Dane szczegółowe książki

WSTĘP (skrócony do wydania pierwszego).............................. 7
WSTĘP DO WYDANIA TRZECIEGO.................................11
1. PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA (PEDAGOGIKA OPIEKI)
JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA................
13
1.1. Założenia wstępne..........................................13
1.2. Krytyczny przegląd niektórych określeń pedagogiki opiekuńczej w ostatnim
dwudziestoleciu............................................14
1.3. Ogólne pojęcie i przedmiot pedagogiki opiekuńczej...................19
1.4. Heterogeniczność i jednolitość treści pedagogiki opiekuńczej............21
1.5. Pedagogika opiekuńcza jako system wiedzy ogólnej i jej pochodne........25
1.6. Podstawowe funkcje pedagogiki opiekuńczej i związanych z nią metodyk ... 28
1.7. Pedagogika opiekuńcza a pedagogika ogólna, społeczna i specjalna........31
1.8. Zestawienie innych ogólnych określeń pedagogiki opiekuńczej...........33
2. POJĘCIE OPIEKI MIĘDZYLUDZKIEJ..............................35
2.1. Geneza opieki.............................................35
2.1.1. Zachowania opiekuńcze zwierząt — prapoczątek opieki ludzkiej.....35
2.1.2. Prehistoryczny kształt opieki ludzkiej........................36
2.1.3. Kierunki zmian ewolucyjnych w opiece ludzkiej .................38
2.2. Ogólny zakres i aktualny stan interpretacji pojęcia „opieka".............39
2.3. Krytyczny przegląd interpretacji pojęcia opieki w Polsce...............41
2.3.1. Poglądy Heleny Radlińskiej...............................41
2.3.2. Poglądy Konstantego Krzeczkowskiego.......................48
2.3.3. Opieka według Józefa Czesława Babickiego...................50
2.3.4. Poglądy współczesne....................................52
2.4. Utożsamianie opieki z pomocą . ................................65
2.4.1. Pojęcie pomocy.......................................65
2.4.2. Zróżnicowanie pomocy w jej najszerszym znaczeniu.............67
2.4.3. Pomoc a opieka.......................................69
2.4.4. Poglądy dotyczące pomocy jako opieki.......................72
/2.5. Ogólne pojęcie opieki międzyludzkiej........................... 75
2.5.1. Specyficzne właściwości opieki........................... 75
2.5.2. Metodologiczne przesłanki definiowania pojęcia „opieka" - jego
definicje............................................ 78
3. ZAKRESY OPIEKI............................................ 82
3.1. Opieka w najszerszym znaczeniu i jej składniki..................... 82
(3.2. Zakresy opieki międzyludzkiej................................. 90
3.2.1. Zakres opieki według jej zróżnicowania pionowego............. 91
3.2.2. Zakres opieki według jej podmiotu i charakteru................ 93
3.2.3. Zakres opieki według jej przedmiotu........................ 95
3.2.4. Zakres opieki według jej przebiegu w życiu jednostki........... 97
3.2.5. Zakres opieki według skali zaspokojenia potrzeb podopiecznych .... 99
3.2.6. Zakres opieki według jej bieżącego i perspektywicznego wymiaru ... 103
3.2.7. Zakres opieki wyznaczany stopniem jej powszechności........... 104
3.2.8. Zakres opieki wyznaczany funkcjami opiekuńczymi różnych instytucji
społecznych......................................... 105
3.2.9. Zakres opieki według ilości zaspokajanych potrzeb.............. 107
3.2.10. Zakres opieki wyznaczany stopniem zaspokojenia potrzeb........108
3.2.11. Zakres opieki według stopnia jej zagęszczenia, intensyfikacji
i perfekcyjności......................................109
4. KATEGORIE OPIEKI..........................................112
4.1. Ogólne pojęcie „kategoria opieki"..............................112
4.2. Opieka jako kategoria rodzinna................................113
4.2.1. Pierwotność opieki rodzinnej.............................113
4.2.2. Powiązanie opieki rodzinnej z życiem seksualnym i prokreacją.....114
4.2.3. Fundamentalna pozycja opieki rodzinnej w strukturze opieki między-
ludzkiej ............................................115
4.2.4. Specyficzne walory opieki rodzinnej........................117
4.2.5. Opieka rodzinna jako złożony układ........................119
4.2.6. Naturalność opieki rodzinnej.............................120
4.2.7. Allocentryzm i altruizm opieki rodzinnej.....................120
4.2.8. Społeczno-ekonomiczne warunki życia, struktura rodziny oraz sto-
sunki między współmałżonkami a opieka rodzinna..............122
4.3. Opieka jako kategoria moralna.................................123
4.3.1. Geneza moralnych norm opieki........................... 123
4.3.2. Zakres zastosowania normy opiekuńczości.................... 124
4.3.3. Opiekuńczość w etyce i teleologii.......................... 125
4.3.4. Moralny aspekt reguł i zasad sprawowania opieki.............. 126
4.3.5. Przeciwwskazania i ograniczenia w stosowaniu normy opiekuńczości . . 127
4.4. Opieka jako kategoria społeczna...............................129
4.4.1. Opieka społeczna i uspołeczniona..........................129
4.4.2. Geneza opieki społecznej................................129
4.4.3. Opieka społeczna w świadomości ludzi......................130
4.4.4. Złożoność opieki społecznej..............................131
I 4.5. Opieka jako kategoria prawna.................................132
4.5.1. Geneza, źródła.......................................132
4.5.2. Charakter opieki prawnej................................134
4.5.3. Przesłanki i pojęcie praw dziecka..........................137
4.5.4. Uwagi dotyczące niektórych norm Konwencji Praw Dziecka.......139
jako kategoria wychowawcza............................141
4.6.1. Uwagi wstępne.......................................141
4.6.2. Opiekuńczy sens wychowania............................142
4.6.3. Wychowawczy sens opieki...............................143
4.7. Uwagi końcowe...........................................145
5. STRUKTURA OPIEKI.........................................147
5.1. Potrzeby ponadpodmiotowe i ich diagnozowanie....................147
5.1.1. Ogólne pojęcie struktury opieki...........................147
5.1.2. Teoria potrzeb ludzkich a teoria opieki międzyludzkiej...........149
5.1.3. Ogólne pojęcie potrzeby ludzkiej..........................150
5.1.4. Klasyfikacje przyjęte jako podstawowe......................153
5.1.5. Inne znaczące dla opieki typologie potrzeb ludzkich.............155
5.1.6. Frustracja potrzeb jako szczególny problem opieki..............159
5.1.7. Ogólne pojęcie potrzeb ponadpodmiotowych..................160
5.1.8. Podstawowe czynniki potrzeb ponadpodmiotowych.............168
5.1.9. Podstawowe uwarunkowania potrzeb ponadpodmiotowych........173
5.1.10. „Podopieczny" jako ogólny wskaźnik diagnostyczny............177
5.1.11. Klasyfikacja potrzeb ponadpodmiotowych...................180
5.1.12. Diagnozowanie potrzeb ponadpodmiotowych.................183
5.2. Funkcje opiekuńcze........................................187
5.3. Postawy opiekuńcze........................................192
5.3.1. Pojęcie „opiekun".....................................192
5.3.2. Postawy opiekuńcze jako typ postaw interpersonalnych..........196
5.3.3. Poglądy na postawy opiekuńcze jako dyspozycje opiekunów.......198
5.3.4. Pozytywne postawy opiekuńcze...........................209
5.3.5. Negatywne postawy opiekuńcze...........................211
5.3.6. Postawy opiekuńcze a postawy rodzicielskie..................214
5.3.7. Postawy opiekuńcze a postawy wychowawcze.................216
5.3.8. Czynniki postaw opiekuńczych............................217
5.3.9. Podstawowe elementy modelu-wzorca opiekuna-wychowcy.......220
5.4. Sytuacje opiekuńcze........................................221
5.4.1. Ogólne przesłanki określenia sytuacji opiekuńczych.............221
5.4.2. Ogólne pojęcie sytuacji opiekuńczych i opiekuńczo-wychowawczych . . 224
5.4.3. Uwagi końcowe......................................229
5.5. Czynności opiekuńcze — dostarczanie podopiecznemu przedmiotów jego
potrzeb.................................................232
5.5.1. Ogólna charakterystyka czynności opiekuńczych...............232
5.5.2. Próba klasyfikacji czynności opiekuńczych (pomocnych).........234
5.6. Atmosfera opieki..........................................237
5.6.1. Uwagi wstępne.......................................237
5.6.2. Poglądy dotyczące pojęć: nastrój, klimat, atmosfera.............237
5.6.3. Treść znaczeniowa terminu „atmosfera" (klimat, nastrój).........240
5.6.4. Pojęcie atmosfery opieki................................241
5.6.5. Pojęcie atmosfery wychowania............................242
5.6.6. Atmosfera partnerska...................................244
5.6.7. Atmosfera osobopochodna...............................246
5.6.8. Atmosfera czasu odpoczynku, rozrywki, świętowania............247
5.6.9. Atmosfera życia......................................248
5.6.10. Czynniki i funkcje atmosfery życia........................249
5.6.11. Skrótowa struktura funkcjonalna opieki.....................251
5.6.12. Rozwinięta struktura opieki międzyludzkiej..................253