Dane szczegółowe książki
Pedeutologia / Hejnicka-Bezwińska, Teresa (1941-); Kwiatkowska, Henryka
Tytuł
Pedeutologia
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008
ISBN
9788360501276
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp 11
Rozdział 1
Pedeutologia - znaczące fakty genezy i historii 17
Rozdział 2
Nauczyciel - ujęcia osobowościowe, zawodowe funkcje 24
2.1. Ewolucja pojęcia „nauczyciel" 24
2.2. Teoretyczne ujęcia osoby nauczyciela 28
2.2.1. Ujęcie psychologiczne - nauczyciel jako struktura idealnych cech 29
2.2.2. Ujęcie technologiczne - kwalifikacje zawodowe jako struktura kompetencji 34
2.2.3. Ujęcie humanistyczne - prymat indywidualności nauczyciela 36
2.2.4. Ujęcie socjologiczne - wyznaczone rolą zawodową 37
2.2.5. Ujęcie pedagogiki krytycznej - nauczyciel „transformatywny intelektualista" 39
2.3. Ewolucja funkcji zawodowych nauczyciela 40
2.3.1. Od przekazu wiedzy do uczenia samodzielności poznawczej i egzystencjalnej 41
2.3.2. Od sterowania do inspirowania rozwoju 42
2.3.3. Od prostego przekazu do wprowadzania ucznia w świat wiedzy 43
2.3.4. Od funkcji przekazu wiedzy do czynienia ładu w informacjach 44
2.3.5. Od dominacji intelektu do równowagi świata myśli i uczuć w edukacji szkolnej 44
2.3.6. Od alternatywy do dialogu 45
Rozdział 3
Kształcenie nauczycieli 47
3.1. Współczesne orientacje w edukacji nauczycielskiej 47
3.1.1. Orientacja technologiczna 48
3.1.2. Orientacja humanistyczna 52
3.1.3. Orientacja funkcjonalna 56
Rozdział 4
Koncepcje kształcenia nauczycieli 64
4.1. Koncepcja „refleksyjnej praktyki" 64
4.1.1. Założenia koncepcji 66
4.1.2. Walory 72
4.1.3. Ograniczenia 74
4.1.4. Bariery w zastosowaniu 75
4.2. Koncepcja kształcenia „poprzez praktykę" 76
4.2.1. Założenia koncepcji 77
4.2.2. Uczenie się „poprzez praktykę" jako podstawa „profesjonalnego artyzmu" 82
4.2.3. Co budzi dyskusję, a co ogranicza wartość koncepcji 83
4.3. Humanistyczna koncepcja kształcenia nauczycieli 85
4.3.1. Założenia koncepcji 85
4.3.2. Wizja „dobrego nauczyciela" 86
4.3.3. Dobór kandydatów na studia i do zawodu nauczycielskiego 88
4.3.4. Cele kształcenia nauczycieli 88
4.3.5. Proces kształcenia 90
4.3.6. Program kształcenia 92
4.3.7. Metoda kształcenia w koncepcji Combsa 94
4.3.8. Integracja poznania i działania 95
4.3.9. Znaczenie kwalifikacji psychologicznych 98
4.3.10. Wartość koncepcji Combsa 99
Rozdział 5
Kształcenie teoretyczne i praktyczne nauczycieli 101
5.1. Związek teorii z praktykę 101
5.2. Ogólnofilozoficzne prawidłowości związku poznania z działaniem 102
5.2.1. Znaczenie teorii naukowej w działaniu pedagogicznym nauczyciela 103
5.2.2. Czym jest „wpływ" wiedzy na działanie praktyczne nauczycieli? 106
5.3. Osobiste teorie nauczycieli jako łącznik między teorią naukową a praktyką 110
5.3.1. Definicje 110
5.3.2. Teorie wyjaśniające kategorię „wiedza osobista nauczyciela" 112
5.3.3. Geneza teorii indywidualnych 118
5.3.4. Struktura teorii indywidualnych 119
5.3.5. Funkcje teorii osobistych 121
5.3.6. Co teoria osobista wnosi do wiedzy o nauczycielu i jego pracy? 124
5.4. Funkcje wiedzy w działaniu praktycznym nauczyciela 125
5.4.1. Możliwości 126
5.4.2. Bariery i ograniczenia 127
5.4.3. Dezintegracja poznania 128
5.4.4. Odmienność kontekstu poznania i kontekstu zdobywania wiedzy 130
5.4.5. Negacja zdroworozsądkowych struktur wiedzy pedagogicznej studenta 131
5.4.6. Kult logiki i obiektywności 134
5.4.7. Zbyt instrumentalny charakter kształcenia praktycznego 135
5.5. Spory wokół kwalifikacji pragmatycznych nauczycieli 136
5.5.1. Trwałość opozycji techniczność - humanistyczność 137
5.5.2. Kontrowersja: techniczność - humanistyczność a przyszłość edukacji nauczycielskiej 139
5.5.3. Nauczycielskie preferencje wobec własnych kwalifikacji zawodowych 142
5.6. Czy edukacja nauczycieli może być pułapką dla ich zawodowego funkcjonowania 144
5.6.1. Pułapki związane z kwestią nauczycielskiego autorytetu 144
5.6.2. Edukacja, która ujednoznacznia i redukuje problematyczność 148
5.6.3. Zagrożenie wynikające z idealizacji roli zawodowej 149
5.6.4. Prymat racjonalności poznania 151
5.6.5. Uwięzieni w różnych jaskiniach 152
Rozdział 6
Natura działania pedagogicznego 155
6.1. Trudność pracy nauczyciela 155
6.2. Swoistość działania pedagogicznego 158
6.2.1. Komunikacyjny charakter pracy nauczyciela 158
6.2.2. Psychospołeczny kontekst pracy nauczyciela 159
6.2.3. Intelektualny charakter czynności zawodowych nauczyciela 161
6.2.4. Podmiotowość, indywidualność 164
Rozdział 7
Profesjonalizm nauczyciela 167
7.1. Ustalenia definicyjne 167
7.2. Swoistość nauczycielskiego profesjonalizmu 168
7.3. Profesjonalizm nauczyciela budowany na koncepcji „profesjonalnego osadu" 171
7.3.1. Geneza 171
7.3.2. „Zdarzenia krytyczne" 172
7.3.3. „Profesjonalny osąd" - czym jest? 177
7.3.4. Rodzaje osądów 178
7.3.5. „Profesjonalny osąd"- jego funkcje edukacyjne 180
7.4. Profesjonalizm rozszerzony Erica Hoyle'a 181
7.5. „Nowy profesjonalizm" Juliana Elliotta 183
7.5.1. Założenia koncepcji 184
Rozdział 8
Dylematy bycia nauczycielem 187
8.1. Czy nauczyciel jest samotny w uczniowskiej społeczności? 187
8.2. Wpływ wychowawczy - potrzebny, ale i zbędny? 190
8.3. Wdzięczność - dylematy nauczycielskiego zawodu 194
8.4. Wymagania - obojętność - bezinteresowność 195
8.5. Pewność, wątpliwość, pokora - wykluczenia czy dopełnienia? 197
8.6. Ambiwalencja roli zawodowej nauczyciela 200
Rozdział 9
Rozwój zawodowy nauczyciela 204
9.1. Podstawa teoretyczna analizy rozwoju zawodowego nauczycieli 204
9.2. Swoistości nauczycielskiego rozwoju w zawodzie 205
9.3. Dynamika rozwoju zawodowego nauczycieli w świetle wyników badań 207
9.3.1. Stadium przedkonwencjonalne 208
9.3.2. Stadium konwencjonalne 210
9.3.3. Stadium postkonwencjonalne - „autonomiczne Ja" 212
9.4. „Badanie w działaniu" sposobem doskonalenia nauczycielskiej praktyki 215
9.4.1. Stosunek „action research" do znanych prawd teorii i praktyki kształcenia nauczycieli 217
9.4.2. Główne założenia 217
9.4.3. Walory poznawcze i pragmatyczne 221
9.4.4. Proces „badania w działaniu" - jego struktura 225
9.4.5. Wątpliwości i ograniczenia 226
Rozdział 10
Tożsamość zawodowa polskich nauczycieli 229
10.1. Tożsamość - jej rozumienie, funkcje, ewolucja 229
10.2. Tożsamość zawodowa nauczycieli - wyniki badań 231
10.2.1. Tożsamość osiągnięta 234
10.2.2. Tożsamość nadana 234
10.2.3. Tożsamość moratoryjna 237 10.2.3. Tożsamość rozproszona 237
10.2.5. Dyskusja o uzyskanych wynikach 238
10.3. Dominanta standardu przedmiotowego w nauczycielskiej tożsamości zawodowej - implikacje edukacyjne 240
Bibliografia 247
Indeks osób 254
Indeks rzeczowy 257
Rozdział 1
Pedeutologia - znaczące fakty genezy i historii 17
Rozdział 2
Nauczyciel - ujęcia osobowościowe, zawodowe funkcje 24
2.1. Ewolucja pojęcia „nauczyciel" 24
2.2. Teoretyczne ujęcia osoby nauczyciela 28
2.2.1. Ujęcie psychologiczne - nauczyciel jako struktura idealnych cech 29
2.2.2. Ujęcie technologiczne - kwalifikacje zawodowe jako struktura kompetencji 34
2.2.3. Ujęcie humanistyczne - prymat indywidualności nauczyciela 36
2.2.4. Ujęcie socjologiczne - wyznaczone rolą zawodową 37
2.2.5. Ujęcie pedagogiki krytycznej - nauczyciel „transformatywny intelektualista" 39
2.3. Ewolucja funkcji zawodowych nauczyciela 40
2.3.1. Od przekazu wiedzy do uczenia samodzielności poznawczej i egzystencjalnej 41
2.3.2. Od sterowania do inspirowania rozwoju 42
2.3.3. Od prostego przekazu do wprowadzania ucznia w świat wiedzy 43
2.3.4. Od funkcji przekazu wiedzy do czynienia ładu w informacjach 44
2.3.5. Od dominacji intelektu do równowagi świata myśli i uczuć w edukacji szkolnej 44
2.3.6. Od alternatywy do dialogu 45
Rozdział 3
Kształcenie nauczycieli 47
3.1. Współczesne orientacje w edukacji nauczycielskiej 47
3.1.1. Orientacja technologiczna 48
3.1.2. Orientacja humanistyczna 52
3.1.3. Orientacja funkcjonalna 56
Rozdział 4
Koncepcje kształcenia nauczycieli 64
4.1. Koncepcja „refleksyjnej praktyki" 64
4.1.1. Założenia koncepcji 66
4.1.2. Walory 72
4.1.3. Ograniczenia 74
4.1.4. Bariery w zastosowaniu 75
4.2. Koncepcja kształcenia „poprzez praktykę" 76
4.2.1. Założenia koncepcji 77
4.2.2. Uczenie się „poprzez praktykę" jako podstawa „profesjonalnego artyzmu" 82
4.2.3. Co budzi dyskusję, a co ogranicza wartość koncepcji 83
4.3. Humanistyczna koncepcja kształcenia nauczycieli 85
4.3.1. Założenia koncepcji 85
4.3.2. Wizja „dobrego nauczyciela" 86
4.3.3. Dobór kandydatów na studia i do zawodu nauczycielskiego 88
4.3.4. Cele kształcenia nauczycieli 88
4.3.5. Proces kształcenia 90
4.3.6. Program kształcenia 92
4.3.7. Metoda kształcenia w koncepcji Combsa 94
4.3.8. Integracja poznania i działania 95
4.3.9. Znaczenie kwalifikacji psychologicznych 98
4.3.10. Wartość koncepcji Combsa 99
Rozdział 5
Kształcenie teoretyczne i praktyczne nauczycieli 101
5.1. Związek teorii z praktykę 101
5.2. Ogólnofilozoficzne prawidłowości związku poznania z działaniem 102
5.2.1. Znaczenie teorii naukowej w działaniu pedagogicznym nauczyciela 103
5.2.2. Czym jest „wpływ" wiedzy na działanie praktyczne nauczycieli? 106
5.3. Osobiste teorie nauczycieli jako łącznik między teorią naukową a praktyką 110
5.3.1. Definicje 110
5.3.2. Teorie wyjaśniające kategorię „wiedza osobista nauczyciela" 112
5.3.3. Geneza teorii indywidualnych 118
5.3.4. Struktura teorii indywidualnych 119
5.3.5. Funkcje teorii osobistych 121
5.3.6. Co teoria osobista wnosi do wiedzy o nauczycielu i jego pracy? 124
5.4. Funkcje wiedzy w działaniu praktycznym nauczyciela 125
5.4.1. Możliwości 126
5.4.2. Bariery i ograniczenia 127
5.4.3. Dezintegracja poznania 128
5.4.4. Odmienność kontekstu poznania i kontekstu zdobywania wiedzy 130
5.4.5. Negacja zdroworozsądkowych struktur wiedzy pedagogicznej studenta 131
5.4.6. Kult logiki i obiektywności 134
5.4.7. Zbyt instrumentalny charakter kształcenia praktycznego 135
5.5. Spory wokół kwalifikacji pragmatycznych nauczycieli 136
5.5.1. Trwałość opozycji techniczność - humanistyczność 137
5.5.2. Kontrowersja: techniczność - humanistyczność a przyszłość edukacji nauczycielskiej 139
5.5.3. Nauczycielskie preferencje wobec własnych kwalifikacji zawodowych 142
5.6. Czy edukacja nauczycieli może być pułapką dla ich zawodowego funkcjonowania 144
5.6.1. Pułapki związane z kwestią nauczycielskiego autorytetu 144
5.6.2. Edukacja, która ujednoznacznia i redukuje problematyczność 148
5.6.3. Zagrożenie wynikające z idealizacji roli zawodowej 149
5.6.4. Prymat racjonalności poznania 151
5.6.5. Uwięzieni w różnych jaskiniach 152
Rozdział 6
Natura działania pedagogicznego 155
6.1. Trudność pracy nauczyciela 155
6.2. Swoistość działania pedagogicznego 158
6.2.1. Komunikacyjny charakter pracy nauczyciela 158
6.2.2. Psychospołeczny kontekst pracy nauczyciela 159
6.2.3. Intelektualny charakter czynności zawodowych nauczyciela 161
6.2.4. Podmiotowość, indywidualność 164
Rozdział 7
Profesjonalizm nauczyciela 167
7.1. Ustalenia definicyjne 167
7.2. Swoistość nauczycielskiego profesjonalizmu 168
7.3. Profesjonalizm nauczyciela budowany na koncepcji „profesjonalnego osadu" 171
7.3.1. Geneza 171
7.3.2. „Zdarzenia krytyczne" 172
7.3.3. „Profesjonalny osąd" - czym jest? 177
7.3.4. Rodzaje osądów 178
7.3.5. „Profesjonalny osąd"- jego funkcje edukacyjne 180
7.4. Profesjonalizm rozszerzony Erica Hoyle'a 181
7.5. „Nowy profesjonalizm" Juliana Elliotta 183
7.5.1. Założenia koncepcji 184
Rozdział 8
Dylematy bycia nauczycielem 187
8.1. Czy nauczyciel jest samotny w uczniowskiej społeczności? 187
8.2. Wpływ wychowawczy - potrzebny, ale i zbędny? 190
8.3. Wdzięczność - dylematy nauczycielskiego zawodu 194
8.4. Wymagania - obojętność - bezinteresowność 195
8.5. Pewność, wątpliwość, pokora - wykluczenia czy dopełnienia? 197
8.6. Ambiwalencja roli zawodowej nauczyciela 200
Rozdział 9
Rozwój zawodowy nauczyciela 204
9.1. Podstawa teoretyczna analizy rozwoju zawodowego nauczycieli 204
9.2. Swoistości nauczycielskiego rozwoju w zawodzie 205
9.3. Dynamika rozwoju zawodowego nauczycieli w świetle wyników badań 207
9.3.1. Stadium przedkonwencjonalne 208
9.3.2. Stadium konwencjonalne 210
9.3.3. Stadium postkonwencjonalne - „autonomiczne Ja" 212
9.4. „Badanie w działaniu" sposobem doskonalenia nauczycielskiej praktyki 215
9.4.1. Stosunek „action research" do znanych prawd teorii i praktyki kształcenia nauczycieli 217
9.4.2. Główne założenia 217
9.4.3. Walory poznawcze i pragmatyczne 221
9.4.4. Proces „badania w działaniu" - jego struktura 225
9.4.5. Wątpliwości i ograniczenia 226
Rozdział 10
Tożsamość zawodowa polskich nauczycieli 229
10.1. Tożsamość - jej rozumienie, funkcje, ewolucja 229
10.2. Tożsamość zawodowa nauczycieli - wyniki badań 231
10.2.1. Tożsamość osiągnięta 234
10.2.2. Tożsamość nadana 234
10.2.3. Tożsamość moratoryjna 237 10.2.3. Tożsamość rozproszona 237
10.2.5. Dyskusja o uzyskanych wynikach 238
10.3. Dominanta standardu przedmiotowego w nauczycielskiej tożsamości zawodowej - implikacje edukacyjne 240
Bibliografia 247
Indeks osób 254
Indeks rzeczowy 257