodowych w procesie tworzenia prawa pochodnego … 245
VIII. Publikacja aktów prawnych i ich wejście w życie … 247
1. Uwagi wprowadzające … 247
2. Konsekwencje braku publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej … 248
§ 30. Podejmowanie decyzji w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa … 255
I. Uwagi ogólne … 255
II. Inicjatywa … 255
III. Wybór podstawy prawnej oraz instrumentu działania … 256
IV. Zasady techniki prawodawczej oraz budowa instrumentów WPZiB … 256
V. Procedura decyzyjna w ramach WPZiB … 257
VI. Publikacja i wejście w życie instrumentów WPZiB … 257
Rozdział V. Stosowanie prawa Unii Europejskiej na płaszczyźnie wewnętrznej państw członkowskich … 259
§ 31. Zagadnienia wprowadzające … 261
§ 32. Zasady stosowania prawa Unii Europejskiej na płaszczyźnie krajowej . 265 I. Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej … 265
1. Ewolucja zasady pierwszeństwa … 265
2. Zakres zastosowania zasady pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej … 269
3. Konsekwencje prawne zasady pierwszeństwa … 279
II. Zasada skutku bezpośredniego … 287
1. Uwagi wprowadzające … 287
2. Traktaty założycielskie … 288
3. Rozporządzenia … 297
4. Dyrektywy … 300
5. Decyzje … 312
6. Umowy międzynarodowe oraz akty prawne wydane na ich podstawie … 314
III. Zasada skutku pośredniego … 320
1. Uwagi wprowadzające … 320
2. Podstawowe założenia zasady skutku pośredniego … 321
IV. Zasada odpowiedzialności państw członkowskich za naruszenie prawa Unii Europejskiej … 326
1. Uwagi wprowadzające … 326
2. Podstawowe założenia zasady odpowiedzialności państw za naruszenie prawa Unii Europejskiej … 330
§ 33. Instrumenty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa … 332
§ 34. Zasady stosowania aktów prawnych dawnego III filaru UE na płaszczyźnie krajowej … 333
Rozdział VI. Sądowa kontrola przestrzegania prawa … 337
§ 35. Właściwość Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Sądu … 338
§ 36. Postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu o naruszenie zobowiązania ciążącego na mocy traktatów … 340
I. Naruszenie zobowiązania ciążącego na mocy Traktatów … 341
1. Ujęcie naruszenia zobowiązania … 341
2. Naruszenie zobowiązania przez brak wdrożenia prawa Unii Europejskiej … 344
3. Okoliczności egzoneracyjne podnoszone przez państwa … 345
II. Postępowanie wszczęte przez Komisję … 348
1. Postępowanie nieformalne … 349
2. Formalne postępowanie wyjaśniające … 350
3. Postępowanie sądowe … 352
III. Postępowanie wszczęte przez państwo członkowskie … 355
IV. Postępowanie w razie niewykonania wyroku Trybunału … 356
V. Postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu odnośnie do zobowiązań wynikających ze Statutu EBI … 359
§ 37. Skarga na nieważność aktu prawa pochodnego … 360
I. Strony w postępowaniu … 361
1. Podmioty uprawnione do składania skarg … 361
2. Strony pozwane … 363
3. Postanowienia dotyczące Europejskiego Banku Inwestycyjnego .. 364 II. Podział kompetencji między Sąd oraz Trybunał Sprawiedliwości . 365
III. Przedmiot skargi … 365
1. Rodzaje aktów prawnych podlegających zaskarżeniu … 365
2. Akty dotyczące skarżących bezpośrednio i indywidualnie … 367
IV. Przesłanki stwierdzenia nieważności … 371
1. Brak kompetencji … 371
2. Naruszenie istotnego wymogu proceduralnego … 372
3. Naruszenie prawa materialnego … 373
4. Nadużycie władzy … 373
V. Termin do wniesienia skargi … 373
VI. Skutek orzeczenia o nieważności … 374
1. Konstytutywny charakter orzeczenia … 374
2. Pozostawienie pewnych skutków nieważnego aktu w mocy … 375
VII. Zarzut bezprawności … 376
1. Akcesoryjność zarzutu bezprawności … 376
2. Zakres przedmiotowy zarzutu bezprawności … 377
3. Skutki uznania zarzutu bezprawności … 378
§ 38. Skarga na bezczynność instytucji … 379
I. Strony w postępowaniu … 379
II. Przesłanki skargi … 380
1. Rodzaje aktów, których niewydanie może być zaskarżone … 380
2. Wezwanie instytucji do działania … 381
III. Skutek orzeczenia o bezczynności … 382
§ 39. Skarga odszkodowawcza … 382
I. Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej … 383
II. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną działaniem prawotwórczym … 385
III. Odpowiedzialność odszkodowawcza Unii i państw członkowskich .. 386
§ 40. Postępowanie odwoławcze … 387
§ 41. Wydawanie opinii przez Trybunał Sprawiedliwości … 390
Rozdział VII. Współpraca sądów krajowych z Trybunałem Sprawiedliwości .. 393
§ 42. Znaczenie pytań prejudycjalnych dla jednolitego stosowania prawa Unii Europejskiej … 395
§ 43. Pojęcie sądu państwa członkowskiego … 397
I. Sądy powszechne … 398
II. Sądy administracyjne … 402
III. Sądy konstytucyjne … 404
IV. Sądy międzynarodowe … 404
V. Sądy arbitrażowe … 405
VI. Sądy dyscyplinarne … 408
VII. Inne organy … 410
VIII. Podsumowanie. Zadawanie pytań przez sądy i organy polskie … 410
§ 44. Obowiązek zadawania pytań prejudycjalnych … 413
I. Pojęcie sądu, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu … 413
II. Doktryna acte éclairé … 415
III. Doktryna acte clair … 417
IV. Skutek braku zadania pytania prejudycjalnego … 419
§ 45. Zakres pytań prejudycjalnych … 423
I. Formułowanie pytań prejudycjalnych … 423
II. Orzekanie o ważności aktów prawa pochodnego … 425
III. Podstawy odmowy wydania orzeczenia wstępnego … 429
§ 46. Proceduralne aspekty zadawania pytań przez sąd krajowy … 431
I. Zawieszenie postępowania przed sądem krajowym … 431
II. Kontrola zgodności z konstytucją krajową a zadawanie pytań prejudycjalnych … 434
III. Cofnięcie pytania prejudycjalnego … 439
IV. Związanie sądu krajowego wytycznymi wyższej instancji … 440
V. Ograniczenie możliwości podnoszenia zagadnień prawa unijnego w II instancji … 443
§ 47. Postępowanie przed Trybunałem o wydanie orzeczenia wstępnego … 444
§ 48. Moc prawna orzeczenia wstępnego … 449
Indeks rzeczowy … 451