Dane szczegółowe książki
Wprowadzenie do historii / Topolski, Jerzy
Autorzy
Tytuł
Wprowadzenie do historii
Wydawnictwo
Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2005
Numer wydania
2. dodr.
ISBN
83-7177-222-X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp 7
Co to jest historia? Czy przeszłość jest jedna i czy ma kształt? 9
1. Dwa rozumienia historii i czy rzeczywiście dwa? 10
2. Co to jest narracyjne tworzenie (malowanie) przeszłości? 12
3. „Wszystkiego" z przeszłości nie da się opowiedzieć 14
4. Różne rozumienia przeszłości w historiografii. „Wielkie teorie" 16
5. Od woluntaryzmu do determinizmu 18
6. Historycy a proponowane rozumienia przeszłości 20
7. Kształt przeszłości a koherencja narracji historycznej 24
8. Minimalna charakterystyka przeszłości. Konstruować przeszłość nie znaczy ją tworzyć 26
Źródła historyczne nie są zwierciadłem, w którym „odbija się" przeszłość. Jak je wykorzystywać? 33
1. Źródła historyczne nie „odbijają" przeszłej rzeczywistości, nie
są także jej „śladami" 34
2. Informacje potencjalne i efektywne 37
3. Informacje mówiące bezpośrednio i pośrednio o faktach (interesujących historyka) 39
4. Informacje źródłowe pośrednie i bezpośrednie oraz informacje źródłowe adresowane i nieadresowane 43
5. Główne linie krytyki źródeł: „wyłuskiwanie" informacji bazowych („odsiewanie" interpretacji i retoryki). Twórcza rola historyka 46
5
Czy historiografia jest literaturą i sztuką? Logika, gramatyka, teoria
i metafora w konstruowaniu narracji historycznej 57
1. Narzędzia konstruowania narracji historycznej: logika 58
2. Narzędzia konstruowania narracji historycznej: gramatyka 64
3. W jaki sposób historyk tworzy całości narracyjne? Praca historyka a praca pisarza i malarza 69
4. Narzędzia konstruowania narracji historycznej: generalizacje, teorie, metafory 74
5. Niektóre pojęcia wiążące (teoretyczne i metaforyczne): naród, nacjonalizm, państwo, rewolucja, kultura, cywilizacja 82
Jak historycy przekonują? Argumentacja, wyjaśnianie, retoryka 91
1. Narracja i argumentacja indukcyjna 92
2. Narracja i argumentacja dedukcyjna. Wyjaśnianie działań. Za łożenie o racjonalności 100
3. Narracja i argumentacja dedukcyjna. Wyjaśnianie faktów historycznych nie będących działaniami ludzkimi. Model dedukcyjno-nomologiczny 106
4. Co to jest retoryka? Figury słów 112
5. Figury myśli. Tropy retoryczne. Ramy retoryczne narracji 117
Różne książki historyków 123
1. Rodzaje narracji historycznej. Periodyzacja 124
2. Monografie, syntezy, historia narodowa, historia regionalna 129
3. Mikrohistoria 132
4. Huizinga, Fogel, Le Roy Ladurie, Hunt, Słowiński, Price i inni 136
O prawdzie, ideologii, obiektywności i etyce w narracji historycznej i pracy historyka 145
1. Ideologia w pracy historyka 146
2. Etyka, obiektywność, neutralność w pracy historyka 149
3. Niektóre kategorie filozoficzne: racjonalizm, empiryzm, realizm, konstruktywizm 153
4. Prawda narracji historycznej 157
Literatura (w języku polskim) 161
Co to jest historia? Czy przeszłość jest jedna i czy ma kształt? 9
1. Dwa rozumienia historii i czy rzeczywiście dwa? 10
2. Co to jest narracyjne tworzenie (malowanie) przeszłości? 12
3. „Wszystkiego" z przeszłości nie da się opowiedzieć 14
4. Różne rozumienia przeszłości w historiografii. „Wielkie teorie" 16
5. Od woluntaryzmu do determinizmu 18
6. Historycy a proponowane rozumienia przeszłości 20
7. Kształt przeszłości a koherencja narracji historycznej 24
8. Minimalna charakterystyka przeszłości. Konstruować przeszłość nie znaczy ją tworzyć 26
Źródła historyczne nie są zwierciadłem, w którym „odbija się" przeszłość. Jak je wykorzystywać? 33
1. Źródła historyczne nie „odbijają" przeszłej rzeczywistości, nie
są także jej „śladami" 34
2. Informacje potencjalne i efektywne 37
3. Informacje mówiące bezpośrednio i pośrednio o faktach (interesujących historyka) 39
4. Informacje źródłowe pośrednie i bezpośrednie oraz informacje źródłowe adresowane i nieadresowane 43
5. Główne linie krytyki źródeł: „wyłuskiwanie" informacji bazowych („odsiewanie" interpretacji i retoryki). Twórcza rola historyka 46
5
Czy historiografia jest literaturą i sztuką? Logika, gramatyka, teoria
i metafora w konstruowaniu narracji historycznej 57
1. Narzędzia konstruowania narracji historycznej: logika 58
2. Narzędzia konstruowania narracji historycznej: gramatyka 64
3. W jaki sposób historyk tworzy całości narracyjne? Praca historyka a praca pisarza i malarza 69
4. Narzędzia konstruowania narracji historycznej: generalizacje, teorie, metafory 74
5. Niektóre pojęcia wiążące (teoretyczne i metaforyczne): naród, nacjonalizm, państwo, rewolucja, kultura, cywilizacja 82
Jak historycy przekonują? Argumentacja, wyjaśnianie, retoryka 91
1. Narracja i argumentacja indukcyjna 92
2. Narracja i argumentacja dedukcyjna. Wyjaśnianie działań. Za łożenie o racjonalności 100
3. Narracja i argumentacja dedukcyjna. Wyjaśnianie faktów historycznych nie będących działaniami ludzkimi. Model dedukcyjno-nomologiczny 106
4. Co to jest retoryka? Figury słów 112
5. Figury myśli. Tropy retoryczne. Ramy retoryczne narracji 117
Różne książki historyków 123
1. Rodzaje narracji historycznej. Periodyzacja 124
2. Monografie, syntezy, historia narodowa, historia regionalna 129
3. Mikrohistoria 132
4. Huizinga, Fogel, Le Roy Ladurie, Hunt, Słowiński, Price i inni 136
O prawdzie, ideologii, obiektywności i etyce w narracji historycznej i pracy historyka 145
1. Ideologia w pracy historyka 146
2. Etyka, obiektywność, neutralność w pracy historyka 149
3. Niektóre kategorie filozoficzne: racjonalizm, empiryzm, realizm, konstruktywizm 153
4. Prawda narracji historycznej 157
Literatura (w języku polskim) 161