Dane szczegółowe książki
Prasocjologia Świętego Tomasza z Akwinu / Kaczmarek, Kamil (1973-); Kozyra-Kowalski, Stanisław
Tytuł
Prasocjologia Świętego Tomasza z Akwinu
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Poznań: Uniwersytet Im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny, 1999
ISBN
83-86360-25-9
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Tyt. równol.: Thomae Aquinatis prasociologia.
Spis treści
pokaż spis treści
NEOKLASYCYZM SOCJOLOGICZNY (STANISŁAW KOZYR-KOWALSKI)... 7
I. PORTRET SOCJOLOGICZNY ŚW. TOMASZA Z AKWINU... 25
1. RODZINA: MIĘDZY PAPIEŻEM A CESARZEM... 25
2. EDUKACJA NA ŚREDNIOWIECZNYM UNIWERSYTECIE... 26
3. NOWE FORMY RELIGIJNOŚCI A ROZKWIT MIAST... 30
4. SZLACHCIC ŻEBRAKIEM... 35
5. KARIERA UNIWERSYTECKA BRATA TOMASZA ... 35
6. OBROŃCA NOWYCH ZAKONÓW... 37
7. PRZYJACIEL PAPIEŻY.... 39
8. INTELEKTUALNE WALKI NA SORBONIE — UDZIAŁ ŚW. TOMASZA... 40
9. PRZYJACIEL MONARCHÓW... 43
10. UCZONY Z POWOŁANIA... 44
11. OD DWUKROTNEGO POTĘPIENIA TEZ TOMASZA DO KANONIZACJI . ... 45
12. DZIEŁA ŚW. TOMASZA Z AKWINU... 49
II. FILOZOFICZNO-METODOLOGICZNE PRZESŁANKI PRASOCJOLOGII ŚW. TOMASZA Z AKWINU ...... 51
1. SPOSÓB UPRAWIANIA NAUKI... 51
2. METODA SCHOLASTYCZNA... 55
3. ROZGRANICZENIE FILOZOFII I TEOLOGII... 57
4. TEORIA BYTU... 58
5. STRUKTURA BYTU..... 59
Aspekt substancjalny i akcydentalny — Aspekt materialny i formalny — Aspekt esencjalny
i egzystencjalny — Akt i możność — Tetrakausalne wyjaśnienie bytu: przyczynowość materialna, formalna, sprawcza i celowa — Analogia bytu
III. ELEMENTY PRASOCJOLOGII W PISMACH ŚW. TOMASZA Z AKWINU... 67
1. MIEJSCE PROBLEMATYKI SPOŁECZNEJ W SYSTEMIE ŚW. TOMASZA ... 67
2. ISTOTA LUDZKA JAKO BYT PRZYRODNICZO-SPOŁECZNY... 68
3. ŁACIŃSKIE KATEGORIE UŻYWANE DO ANALIZY BYTU SPOŁECZNEGO: ICH NIEADEKWATNOŚĆ...... 73
4. ONTOLOGIA BYTU SPOŁECZNEGO... 74
Byt społeczny jako organizm
5. WIĘŹ SPOŁECZNA..... 79
Miłość przyjacielska i interesowna jako treść więzi społecznej [amor amicitiae et amor concupi-scentiae] — Przyjaźń jako podstawowa forma więzi społecznej, jej rodzaje i przejawy [amicitia honesti, utilis et delectabilis] — Przyjaźń uniwersalna [homo homini amicus]
6. DOBRO WSPÓLNE [BONUM COMMUNE] ... 87
7. ZNACZENIE I CELE KIEROWNICTWA [REGIMEN VEL PRINCIPATUS] ... 89 Kierownictwo czy panowanie: istota i typy władzy [potestas, species regiminis]
IV. TEORIA STRUKTUR SPOŁECZNYCH .... 97
1. DOMOSTWO [DOMUS].... 98
2. MAŁŻEŃSTWO [COMBINATIO CONIUGALIS ID EST MATRIMONIUM] ... 99 Homo animal coniugale — Zawarcie małżeństwa i jego skutki — Przyjaźń małżeńska [amicitia coniugalis] — Kierownictwo małżeńskie [principatus coniugalis] — Małżeństwo w doktrynie praktycznej św. Tomasza
3. RELACJA RODZICIELSKA: OJCIEC A DZIECI, PANOWANIE RODZICIELSKIE [COMBINATIO PATERNATIVA; PATER ET FILII]... 110
4. RELACJA DESPOTYCZNA: PAN I CZŁOWIEK NIEWOLNY [DOMINUS ET SERVUS - COMBINATIO DESPOTICA ID EST DOMINATIVA]... 113
5. GŁOWA RODZINY [PATERFAMILIAS].... 117
6. WIEJSKA I MIEJSKA SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA [VICUS]... 118
Geneza społeczności lokalnej — Poziom samowystarczalności społeczności lokalnej
7. CIVITAS: PAŃSTWO CZY SPOŁECZNOŚĆ OBYWATELSKA?... 121
Geneza społeczności obywatelskiej
8. ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE ZE WZGLĘDU NA PODZIAŁ ZAJĘĆ (PODZIAŁ 124 PRACY) [OFFICIUM] .....
9. STANY [ORDO] ...... 125
10. ZRÓŻNICOWANIE STATUSOWE WOLNI I NIEWOLNI [LIBER ET SERVUS, STATUS SIVE CONDITIO] ..... 128
Prawne i społeczno-ekonomiczne położenie człowieka niewolnego — Relacja despotyczna jako
forma przyjaźni utylitarnej
11. SYSTEM POLITYCZNY I WŁADZA... 133
Rozważania ustrojowe: typy ustrojów, najlepszy ustrój [politia-ordo dominantium, regimen civitatis; optima gubernatio] — Przywódca, tyran czy stróż sprawiedliwości; zadania przywódcy [princepes, custos vel tyrannus] — Prawo [lex]
12. ELEMENTY ANALIZY STRUKTURY GOSPODARCZEJ... 142
Prawo własności a własność realna [rcgulatio possessionum] — Własność wspólna [communitas possessionis] — Bogactwa [divitiae]
13. ŁAD SPOŁECZNY [ORDO IN POPULO]... 151
Ład społeczny wśród nierównych: posłuszeństwo, przyjaźń cywilna miedzy przywódcą a podwładnymi [principium ad subditos] — Ład społeczny wśród równych: między podwładnymi [subditorum ad invicem] — Ład społeczny wśród różnych: między obywatelami a obcokrajowcami [qui sunt de populo ad extraneos]
14. TYPY KONFLIKTU SPOŁECZNEGO: NIEZGODA, SPÓR, ZWADA, SCHIZ-MA, ROZŁAM, WOJNA [DISCORDIA, CONTENTIO, RIXA, SEDITIO, SCHISMA, BELLUM].... 160
15. ELEMENTY PRASOCJOLOGII RELIGII... 164
Hierarchiczno-stanowa struktura Kościoła — Zakony
16. ZEBRANIE WYNIKÓW.... 174
LITERATURA... 179
I. PORTRET SOCJOLOGICZNY ŚW. TOMASZA Z AKWINU... 25
1. RODZINA: MIĘDZY PAPIEŻEM A CESARZEM... 25
2. EDUKACJA NA ŚREDNIOWIECZNYM UNIWERSYTECIE... 26
3. NOWE FORMY RELIGIJNOŚCI A ROZKWIT MIAST... 30
4. SZLACHCIC ŻEBRAKIEM... 35
5. KARIERA UNIWERSYTECKA BRATA TOMASZA ... 35
6. OBROŃCA NOWYCH ZAKONÓW... 37
7. PRZYJACIEL PAPIEŻY.... 39
8. INTELEKTUALNE WALKI NA SORBONIE — UDZIAŁ ŚW. TOMASZA... 40
9. PRZYJACIEL MONARCHÓW... 43
10. UCZONY Z POWOŁANIA... 44
11. OD DWUKROTNEGO POTĘPIENIA TEZ TOMASZA DO KANONIZACJI . ... 45
12. DZIEŁA ŚW. TOMASZA Z AKWINU... 49
II. FILOZOFICZNO-METODOLOGICZNE PRZESŁANKI PRASOCJOLOGII ŚW. TOMASZA Z AKWINU ...... 51
1. SPOSÓB UPRAWIANIA NAUKI... 51
2. METODA SCHOLASTYCZNA... 55
3. ROZGRANICZENIE FILOZOFII I TEOLOGII... 57
4. TEORIA BYTU... 58
5. STRUKTURA BYTU..... 59
Aspekt substancjalny i akcydentalny — Aspekt materialny i formalny — Aspekt esencjalny
i egzystencjalny — Akt i możność — Tetrakausalne wyjaśnienie bytu: przyczynowość materialna, formalna, sprawcza i celowa — Analogia bytu
III. ELEMENTY PRASOCJOLOGII W PISMACH ŚW. TOMASZA Z AKWINU... 67
1. MIEJSCE PROBLEMATYKI SPOŁECZNEJ W SYSTEMIE ŚW. TOMASZA ... 67
2. ISTOTA LUDZKA JAKO BYT PRZYRODNICZO-SPOŁECZNY... 68
3. ŁACIŃSKIE KATEGORIE UŻYWANE DO ANALIZY BYTU SPOŁECZNEGO: ICH NIEADEKWATNOŚĆ...... 73
4. ONTOLOGIA BYTU SPOŁECZNEGO... 74
Byt społeczny jako organizm
5. WIĘŹ SPOŁECZNA..... 79
Miłość przyjacielska i interesowna jako treść więzi społecznej [amor amicitiae et amor concupi-scentiae] — Przyjaźń jako podstawowa forma więzi społecznej, jej rodzaje i przejawy [amicitia honesti, utilis et delectabilis] — Przyjaźń uniwersalna [homo homini amicus]
6. DOBRO WSPÓLNE [BONUM COMMUNE] ... 87
7. ZNACZENIE I CELE KIEROWNICTWA [REGIMEN VEL PRINCIPATUS] ... 89 Kierownictwo czy panowanie: istota i typy władzy [potestas, species regiminis]
IV. TEORIA STRUKTUR SPOŁECZNYCH .... 97
1. DOMOSTWO [DOMUS].... 98
2. MAŁŻEŃSTWO [COMBINATIO CONIUGALIS ID EST MATRIMONIUM] ... 99 Homo animal coniugale — Zawarcie małżeństwa i jego skutki — Przyjaźń małżeńska [amicitia coniugalis] — Kierownictwo małżeńskie [principatus coniugalis] — Małżeństwo w doktrynie praktycznej św. Tomasza
3. RELACJA RODZICIELSKA: OJCIEC A DZIECI, PANOWANIE RODZICIELSKIE [COMBINATIO PATERNATIVA; PATER ET FILII]... 110
4. RELACJA DESPOTYCZNA: PAN I CZŁOWIEK NIEWOLNY [DOMINUS ET SERVUS - COMBINATIO DESPOTICA ID EST DOMINATIVA]... 113
5. GŁOWA RODZINY [PATERFAMILIAS].... 117
6. WIEJSKA I MIEJSKA SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA [VICUS]... 118
Geneza społeczności lokalnej — Poziom samowystarczalności społeczności lokalnej
7. CIVITAS: PAŃSTWO CZY SPOŁECZNOŚĆ OBYWATELSKA?... 121
Geneza społeczności obywatelskiej
8. ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE ZE WZGLĘDU NA PODZIAŁ ZAJĘĆ (PODZIAŁ 124 PRACY) [OFFICIUM] .....
9. STANY [ORDO] ...... 125
10. ZRÓŻNICOWANIE STATUSOWE WOLNI I NIEWOLNI [LIBER ET SERVUS, STATUS SIVE CONDITIO] ..... 128
Prawne i społeczno-ekonomiczne położenie człowieka niewolnego — Relacja despotyczna jako
forma przyjaźni utylitarnej
11. SYSTEM POLITYCZNY I WŁADZA... 133
Rozważania ustrojowe: typy ustrojów, najlepszy ustrój [politia-ordo dominantium, regimen civitatis; optima gubernatio] — Przywódca, tyran czy stróż sprawiedliwości; zadania przywódcy [princepes, custos vel tyrannus] — Prawo [lex]
12. ELEMENTY ANALIZY STRUKTURY GOSPODARCZEJ... 142
Prawo własności a własność realna [rcgulatio possessionum] — Własność wspólna [communitas possessionis] — Bogactwa [divitiae]
13. ŁAD SPOŁECZNY [ORDO IN POPULO]... 151
Ład społeczny wśród nierównych: posłuszeństwo, przyjaźń cywilna miedzy przywódcą a podwładnymi [principium ad subditos] — Ład społeczny wśród równych: między podwładnymi [subditorum ad invicem] — Ład społeczny wśród różnych: między obywatelami a obcokrajowcami [qui sunt de populo ad extraneos]
14. TYPY KONFLIKTU SPOŁECZNEGO: NIEZGODA, SPÓR, ZWADA, SCHIZ-MA, ROZŁAM, WOJNA [DISCORDIA, CONTENTIO, RIXA, SEDITIO, SCHISMA, BELLUM].... 160
15. ELEMENTY PRASOCJOLOGII RELIGII... 164
Hierarchiczno-stanowa struktura Kościoła — Zakony
16. ZEBRANIE WYNIKÓW.... 174
LITERATURA... 179