Dane szczegółowe książki

1. Rozwój psychiczny dziecka — Agnieszka Kulik 15
Okres niemowlęcy 20
Okres poniemowlęcy 23
Wiek przedszkolny 27
Młodszy wiek szkolny 31
Okres dorastania 34
Dojrzewanie 34
Kryzys młodzieńczy 35
Wiek młodzieńczy 36

2. Rodzina jako system. Wpływ systemu rodzinnego na funkcjonowanie dziecka — Ewa Paszkiewicz 39

3. Zaburzenia emocjonalne we wczesnym dzieciństwie — Lidia Popek 47
Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie 49
Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie 50
Zaburzenia odżywiania w niemowlęctwie i dzieciństwie 52
Ruminacje 55
Pica 56
Czynności nawykowe 57
Podsumowanie 58

4. Upośledzenie umysłowe — Jadwiga Komender 59
Epidemiologia 60
Etiologia 61
Obraz kliniczny 61
Czynniki biomedyczne 63
Czynniki psychologiczne 64
Czynniki środowiskowe 64
Rozpoznanie 64
Zasady zapobiegania upośledzeniu umysłowemu 65
Leczenie upośledzenia umysłowego 66

5. Całościowe zaburzenia rozwoju — Beata J. Kozielec, Gabriela Jagielska 68
Autyzm 68
Epidemiologia 69
Etiologia 69
Ciąża i okres okołoporodowy 70
Obraz kliniczny na podstawie kryteriów klasyfikacji ICD-10 72
Rokowanie 76
Inne całościowe zaburzenia rozwoju 77
Zespół Retta 77
Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne 79
Zespół Aspergera 80
Postępowanie diagnostyczne w przypadku całościowych zaburzeń rozwoju 81
Farmakoterapia 83
Terapia psychologiczna 84

6. Moczenie mimowolne i zanieczyszczanie się — Urszula Szymańska, Hanna Szymanik-Grzelak 87
Moczenie mimowolne 87
Oddawanie moczu w okresie rozwoju 88
Zaburzenia w oddawaniu moczu u dzieci 89
Podział moczenia 91
Diagnostyka zaburzeń oddawania moczu 95
Leczenie 98
Psychologiczne aspekty moczenia mimowolnego 103
Nietrzymanie stolca 106
Etiologia 108
Diagnostyka 109
Postępowanie lecznicze w zaparciach prostych 110
Psychologiczne aspekty nietrzymania stolca 112

7. Zaburzenia snu — Krystyna Szymańska 114
Czynniki wpływające na sen dziecka 116
Klasyfikacja zaburzeń snu u dzieci 120
Najczęstsze zaburzenia snu u dzieci występujące w 1.-3. roku życia 120
Najczęstsze zaburzenia snu u dzieci występujące po 3. roku życia 122
Zespoły z nadmierną sennością 123
Zaburzenia snu u dzieci niezwiązane z przedziałem wiekowym 124

8. Zaburzenia nastroju u dzieci — Agata Brzozowska, Tomasz Wolańczyk 126
Zaburzenia depresyjne 127
Epidemiologia 131
Etiopatogeneza depresji 131
Leczenie zaburzeń depresyjnych 133
Mania i zaburzenia afektywne dwubiegunowe 135
Epidemiologia 136
Etiologia 136
Leczenie 137

9. Próby samobójcze i samobójstwa u dzieci — Agata Brzozowska, Marian Ciupak 139
Patogeneza zachowania samobójczego, czynniki ryzyka 140
Myśli, groźby i próby samobójcze 141
Postępowanie w przypadku próby samobójczej 143
Dalsze postępowanie i pomoc 145

10. Zaburzenia lękowe i zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne — Anita Bryńska 147
Zaburzenia lękowe 148
Lęk przed separacją w dzieciństwie (F93.0) 152
Zaburzenia lękowe w postaci fobii (F40) 154
Lęk społeczny w dzieciństwie (F93.2) 157
Mutyzm wybiórczy (F94.0) 158
Uogólnione zaburzenia lękowe (F41.1, F93.80) 159
Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny) (F41.0) 160
Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne 160
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (F42) 163
Dane epidemiologiczne i obraz kliniczny 165
Etiologia 167
Popaciorkowcowe autoimmunologiczne zaburzenia neuropsychiatryczne (PANDAS) 169
Leczenie 171

11. Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) i zaburzenia przebiegające pod postacią somatyczną — Mariola Skowrońska, Tomasz Wolańczyk 174
Kryteria diagnostyczne zaburzeń czynnościowych 175
Zaburzenia pod postacią somatyczną 176
Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) 179
Psychologiczne wyjaśnienia zaburzeń psychosomatycznych 182
Teoria systemów 182
Model poznawczy zaburzeń psychosomatycznych 183
Koncepcja aleksytymii 185
Postępowanie w zaburzeniach pod postacią somatyczną i zaburzeniach konwersyjnych dzieci i młodzieży 186
Leczenie 189

12. Zaburzenia tikowe — Anita Bryńska, Tomasz Wolańczyk 192
Rozpoznanie 192
Klasyfikacja tików 196
Zaburzenia współistniejące. Różnicowanie tików z innymi zaburzeniami 198
Etiologia zaburzeń tikowych 199
Leczenie 200

13. Specyficzne trudności w uczeniu się — Małgorzata Święcicka 205
Definicja i rozpoznanie 205
Objawy specyficznych trudności w nauce czytania i pisania 207
Objawy specyficznych trudności w uczeniu się matematyki 211
Współwystępowanie specyficznych trudności w uczeniu się z innymi zaburzeniami 212
Pomoc dzieciom ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 213

14. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej — Agnieszka Pisula, Tomasz Wolańczyk 215
Terminologia 215
Kryteria diagnostyczne 216
Obraz zaburzenia w zależności od wieku 221
Epidemiologia 223
Zaburzenia współwystępujące 224
Etiologia 225
Rozpoznanie 227
Diagnostyka specjalistyczna 229
Leczenie 230
Metody niefarmakologiczne 230
Farmakoterapia 232
Monitorowanie postępów terapii 235

15. Zaburzenia zachowania — Artur Kołakowski 238
Definicja, kryteria diagnostyczne, problemy klasyfikacyjne i pojęciowe 238
Agresja, konflikt z prawem 248
Rozpowszechnienie 251
Modele powstawania zaburzeń zachowania (etiologia, czynniki ryzyka, czynniki podtrzymujące i czynniki ochronne) 252
Leczenie i profilaktyka 256

16. Zaburzenia odżywiania — Gabriela Jagielska, Celina Tomaszewicz-Libudzic, Artur Wiśniewski 259
Jadłowstręt psychiczny 259
Obraz kliniczny 259
Epidemiologia 261
Etiologia 261
Przebieg choroby 263
Powikłania somatyczne w przebiegu jadłowstrętu psychicznego 265
Przewlekłe powikłania jadłowstrętu psychicznego 269
Diagnostyka różnicowa 270
Leczenie 271
Żarłoczność psychiczna 277
Obraz kliniczny 277
Epidemiologia 278
Powikłania somatyczne żarłoczności psychicznej 279
Diagnostyka różnicowa 279
Leczenie 281
Otyłość 281

17. Używanie substancji psychoaktywnych przez dzieci i młodzież — Helena Baran-Furga, Karina Steinbarth-Chmielewska 284
Epidemiologia 284
Podział substancji psychoaktywnych i podstawowe definicje. Charakterystyka wybranych narkotyków 285
Problemy diagnostyczne zaburzeń psychicznych i zachowania związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych 289
Charakterystyka zaburzeń psychicznych i zachowań związanych z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych wg ICD-10 294
Alkohol 294
Opiaty/opioidy 296
Kanabinole 297
Leki uspokajające i nasenne 299
Kokaina i inne substancje stymulujące, w tym kofeina 300
Substancje halucynogenne 302
Nikotyna 304
Lotne rozpuszczalniki 305
Podstawowe metody leczenia 307
Noworodki matek przyjmujących substancje psychoaktywne 311

18. Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych — Tomasz Wolańczyk 315
Zaburzenia narządów zmysłów 316
Zaburzenia słuchu 316
Zaburzenia widzenia 317
Choroby układu nerwowego 318
Mózgowe porażenie dziecięce 318
Padaczka 318
Urazy głowy 321
Migrena i inne bóle głowy 322
Infekcje 323
Majaczenie (ostry zespół mózgowy) 323
Zaburzenia psychiczne poinfekcyjne 324
Infekcje paciorkowcowe 325
Pląsawica Sydenhama 325
Popaciorkowcowe autoimmunologiczne zaburzenia neuropsychiatryczne u dzieci (PANDAS) 326
Zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) i zakażenie wirusem HIV 326
Choroby endokrynologiczne 327
Cukrzyca insulinozależna 327
Nadczynność tarczycy 328
Niedoczynność tarczycy 329
Choroby metaboliczne 329
Mukopolisacharydozy 330
Fenyloketonuria 330
Galaktozemia 331
Choroba Lescha-Nyhana 331
Choroby układu oddechowego 332
Astma (dychawica oskrzelowa) 332
Mukowiscydoza 333
Choroby hematologiczne 333
Hemofilia 333

19. Problemy dziecka z chorobą przewlekłą i jego rodziny — Mariola Skowrońska 335
Rodzina 335
Rodzeństwo 337
Przystosowanie społeczne i relacje rówieśnicze 338
Przystosowanie emocjonalne 339
Rozwój poznawczy 340
Koncepcja siebie 341
Wybrane sytuacje związane z chorobą przewlekłą dziecka 342
Hospitalizacja 342
Ból 344
Kiedy dziecko odchodzi 345
Promocja zdrowia psychicznego 348
Zakończenie 350

20. Maltretowanie fizyczne i wykorzystywanie seksualne dziecka — Agata Brzozowska, Magda Błachno 352
Epidemiologia 353
Przyczyny maltretowania 354
Charakterystyka różnych form przemocy i jej rozpoznawanie 356
Przemoc fizyczna 356
Wykorzystanie seksualne 358
Zaniedbanie i krzywdzenie emocjonalne 360
Czynniki wzbudzające podejrzenie istnienia przemocy 362
Postępowanie 363