Dane szczegółowe książki
Historia katechezy. Cz. 1, Katecheza w pierwszych wiekach / Murawski, Roman (1930-)
Autorzy
Tytuł
Historia katechezy. Cz. 1, Katecheza w pierwszych wiekach
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie, 2011
ISBN
9788372014245
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wykaz skrótów... 9
Wstęp ... 11
ROZDZIAŁ I
Katecheza czasów apostolskich ... 17
1. Początki katechezy Kościoła... 19
1.1. Mandat misyjny zmartwychwstałego Pana... 20
1.2. Centralne miejsce posługi nauczania ... 22
2. Terminy określające posługę nauczania... 22
3. Związek posługi nauczania z chrztem ... 27
4. Droga inicjacji chrześcijańskiej w I wieku ... 29
4.1. Wpływy żydowskie (?) ... 29
4.2. Trzy nierozdzielne ogniwa: głoszenie słowa - wiara - chrzest ... 32
4.3. Przygotowanie dalsze ... 33
4.4. Nawrócenie i wiara... 34
4.5. Poręczenie... 36
4.6. Wyznanie wiary... 38
4.7. Chrzest ... 39
4.8. Udzielenie daru Ducha Świętego ... 41
4.9. Włączenie do wspólnoty chrześcijan... 42
5. Nauczanie apostolskie ... 45
5.1. Kerygmat apostolski ... 47
5.2. Formuły wiary... 48
5.3. Katecheza apostolska... 50
5.3.1. Elementarna katecheza apostolska według
Listu do Hebrajczyków 6,1-2 ... 52
5.3.2. Nauka o dwóch drogach ... 54
5.3.3. Pogłębione pouczenie we wierze ... 55
5.3.4. Pareneza chrzcielna... 56
6. Struktura katechezy apostolskiej ... 58
7. Katechetyczna struktura Ewangelii ... 60
8. Strategia nauczania i przepowiadania... 63
8.1. Najpierw do Żydów, potem do pogan ... 64
8.2. Duże ośrodki miejskie... 65
8.3. Synagoga ... 66
8.4. Od judeochrześcijan do etnochrześcijan ... 67
8.5. Kościoły domowe ... 68
8.6. Rola wspólnot chrześcijańskich... 70
8.7. Współpracownicy misji... 73
9. Cechy nauczania apostolskiego... 76
9.1. Pod nadzorem apostołów ... 76
9.2. Wierny przekaz ustnej Tradycji... 77
9.3. Osobowe świadectwo ... 78
10. „Słudzy słowa" (Łk 1,2)... 79
10.1. Kolegium „Dwunastu" ... 82
10.2. Grupa „Siedmiu"... 83
10.3. Apostołowie, prorocy, nauczyciele, ewangeliści ... 85
10.3.1. Apostołowie ... 86
10.3.2. Prorocy ... 87
10.3.3. Nauczyciele... 90
10.3.4. Ewangeliści... 92
11. Postawy głosicieli słowa Bożego ... 93
11.1. Jezus z Nazaretu jako Katecheta... 93
11.2. Postawy „sług słowa" ... 97
12. Chrzest małych dzieci... 102
ROZDZIAŁ II
Kształtowanie się elementów katechumenatu
w czasach poapostolskich (ii wiek) ... 109
1. Didaché czyli Nauka Dwunastu Apostołów... 110
1.1. Utwór ... 111
1.2. Katecheza moralna... 115
1.3. Droga wtajemniczenia chrześcijańskiego... 124
1.3.1. Szafarz chrztu ... 125
1.3.2. Post przedchrzcielny... 127
1.3.3. Sposób sprawowania chrztu... 127
1.3.4. Związek chrztu z Eucharystią... 129
2. Pasterz Hermasa ... 130
2.1. Autor... 131
2.2. Utwór... 132
2.3. Droga chrześcijańskiej inicjacji... 134
3. Świadectwo św. Justyna... 136
3.1. Życie i twórczość... 137
3.2. Nauczycielska działalność... 139
3.3. Droga chrześcijańskiej inicjacji... 142
3.3.1. Przygotowanie dalsze... 146
3.3.2. Przygotowanie bliższe ... 147
3.3.3. Chrzest... 149
3.3.4. Przyjęcie do wspólnoty - udział w Eucharystii... 150
4. Ireneusz z Lyonu ... 151
4.1. Wykład nauki apostolskiej ... 152
4.1.1. Dzieło ... 152
4.1.2. Katechetyczny wykład wiary według historii zbawienia ... 155
4.1.3. Dowodzenie na podstawie proroctw... 156
4.2. Zbiory testimoniów... 157
ROZDZIAŁ III
Katechumenat w epoce przedkonstantyńskiej - do 313 roku... 161
1. Powstanie katechumenatu... 163
2. Najważniejsze świadectwa... 168
2.1. Tertulian... 169
2.2. Cyprian... 171
2.3. Hipolit Rzymski ... 172
2.4. Klemens Aleksandryjski i Orygenes... 174
2.5. Pisma apokryficzne: Pseudo-Klementyny ... 177
3. Tzw. „szkoły katechetyczne" ... 178
3.1. Szkoła aleksandryjska... 179
3.2. Szkoła w Cezarei Palestyńskiej ... 181
4. Wstępna ewangelizacja ... 183
5. Przyjęcie do katechumenatu ... 188
5.1. Pierwsza seria pytań: motywy nawrócenia ... 188
5.2. Poręczenie... 189
5.3. Druga seria pytań: warunki życia ... 191
5.4. Trzecia seria pytań: uprawiane zawody... 192
6. Dyscyplina katechumenalna pierwotnego Kościoła ... 194
7. Struktura katechumenatu... 199
7.1. Czas trwania katechumenatu ... 199
7.2. Odrębny stan katechumenów w Kościele... 200
7.3. Etapy katechumenatu... 203
8. Przygotowanie dalsze... 204
8.1. Katecheza... 204
8.2. Katecheci... 208
8.3. Przebieg katechumenalnego zgromadzenia... 209
9. Przygotowanie bliższe... 212
9.1. Drugie badanie: dopuszczenie do chrztu... 212
9.2. Liturgiczno-ascetyczne przygotowanie do chrztu... 214
10. Sprawowanie chrztu... 218
10.1. Dzień sprawowania chrztu... 220
10.2. Szafarz chrztu... 221
10.3. Woda... 221
10.4. Poświęcenie wody i olejów... 222
10.5. Wyrzeczenie się szatana... 223
10.6. Wyznanie wiary ... 225
10.7. Obrzędy chrztu ... 226
10.8. Bierzmowanie... 229
10.9. Udział w Eucharystii ... 230
11. Chrzest dzieci ... 234
ROZDZIAŁ IV
Katechumenat w epoce pokonstantyńskiej - po roku 313.
Złoty wiek katechezy ... 241
1. Problemy katechumenatu IV i V wieku... 242
2. Katechumenat w dokumentach kościelnych (soborów i synodów)... 247
2.1. Synod w Elwirze (około 306 roku) ... 248
2.2. Sobór Nicejski (325) ... 248
2.3. Sobór Konstantynopolitański I (381)... 249
2.4. Konstytucje apostolskie... 250
3. Świadectwa Ojców Kościoła... 255
3.1. Cyryl Jerozolimski... 256
3.2. Pątniczka Egeria... 260
3.3. Jan Chryzostom ... 262
3.4. Teodor z Mopsuestii ... 265
3.5. Ambroży z Mediolanu ... 267
3.6. Augustyn, biskup Hippony... 272
3.7. Grzegorz z Nyssy... 278
4. Struktura katechumenatu... 281
4.1. Przyjęcie do katechumenatu - badanie i wstępna katecheza... 283
4.2. Przygotowanie dalsze ... 286
4.3. Katechumenat wielkopostny... 288
4.4. Okres mistagogiczny ... 292
5. Niektóre elementy wielkopostnego katechumenatu... 295
5.1. Podanie imienia (wpisanie na listę compétentes
- ubiegających się o chrzest)... 295
5.2. Egzorcyzmy... 300
5.3. Skrutynia... 305
5.4. Praktyki ascetyczno-pokutne ... 306
5.5. Współodpowiedzialność wspólnoty chrześcijańskiej ... 309
6. Nauczanie katechetyczne w ramach katechumenatu... 312
6.1. Przekazanie (traditio) i oddanie (redditio) Symbolu wiary
i Modlitwy Pańskiej ... 313
6.1.1. Praktyka przekazania i oddania Symbolu wiary... 315
6.1.2. Legenda o powstaniu Symbolu Apostolskiego ... 320
6.1.3. Geneza powstania Symbolu Apostolskiego ... 322
6.2. Model katechezy katechumenalnej ... 325
6.2.1. Dialogiczny charakter nauczania katechetycznego ... 326
6.2.2. Pełna inicjacja chrześcijańska ... 327
6.2.3. Nauczanie kompletne, organiczne i podstawowe ... 329
7. Obrzędy wtajemniczenia... 332
7.1. Obrzędy przedchrzcielne... 332
7.1.1. Obrzęd „otwarcia" - effetha ... 333
7.1.2. Wyrzeczenie się szatana i opowiedzenie się
za Chrystusem... 334
7.1.3. Przedchrzcielne namaszczenie... 339
7.1.4. Zdjęcie ubrania... 342
7.2. Obrzędy chrztu... 344
7.2.1. Dzień chrztu... 344
7.2.2. Szafarz chrztu... 345
7.2.3. Poświęcenie wody chrzcielnej ... 346
7.2.4. Akt chrztu... 347
7.3. Obrzędy pochrzcielne ... 350
7.3.1. Pochrzcielne namaszczenie ... 351
7.3.2. Umycie nóg ochrzczonym... 352
7.3.3. Nałożenie białej szaty ... 353
7.4. Dar Ducha Świętego (bierzmowanie) ... 356
7.4.1. Obrzęd nałożenia rąk ... 358
7.4.2. Namaszczenie olejem dziękczynienia (krzyżmem)... 359
7.4.3. Naznaczenie znakiem krzyża ... 363
7.5. Eucharystia chrzcielna... 366
8. Traktat katechetyczny św. Augustyna
De catechizandis rudibus (ok. 400 r.) ... 371
8.1. Dzieło... 372
8.2. Słuchacze (odbiorcy katechezy) ... 375
8.3. Opowiadanie (narratió)... 379
8.4. Zachęta (cohortatió) ... 386
8.5. Tworzenie radosnego klimatu (hilaritaś)... 387
9. Zanik katechumenatu... 395
9.1. List Jana diakona ... 397
9.2. Sakramentarz Gelazjański... 398
Bibliografia... 407
Wstęp ... 11
ROZDZIAŁ I
Katecheza czasów apostolskich ... 17
1. Początki katechezy Kościoła... 19
1.1. Mandat misyjny zmartwychwstałego Pana... 20
1.2. Centralne miejsce posługi nauczania ... 22
2. Terminy określające posługę nauczania... 22
3. Związek posługi nauczania z chrztem ... 27
4. Droga inicjacji chrześcijańskiej w I wieku ... 29
4.1. Wpływy żydowskie (?) ... 29
4.2. Trzy nierozdzielne ogniwa: głoszenie słowa - wiara - chrzest ... 32
4.3. Przygotowanie dalsze ... 33
4.4. Nawrócenie i wiara... 34
4.5. Poręczenie... 36
4.6. Wyznanie wiary... 38
4.7. Chrzest ... 39
4.8. Udzielenie daru Ducha Świętego ... 41
4.9. Włączenie do wspólnoty chrześcijan... 42
5. Nauczanie apostolskie ... 45
5.1. Kerygmat apostolski ... 47
5.2. Formuły wiary... 48
5.3. Katecheza apostolska... 50
5.3.1. Elementarna katecheza apostolska według
Listu do Hebrajczyków 6,1-2 ... 52
5.3.2. Nauka o dwóch drogach ... 54
5.3.3. Pogłębione pouczenie we wierze ... 55
5.3.4. Pareneza chrzcielna... 56
6. Struktura katechezy apostolskiej ... 58
7. Katechetyczna struktura Ewangelii ... 60
8. Strategia nauczania i przepowiadania... 63
8.1. Najpierw do Żydów, potem do pogan ... 64
8.2. Duże ośrodki miejskie... 65
8.3. Synagoga ... 66
8.4. Od judeochrześcijan do etnochrześcijan ... 67
8.5. Kościoły domowe ... 68
8.6. Rola wspólnot chrześcijańskich... 70
8.7. Współpracownicy misji... 73
9. Cechy nauczania apostolskiego... 76
9.1. Pod nadzorem apostołów ... 76
9.2. Wierny przekaz ustnej Tradycji... 77
9.3. Osobowe świadectwo ... 78
10. „Słudzy słowa" (Łk 1,2)... 79
10.1. Kolegium „Dwunastu" ... 82
10.2. Grupa „Siedmiu"... 83
10.3. Apostołowie, prorocy, nauczyciele, ewangeliści ... 85
10.3.1. Apostołowie ... 86
10.3.2. Prorocy ... 87
10.3.3. Nauczyciele... 90
10.3.4. Ewangeliści... 92
11. Postawy głosicieli słowa Bożego ... 93
11.1. Jezus z Nazaretu jako Katecheta... 93
11.2. Postawy „sług słowa" ... 97
12. Chrzest małych dzieci... 102
ROZDZIAŁ II
Kształtowanie się elementów katechumenatu
w czasach poapostolskich (ii wiek) ... 109
1. Didaché czyli Nauka Dwunastu Apostołów... 110
1.1. Utwór ... 111
1.2. Katecheza moralna... 115
1.3. Droga wtajemniczenia chrześcijańskiego... 124
1.3.1. Szafarz chrztu ... 125
1.3.2. Post przedchrzcielny... 127
1.3.3. Sposób sprawowania chrztu... 127
1.3.4. Związek chrztu z Eucharystią... 129
2. Pasterz Hermasa ... 130
2.1. Autor... 131
2.2. Utwór... 132
2.3. Droga chrześcijańskiej inicjacji... 134
3. Świadectwo św. Justyna... 136
3.1. Życie i twórczość... 137
3.2. Nauczycielska działalność... 139
3.3. Droga chrześcijańskiej inicjacji... 142
3.3.1. Przygotowanie dalsze... 146
3.3.2. Przygotowanie bliższe ... 147
3.3.3. Chrzest... 149
3.3.4. Przyjęcie do wspólnoty - udział w Eucharystii... 150
4. Ireneusz z Lyonu ... 151
4.1. Wykład nauki apostolskiej ... 152
4.1.1. Dzieło ... 152
4.1.2. Katechetyczny wykład wiary według historii zbawienia ... 155
4.1.3. Dowodzenie na podstawie proroctw... 156
4.2. Zbiory testimoniów... 157
ROZDZIAŁ III
Katechumenat w epoce przedkonstantyńskiej - do 313 roku... 161
1. Powstanie katechumenatu... 163
2. Najważniejsze świadectwa... 168
2.1. Tertulian... 169
2.2. Cyprian... 171
2.3. Hipolit Rzymski ... 172
2.4. Klemens Aleksandryjski i Orygenes... 174
2.5. Pisma apokryficzne: Pseudo-Klementyny ... 177
3. Tzw. „szkoły katechetyczne" ... 178
3.1. Szkoła aleksandryjska... 179
3.2. Szkoła w Cezarei Palestyńskiej ... 181
4. Wstępna ewangelizacja ... 183
5. Przyjęcie do katechumenatu ... 188
5.1. Pierwsza seria pytań: motywy nawrócenia ... 188
5.2. Poręczenie... 189
5.3. Druga seria pytań: warunki życia ... 191
5.4. Trzecia seria pytań: uprawiane zawody... 192
6. Dyscyplina katechumenalna pierwotnego Kościoła ... 194
7. Struktura katechumenatu... 199
7.1. Czas trwania katechumenatu ... 199
7.2. Odrębny stan katechumenów w Kościele... 200
7.3. Etapy katechumenatu... 203
8. Przygotowanie dalsze... 204
8.1. Katecheza... 204
8.2. Katecheci... 208
8.3. Przebieg katechumenalnego zgromadzenia... 209
9. Przygotowanie bliższe... 212
9.1. Drugie badanie: dopuszczenie do chrztu... 212
9.2. Liturgiczno-ascetyczne przygotowanie do chrztu... 214
10. Sprawowanie chrztu... 218
10.1. Dzień sprawowania chrztu... 220
10.2. Szafarz chrztu... 221
10.3. Woda... 221
10.4. Poświęcenie wody i olejów... 222
10.5. Wyrzeczenie się szatana... 223
10.6. Wyznanie wiary ... 225
10.7. Obrzędy chrztu ... 226
10.8. Bierzmowanie... 229
10.9. Udział w Eucharystii ... 230
11. Chrzest dzieci ... 234
ROZDZIAŁ IV
Katechumenat w epoce pokonstantyńskiej - po roku 313.
Złoty wiek katechezy ... 241
1. Problemy katechumenatu IV i V wieku... 242
2. Katechumenat w dokumentach kościelnych (soborów i synodów)... 247
2.1. Synod w Elwirze (około 306 roku) ... 248
2.2. Sobór Nicejski (325) ... 248
2.3. Sobór Konstantynopolitański I (381)... 249
2.4. Konstytucje apostolskie... 250
3. Świadectwa Ojców Kościoła... 255
3.1. Cyryl Jerozolimski... 256
3.2. Pątniczka Egeria... 260
3.3. Jan Chryzostom ... 262
3.4. Teodor z Mopsuestii ... 265
3.5. Ambroży z Mediolanu ... 267
3.6. Augustyn, biskup Hippony... 272
3.7. Grzegorz z Nyssy... 278
4. Struktura katechumenatu... 281
4.1. Przyjęcie do katechumenatu - badanie i wstępna katecheza... 283
4.2. Przygotowanie dalsze ... 286
4.3. Katechumenat wielkopostny... 288
4.4. Okres mistagogiczny ... 292
5. Niektóre elementy wielkopostnego katechumenatu... 295
5.1. Podanie imienia (wpisanie na listę compétentes
- ubiegających się o chrzest)... 295
5.2. Egzorcyzmy... 300
5.3. Skrutynia... 305
5.4. Praktyki ascetyczno-pokutne ... 306
5.5. Współodpowiedzialność wspólnoty chrześcijańskiej ... 309
6. Nauczanie katechetyczne w ramach katechumenatu... 312
6.1. Przekazanie (traditio) i oddanie (redditio) Symbolu wiary
i Modlitwy Pańskiej ... 313
6.1.1. Praktyka przekazania i oddania Symbolu wiary... 315
6.1.2. Legenda o powstaniu Symbolu Apostolskiego ... 320
6.1.3. Geneza powstania Symbolu Apostolskiego ... 322
6.2. Model katechezy katechumenalnej ... 325
6.2.1. Dialogiczny charakter nauczania katechetycznego ... 326
6.2.2. Pełna inicjacja chrześcijańska ... 327
6.2.3. Nauczanie kompletne, organiczne i podstawowe ... 329
7. Obrzędy wtajemniczenia... 332
7.1. Obrzędy przedchrzcielne... 332
7.1.1. Obrzęd „otwarcia" - effetha ... 333
7.1.2. Wyrzeczenie się szatana i opowiedzenie się
za Chrystusem... 334
7.1.3. Przedchrzcielne namaszczenie... 339
7.1.4. Zdjęcie ubrania... 342
7.2. Obrzędy chrztu... 344
7.2.1. Dzień chrztu... 344
7.2.2. Szafarz chrztu... 345
7.2.3. Poświęcenie wody chrzcielnej ... 346
7.2.4. Akt chrztu... 347
7.3. Obrzędy pochrzcielne ... 350
7.3.1. Pochrzcielne namaszczenie ... 351
7.3.2. Umycie nóg ochrzczonym... 352
7.3.3. Nałożenie białej szaty ... 353
7.4. Dar Ducha Świętego (bierzmowanie) ... 356
7.4.1. Obrzęd nałożenia rąk ... 358
7.4.2. Namaszczenie olejem dziękczynienia (krzyżmem)... 359
7.4.3. Naznaczenie znakiem krzyża ... 363
7.5. Eucharystia chrzcielna... 366
8. Traktat katechetyczny św. Augustyna
De catechizandis rudibus (ok. 400 r.) ... 371
8.1. Dzieło... 372
8.2. Słuchacze (odbiorcy katechezy) ... 375
8.3. Opowiadanie (narratió)... 379
8.4. Zachęta (cohortatió) ... 386
8.5. Tworzenie radosnego klimatu (hilaritaś)... 387
9. Zanik katechumenatu... 395
9.1. List Jana diakona ... 397
9.2. Sakramentarz Gelazjański... 398
Bibliografia... 407