Dane szczegółowe książki
Psychologia w praktyce medycznej / Jakubowska-Winecka, Anna; Włodarczyk, Dorota; Chylińska, Joanna; Dziurowicz-Kozłowska, Agnieszka; Guzowska-Dąbrowska, Małgorzata; Skuza, Barbara
Autorzy
Tytuł
Psychologia w praktyce medycznej
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007
Numer wydania
Wydanie 1 - 3 dodruk
ISBN
978-83-200-3524-7
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp - Anna Jakubowska-Winecka, Dorota Włodarczyk 11
1. Zagadnienia zdrowia i choroby w głównych nurtach teoretycznych psychologii - Anna Jakubowska-Winecka, Joanna Chylińska, Agnieszka Dziurowicz-Kozłowska 15
1.1. Dlaczego należy poznać główne nurty teoretyczne w psychologii? 15
1.1.1. Psychoanaliza 16
1.1.2. Behawioryzm 19
1.1.3. Psychologia postaci 23
1.1.4. Psychologia poznawcza 29
1.2. Spotkanie psychologii z medycyną na gruncie teoretycznym 33
1.2.1. Medycyna psychosomatyczna 34
1.2.2. Medycyna behawioralna 34
1.2.3. Psychologia zdrowia 35
1.3. Psychologia i medycyna w rozwiązywaniu problemów zdrowia i choroby 37
Podsumowanie 39
Literatura cytowana 40
2. Czynniki psychospołeczne a zdrowie - Dorota Włodarczyk, Barbara Skuza 42
2.1. Polietiologiczna koncepcja chorób jako podstawa zrozumienia problemów zdrowia i choroby 42
2.2. Rola osobowości 43
2.2.1. Predyspozycje osobowościowe 43
2.2.2. Wzory behawioralno-osobowościowe 46
2.3. Znaczenie czynników sytuacyjnych 49
2.3.1. Wydarzenia traumatyczne 49
2.3.2. Ważne wydarzenia życiowe 50
2.3.3. Utrapienia dnia codziennego 52
2.4. Pojęcie i rola wsparcia społecznego 52
2.5. Behawioralne wyznaczniki zdrowia. Rola stylu życia 57
2.6. Szczególny charakter wydarzeń traumatycznych i ich konsekwencje 59
Podsumowanie 66
Literatura cytowana 67
3. Stres a zdrowie. Zależności biologiczne i psychologiczne - Małgorzata Guzowska-Dąbrowska 70
3.1. Dlaczego warto zajmować się stresem? 70
3.2. Stres biologiczny - trochę historii 71
3.3. Biologiczne mechanizmy reakcji stresowej - „osie stresu” 74
3.4. Stres a odporność organizmu - parę słów o psychoneuroimmunologii 76
3.5. Psychologiczne ujęcie stresu i radzenia sobie 81
3.5.1. Mechanizmy obronne osobowości 85
3.5.2. Odporność na stres 86
3.6. Stres a zdrowie - drogi oddziaływania 88
3.6.1. Droga bezpośrednia 88
3.6.2. Droga pośrednia 91
Podsumowanie 91
Literatura cytowana 92
4. Psychologiczne aspekty choroby i chorowania - Anna Jakubowska-Winecka, Dorota Włodarczyk 94
4.1. Kiedy ludzie korzystają z pomocy medycznej? 94
4.2. Choroba jako sytuacja stresowa 97
4.3. Reakcje na chorobę i radzenie sobie z nią 100
4.3.1. Postawa wobec choroby 100
4.3.2. Radzenie sobie w sytuacji choroby 103
4.4. Ból jako specyficzny problem w chorobie 108
4.4.1. Definicja, klasyfikacja i pomiar bólu 108
4.4.2. Psychospołeczne czynniki kształtujące reakcje na ból 112
4.4.3. Psychologiczne metody leczenia bólu i radzenia sobie z nim 121
Podsumowanie 124
Literatura cytowana 125
5. Znaczenie relacji pacjent-personel medyczny dla przebiegu leczenia - Dorota Włodarczyk, Barbara Skuza 126
5.1. Dlaczego warto poznać różne modele relacji pacjent-personel medyczny? 126
5.1.1. Nowe wyzwania i zagrożenia dla personelu medycznego 130
5.2. Elementy prawidłowej relacji pacjent-personel medyczny. Kilka wskazówek praktycznych 133
5.2.1. Empatia i prawidłowy kontakt z pacjentem 133
5.2.2. Przekazywanie informacji o chorobie i leczeniu - poczucie bezpieczeństwa, edukacja, motywacja 134
5.3. Efekt placebo w praktyce medycznej 139
5.3.1. Co to jest placebo? 139
5.3.2. Skuteczność efektu placebo 141
5.3.3. Czynniki wpływające na siłę efektu placebo 143
5.3.4. W poszukiwaniu mechanizmów wyjaśniających efekt placebo 144
5.4. Błędy jatrogenne i ich konsekwencje 145
5.4.1. Dlaczego pacjenci nie stosują się do zaleceń lekarskich? 147
Podsumowanie 151
Literatura cytowana 152
6. Psychologiczne problemy związane z terminalną fazą choroby - Barbara Skuza, Anna Jakubowska-Winecka 154
6.1. Choroba terminalna. Umieranie i śmierć - aspekty psychologiczne 154
6.1.1. Życie i śmierć. Proces biologiczny, psychologiczny i społeczno-kulturowy 154
6.1.2. Śmierć jako tabu 155
6.2. Psychologiczne aspekty opieki paliatywnej 158
Podsumowanie 165
literatura cytowana 166
7. Zespół wypalenia zawodowego - Anna Jakubowska-Winecka 167
7.1. Wyjaśnienia teoretyczne i definicje 167
7.2. Objawy wypalenia zawodowego 169
7.3. Obciążenia związane z pracą w służbie zdrowia 171
7.4. Dlaczego w tych samych warunkach pracy niektórzy wypalają się szybciej? Rola czynników indywidualnych 172
7.5. Konsekwencje zespołu wypalenia zawodowego 175
7.6. Czy można uniknąć wypalenia zawodowego albo je pokonać? 176
Podsumowanie 177
Literatura cytowana 177
8. Zasady prowadzenia rozmowy z pacjentem - Anna Jakubowska-Winecka 179
8.1. Jakich informacji poszukujemy? 179
8.2. Sztuka prowadzenia rozmowy 182
8.2.1. Formułowanie pytań 182
8.2.2. Początek rozmowy 184
8.2.3. Podtrzymywanie motywacji do rozmowy. Kiedy pacjenci chętnie udzielają szczerych informacji? 185
8.2.4. Zakończenie rozmowy 188
Podsumowanie 190
Literatura cytowana 190
9. Podstawowe zasady pomocy psychologicznej dla chorych somatycznie - Dorota Włodarczyk, Anna Jakubowska-Winecka 192
9.1. Na czym polega pomoc psychologiczna? 192
9.2. Podstawowe cele pomocy psychologicznej dla chorych somatycznie 198
9.3. Główne techniki oddziaływania psychologicznego 199
9.4. Miejsce psychologa w zespole medycznym i jego rola
w procesie leczenia chorych somatycznie 204
9.4.1. Psycholog w zespole medycznym - najczęstsze problemy 207
Podsumowanie 211
Literatura cytowana 212
Skorowidz 215
1. Zagadnienia zdrowia i choroby w głównych nurtach teoretycznych psychologii - Anna Jakubowska-Winecka, Joanna Chylińska, Agnieszka Dziurowicz-Kozłowska 15
1.1. Dlaczego należy poznać główne nurty teoretyczne w psychologii? 15
1.1.1. Psychoanaliza 16
1.1.2. Behawioryzm 19
1.1.3. Psychologia postaci 23
1.1.4. Psychologia poznawcza 29
1.2. Spotkanie psychologii z medycyną na gruncie teoretycznym 33
1.2.1. Medycyna psychosomatyczna 34
1.2.2. Medycyna behawioralna 34
1.2.3. Psychologia zdrowia 35
1.3. Psychologia i medycyna w rozwiązywaniu problemów zdrowia i choroby 37
Podsumowanie 39
Literatura cytowana 40
2. Czynniki psychospołeczne a zdrowie - Dorota Włodarczyk, Barbara Skuza 42
2.1. Polietiologiczna koncepcja chorób jako podstawa zrozumienia problemów zdrowia i choroby 42
2.2. Rola osobowości 43
2.2.1. Predyspozycje osobowościowe 43
2.2.2. Wzory behawioralno-osobowościowe 46
2.3. Znaczenie czynników sytuacyjnych 49
2.3.1. Wydarzenia traumatyczne 49
2.3.2. Ważne wydarzenia życiowe 50
2.3.3. Utrapienia dnia codziennego 52
2.4. Pojęcie i rola wsparcia społecznego 52
2.5. Behawioralne wyznaczniki zdrowia. Rola stylu życia 57
2.6. Szczególny charakter wydarzeń traumatycznych i ich konsekwencje 59
Podsumowanie 66
Literatura cytowana 67
3. Stres a zdrowie. Zależności biologiczne i psychologiczne - Małgorzata Guzowska-Dąbrowska 70
3.1. Dlaczego warto zajmować się stresem? 70
3.2. Stres biologiczny - trochę historii 71
3.3. Biologiczne mechanizmy reakcji stresowej - „osie stresu” 74
3.4. Stres a odporność organizmu - parę słów o psychoneuroimmunologii 76
3.5. Psychologiczne ujęcie stresu i radzenia sobie 81
3.5.1. Mechanizmy obronne osobowości 85
3.5.2. Odporność na stres 86
3.6. Stres a zdrowie - drogi oddziaływania 88
3.6.1. Droga bezpośrednia 88
3.6.2. Droga pośrednia 91
Podsumowanie 91
Literatura cytowana 92
4. Psychologiczne aspekty choroby i chorowania - Anna Jakubowska-Winecka, Dorota Włodarczyk 94
4.1. Kiedy ludzie korzystają z pomocy medycznej? 94
4.2. Choroba jako sytuacja stresowa 97
4.3. Reakcje na chorobę i radzenie sobie z nią 100
4.3.1. Postawa wobec choroby 100
4.3.2. Radzenie sobie w sytuacji choroby 103
4.4. Ból jako specyficzny problem w chorobie 108
4.4.1. Definicja, klasyfikacja i pomiar bólu 108
4.4.2. Psychospołeczne czynniki kształtujące reakcje na ból 112
4.4.3. Psychologiczne metody leczenia bólu i radzenia sobie z nim 121
Podsumowanie 124
Literatura cytowana 125
5. Znaczenie relacji pacjent-personel medyczny dla przebiegu leczenia - Dorota Włodarczyk, Barbara Skuza 126
5.1. Dlaczego warto poznać różne modele relacji pacjent-personel medyczny? 126
5.1.1. Nowe wyzwania i zagrożenia dla personelu medycznego 130
5.2. Elementy prawidłowej relacji pacjent-personel medyczny. Kilka wskazówek praktycznych 133
5.2.1. Empatia i prawidłowy kontakt z pacjentem 133
5.2.2. Przekazywanie informacji o chorobie i leczeniu - poczucie bezpieczeństwa, edukacja, motywacja 134
5.3. Efekt placebo w praktyce medycznej 139
5.3.1. Co to jest placebo? 139
5.3.2. Skuteczność efektu placebo 141
5.3.3. Czynniki wpływające na siłę efektu placebo 143
5.3.4. W poszukiwaniu mechanizmów wyjaśniających efekt placebo 144
5.4. Błędy jatrogenne i ich konsekwencje 145
5.4.1. Dlaczego pacjenci nie stosują się do zaleceń lekarskich? 147
Podsumowanie 151
Literatura cytowana 152
6. Psychologiczne problemy związane z terminalną fazą choroby - Barbara Skuza, Anna Jakubowska-Winecka 154
6.1. Choroba terminalna. Umieranie i śmierć - aspekty psychologiczne 154
6.1.1. Życie i śmierć. Proces biologiczny, psychologiczny i społeczno-kulturowy 154
6.1.2. Śmierć jako tabu 155
6.2. Psychologiczne aspekty opieki paliatywnej 158
Podsumowanie 165
literatura cytowana 166
7. Zespół wypalenia zawodowego - Anna Jakubowska-Winecka 167
7.1. Wyjaśnienia teoretyczne i definicje 167
7.2. Objawy wypalenia zawodowego 169
7.3. Obciążenia związane z pracą w służbie zdrowia 171
7.4. Dlaczego w tych samych warunkach pracy niektórzy wypalają się szybciej? Rola czynników indywidualnych 172
7.5. Konsekwencje zespołu wypalenia zawodowego 175
7.6. Czy można uniknąć wypalenia zawodowego albo je pokonać? 176
Podsumowanie 177
Literatura cytowana 177
8. Zasady prowadzenia rozmowy z pacjentem - Anna Jakubowska-Winecka 179
8.1. Jakich informacji poszukujemy? 179
8.2. Sztuka prowadzenia rozmowy 182
8.2.1. Formułowanie pytań 182
8.2.2. Początek rozmowy 184
8.2.3. Podtrzymywanie motywacji do rozmowy. Kiedy pacjenci chętnie udzielają szczerych informacji? 185
8.2.4. Zakończenie rozmowy 188
Podsumowanie 190
Literatura cytowana 190
9. Podstawowe zasady pomocy psychologicznej dla chorych somatycznie - Dorota Włodarczyk, Anna Jakubowska-Winecka 192
9.1. Na czym polega pomoc psychologiczna? 192
9.2. Podstawowe cele pomocy psychologicznej dla chorych somatycznie 198
9.3. Główne techniki oddziaływania psychologicznego 199
9.4. Miejsce psychologa w zespole medycznym i jego rola
w procesie leczenia chorych somatycznie 204
9.4.1. Psycholog w zespole medycznym - najczęstsze problemy 207
Podsumowanie 211
Literatura cytowana 212
Skorowidz 215