Dane szczegółowe książki
Wstęp do prawoznawstwa / Stawecki, Tomasz; Winczorek, Piotr
Autorzy
Tytuł
Wstęp do prawoznawstwa
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: C. H. Beck, 2003
Numer wydania
4. wyd. popr. i uzup.
ISBN
8373871810
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa do wydania czwartego ................................................................................ V
Wykaz skrótów ................................................................................................................... XI
Rozdział I. Pojecie i funkcje prawa .................................................................................. 1
1. Idea ładu społecznego i wizje prawa ....................................................................... 1
2. Prawo w znaczeniu prawniczym ............................................................................... 9
3. Prawo jako zjawisko społeczne. Normatywność prawa ......................................... 9
4. Funkcje prawa .............................................................................................................. 12
5. Wieloznaczność terminu „prawo" ............................................................................. 15
Rozdział II. Prawo jako przedmiot badań naukowych................................................. 17
1. Podstawowe problemy nauk prawnych .................................................................... 17
2. Metody badawcze w prawoznawstwie ..................................................................... 22
3. Naukowość prawoznawstwa ....................................................................................... 23
Rozdział III. Prawo a inne regulatory zachowań........................................................... 25
1. Prawo i wartości .......................................................................................................... 25
2. Wielość systemów normatywnych ............................................................................ 27
3. Normy moralne i obyczajowe ................................................................................... 28
4. Relacje między prawem a moralnością i normami obyczaju ................................ 31
5. Kultura prawna ............................................................................................................ 37
Rozdział IV. Prawo jako zjawisko polityczne................................................................. 41
1. Prawo w procesie sprawowania władzy ................................................................... 41
2. Określenie państwa ...................................................................................................... 42
3. Związki prawa i państwa ........................................................................................... 48
4. Prawo międzynarodowe i prawo wspólnot ponadpaństwowych ........................... 50
5. Instrumentalizacja prawa ............................................................................................ 51
Rozdział V. Język prawa .................................................................................................... 53
1. Rodzaje wypowiedzi ................................................................................................... 53
2. Język prawny i język prawniczy ............................................................................... 59
Rozdział VI. Normy i przepisy prawne............................................................................ 63
1. Pojęcie normy postępowania ...................................................................................... 63
SPIS TREŚCI
Przedmowa do wydania czwartego ................................................................................ V
Wykaz skrótów ................................................................................................................... XI
Rozdział I. Pojecie i funkcje prawa .................................................................................. 1
1. Idea ładu społecznego i wizje prawa ....................................................................... 1
2. Prawo w znaczeniu prawniczym ............................................................................... 9
3. Prawo jako zjawisko społeczne. Normatywność prawa ......................................... 9
4. Funkcje prawa .............................................................................................................. 12
5. Wieloznaczność terminu „prawo" ............................................................................. 15
Rozdział II. Prawo j'ako przedmiot badań naukowych................................................. 17
1. Podstawowe problemy nauk prawnych .................................................................... 17
2. Metody badawcze w prawoznawstwie ..................................................................... 22
3. Naukowość prawoznawstwa ....................................................................................... 23
Rozdział III. Prawo a inne regulatory zachowań........................................................... 25
1. Prawo i wartości .......................................................................................................... 25
2. Wielość systemów normatywnych ............................................................................ 27
3. Normy moralne i obyczajowe ................................................................................... 28
4. Relacje między prawem a moralnością i normami obyczaju ................................ 31
5. Kultura prawna ............................................................................................................ 37
Rozdział IV. Prawo jako zjawisko polityczne................................................................. 41
1. Prawo w procesie sprawowania władzy ................................................................... 41
2. Określenie państwa ...................................................................................................... 42
3. Związki prawa i państwa ........................................................................................... 48
4. Prawo międzynarodowe i prawo wspólnot ponadpaństwowych ........................... 50
5. Instrumentalizacja prawa ............................................................................................ 51
Rozdział V. Język prawa .................................................................................................... 53
1. Rodzaje wypowiedzi ................................................................................................... 53
2. Język prawny i język prawniczy ............................................................................... 59
Rozdział VI. Normy i przepisy prawne............................................................................ 63
1. Pojęcie normy postępowania ...................................................................................... 63
VIII
Spis treści
2. Generalność i abstrakcyjność norm prawnych ........................................................ 64
3. Elementy norm prawnych .......................................................................................... 66
4. Hipoteza normy prawnej ............................................................................................ 67
5. Dyspozycja normy prawnej ........................................................................................ 68
6. Obowiązek i uprawnienie ........................................................................................... 75
7. Prawo podmiotowe ...................................................................................................... 78
8. Kompetencja ................................................................................................................. 81
9. Normy prawne: reguły i zasady prawne .................................................................. 84
10. Sankcja. Rodzaje sankcji prawnych ........................................................................ 86
11. Koncepcje budowy normy prawnej ........................................................................ 91
12. Przepis prawny. Norma a przepis prawny ............................................................. 94
13. Rodzaje norm i przepisów prawnych ..................................................................... 97
14. Instytucje prawne....................................................................................................... 104
Rozdział VII. Obowiązywanie prawa............................................................................... 105
1. Pojęcie obowiązywania prawa ................................................................................... 105
2. Obowiązywanie prawa w przestrzeni i czasie ......................................................... 109
Rozdział VIII. System prawa............................................................................................. 113
1. Pojęcie i rodzaje systemów. Pojęcie systemu prawa .............................................. 113
2. Elementy systemu prawa i związki między nimi ................................................... 115
3. Zróżnicowanie systemu prawa jako efekt procesu historycznego ........................ 117
4. Podział prawa na gałęzie ............................................................................................ 120
5. Zasada niesprzeczności norm i reguły kolizyjne .................................................... 124
6. Zupełność systemu prawa. Luki w prawie .............................................................. 128
Rozdział IX. Tworzenie prawa.......................................................................................... 133
1. Pojęcie źródeł prawa ................................................................................................... 133
2. Sposoby tworzenia prawa w ich historycznym rozwoju ....................................... 134
3. Stanowienie prawa w państwach współczesnych - zasady ogólne. Akty nor-
matywne .................................................................................................................... 141
4. Budowa aktu normatywnego ...................................................................................... 146
5. Charakterystyka aktów normatywnych na przykładzie Polski .............................. 149
6. Polityka prawa. Racjonalność w tworzeniu prawa ................................................. 156
Rozdział X. Wykładnia prawa .......................................................................................... 159
1. Pojęcie wykładni prawa .............................................................................................. 159
2. Teorie wykładni prawa ............................................................................................... 160
3. Założenie racjonalności ustawodawcy ...................................................................... 163
4. Rodzaje wykładni prawa ............................................................................................ 165
5. Reguły interpretacyjne i inferencyjne. Topiki prawnicze ...................................... 175
Rozdział XI. Przestrzeganie i stosowanie prawa............................................................ 183
1. Pojęcie przestrzegania i stosowania prawa .............................................................. 183
2. Ideologie stosowania prawa ....................................................................................... 188
3. Proces stosowania prawa i jego etapy ...................................................................... 190
Spis treści
IX
4. Stanowienie a stosowanie prawa ............................................................................... 196
5. Znajomość prawa a jego przestrzeganie .................................................................. 197
6. Skuteczność prawa ...................................................................................................... 199
Rozdział XII. Stosunki prawne ......................................................................................... 203
1. Pojęcie stosunku prawnego ........................................................................................ 203
2. Powstanie, zmiana i ustanie stosunku prawnego .................................................... 204
3. Podmioty stosunku prawnego .................................................................................... 207
4. Przedmiot i treść stosunku prawnego ....................................................................... 214
5. Rodzaje stosunków prawnych .................................................................................... 214
Rozdział XIII. Odpowiedzialność prawna ...................................................................... 219
1. Pojęcie i ogólne zasady odpowiedzialności prawnej .............................................. 219
2. Przesłanki odpowiedzialności prawnej na przykładzie odpowiedzialności karnej .... 223
3. Fikcja powszechnej znajomości prawa ..................................................................... 224
Rozdział XIV. Sprawiedliwość i rządy prawa ................................................................ 225
1. Idea sprawiedliwości i jej znaczenie w procesie stanowienia i stosowania
prawa ......................................................................................................................... 225
2. Państwo prawne (rządy prawa) ................................................................................. 230
3. Gwarancje państwa prawnego ................................................................................... 235
4. Demokratyczne państwo prawne ............................................................................... 236
Indeks rzeczowy ................................................................................................................. 239
Wykaz skrótów ................................................................................................................... XI
Rozdział I. Pojecie i funkcje prawa .................................................................................. 1
1. Idea ładu społecznego i wizje prawa ....................................................................... 1
2. Prawo w znaczeniu prawniczym ............................................................................... 9
3. Prawo jako zjawisko społeczne. Normatywność prawa ......................................... 9
4. Funkcje prawa .............................................................................................................. 12
5. Wieloznaczność terminu „prawo" ............................................................................. 15
Rozdział II. Prawo jako przedmiot badań naukowych................................................. 17
1. Podstawowe problemy nauk prawnych .................................................................... 17
2. Metody badawcze w prawoznawstwie ..................................................................... 22
3. Naukowość prawoznawstwa ....................................................................................... 23
Rozdział III. Prawo a inne regulatory zachowań........................................................... 25
1. Prawo i wartości .......................................................................................................... 25
2. Wielość systemów normatywnych ............................................................................ 27
3. Normy moralne i obyczajowe ................................................................................... 28
4. Relacje między prawem a moralnością i normami obyczaju ................................ 31
5. Kultura prawna ............................................................................................................ 37
Rozdział IV. Prawo jako zjawisko polityczne................................................................. 41
1. Prawo w procesie sprawowania władzy ................................................................... 41
2. Określenie państwa ...................................................................................................... 42
3. Związki prawa i państwa ........................................................................................... 48
4. Prawo międzynarodowe i prawo wspólnot ponadpaństwowych ........................... 50
5. Instrumentalizacja prawa ............................................................................................ 51
Rozdział V. Język prawa .................................................................................................... 53
1. Rodzaje wypowiedzi ................................................................................................... 53
2. Język prawny i język prawniczy ............................................................................... 59
Rozdział VI. Normy i przepisy prawne............................................................................ 63
1. Pojęcie normy postępowania ...................................................................................... 63
SPIS TREŚCI
Przedmowa do wydania czwartego ................................................................................ V
Wykaz skrótów ................................................................................................................... XI
Rozdział I. Pojecie i funkcje prawa .................................................................................. 1
1. Idea ładu społecznego i wizje prawa ....................................................................... 1
2. Prawo w znaczeniu prawniczym ............................................................................... 9
3. Prawo jako zjawisko społeczne. Normatywność prawa ......................................... 9
4. Funkcje prawa .............................................................................................................. 12
5. Wieloznaczność terminu „prawo" ............................................................................. 15
Rozdział II. Prawo j'ako przedmiot badań naukowych................................................. 17
1. Podstawowe problemy nauk prawnych .................................................................... 17
2. Metody badawcze w prawoznawstwie ..................................................................... 22
3. Naukowość prawoznawstwa ....................................................................................... 23
Rozdział III. Prawo a inne regulatory zachowań........................................................... 25
1. Prawo i wartości .......................................................................................................... 25
2. Wielość systemów normatywnych ............................................................................ 27
3. Normy moralne i obyczajowe ................................................................................... 28
4. Relacje między prawem a moralnością i normami obyczaju ................................ 31
5. Kultura prawna ............................................................................................................ 37
Rozdział IV. Prawo jako zjawisko polityczne................................................................. 41
1. Prawo w procesie sprawowania władzy ................................................................... 41
2. Określenie państwa ...................................................................................................... 42
3. Związki prawa i państwa ........................................................................................... 48
4. Prawo międzynarodowe i prawo wspólnot ponadpaństwowych ........................... 50
5. Instrumentalizacja prawa ............................................................................................ 51
Rozdział V. Język prawa .................................................................................................... 53
1. Rodzaje wypowiedzi ................................................................................................... 53
2. Język prawny i język prawniczy ............................................................................... 59
Rozdział VI. Normy i przepisy prawne............................................................................ 63
1. Pojęcie normy postępowania ...................................................................................... 63
VIII
Spis treści
2. Generalność i abstrakcyjność norm prawnych ........................................................ 64
3. Elementy norm prawnych .......................................................................................... 66
4. Hipoteza normy prawnej ............................................................................................ 67
5. Dyspozycja normy prawnej ........................................................................................ 68
6. Obowiązek i uprawnienie ........................................................................................... 75
7. Prawo podmiotowe ...................................................................................................... 78
8. Kompetencja ................................................................................................................. 81
9. Normy prawne: reguły i zasady prawne .................................................................. 84
10. Sankcja. Rodzaje sankcji prawnych ........................................................................ 86
11. Koncepcje budowy normy prawnej ........................................................................ 91
12. Przepis prawny. Norma a przepis prawny ............................................................. 94
13. Rodzaje norm i przepisów prawnych ..................................................................... 97
14. Instytucje prawne....................................................................................................... 104
Rozdział VII. Obowiązywanie prawa............................................................................... 105
1. Pojęcie obowiązywania prawa ................................................................................... 105
2. Obowiązywanie prawa w przestrzeni i czasie ......................................................... 109
Rozdział VIII. System prawa............................................................................................. 113
1. Pojęcie i rodzaje systemów. Pojęcie systemu prawa .............................................. 113
2. Elementy systemu prawa i związki między nimi ................................................... 115
3. Zróżnicowanie systemu prawa jako efekt procesu historycznego ........................ 117
4. Podział prawa na gałęzie ............................................................................................ 120
5. Zasada niesprzeczności norm i reguły kolizyjne .................................................... 124
6. Zupełność systemu prawa. Luki w prawie .............................................................. 128
Rozdział IX. Tworzenie prawa.......................................................................................... 133
1. Pojęcie źródeł prawa ................................................................................................... 133
2. Sposoby tworzenia prawa w ich historycznym rozwoju ....................................... 134
3. Stanowienie prawa w państwach współczesnych - zasady ogólne. Akty nor-
matywne .................................................................................................................... 141
4. Budowa aktu normatywnego ...................................................................................... 146
5. Charakterystyka aktów normatywnych na przykładzie Polski .............................. 149
6. Polityka prawa. Racjonalność w tworzeniu prawa ................................................. 156
Rozdział X. Wykładnia prawa .......................................................................................... 159
1. Pojęcie wykładni prawa .............................................................................................. 159
2. Teorie wykładni prawa ............................................................................................... 160
3. Założenie racjonalności ustawodawcy ...................................................................... 163
4. Rodzaje wykładni prawa ............................................................................................ 165
5. Reguły interpretacyjne i inferencyjne. Topiki prawnicze ...................................... 175
Rozdział XI. Przestrzeganie i stosowanie prawa............................................................ 183
1. Pojęcie przestrzegania i stosowania prawa .............................................................. 183
2. Ideologie stosowania prawa ....................................................................................... 188
3. Proces stosowania prawa i jego etapy ...................................................................... 190
Spis treści
IX
4. Stanowienie a stosowanie prawa ............................................................................... 196
5. Znajomość prawa a jego przestrzeganie .................................................................. 197
6. Skuteczność prawa ...................................................................................................... 199
Rozdział XII. Stosunki prawne ......................................................................................... 203
1. Pojęcie stosunku prawnego ........................................................................................ 203
2. Powstanie, zmiana i ustanie stosunku prawnego .................................................... 204
3. Podmioty stosunku prawnego .................................................................................... 207
4. Przedmiot i treść stosunku prawnego ....................................................................... 214
5. Rodzaje stosunków prawnych .................................................................................... 214
Rozdział XIII. Odpowiedzialność prawna ...................................................................... 219
1. Pojęcie i ogólne zasady odpowiedzialności prawnej .............................................. 219
2. Przesłanki odpowiedzialności prawnej na przykładzie odpowiedzialności karnej .... 223
3. Fikcja powszechnej znajomości prawa ..................................................................... 224
Rozdział XIV. Sprawiedliwość i rządy prawa ................................................................ 225
1. Idea sprawiedliwości i jej znaczenie w procesie stanowienia i stosowania
prawa ......................................................................................................................... 225
2. Państwo prawne (rządy prawa) ................................................................................. 230
3. Gwarancje państwa prawnego ................................................................................... 235
4. Demokratyczne państwo prawne ............................................................................... 236
Indeks rzeczowy ................................................................................................................. 239