Dane szczegółowe książki

Wprowadzenie 5
1. Podstawowe orientacje w filozofii eksperymentu 10
1.1. Uwagi wstępne 10
1.2. H. Dinglera empiryczny aprioryzm matrycowy 12

1.2.1. Struktura działań eksperymentalnych w filozofii Dinglera 13
1.2.2. Typy badań eksperymentalnych a ustalanie praw przyrody 15
1.3. W kręgu myśli materialistyczno-dialektycznej 17
1.3.1. Sokratyczna misja eksperymentu nowożytnego wujęciu A. W. Achutina 18
1.3.2. Myślowa i przedmiotowa strona eksperymentu 19
1.4. Nowy eksperymentalizm 20
1.4.1. Charakterystyka i znaczenie eksperymentu 21
1.4.2. Związki między eksperymentem i teorią 23
1.4.3. Nowy eksperymentalizm w sporze realizm-antyrealizm 26
1.5. Podsumowanie i porównanie. Główne kategorie poznawcze i operacyjne w filozofii ekspe
rymentu 29
1.5.1. Spór między realizmemi anty realizmem 29
1.5.2. Zagadnienie praktyki badań eksperymentalnych 31
1.5.3. Idealizacja i stopniowa konkretyzacja w badaniach naukowych 33
1.5.4. Eksperyment i teoria 34
1.5.5. Zagadnienie „głębi wyjaśnień" w badaniach naukowych 35
1.5.6. Badania eksperymentalne jako dziedzina twórczości ludzkiej 37
2. O sztuce badań empirycznych 39
2.1. Uwagi wstępne 39
2.2. Różne oblicza eksperymentowania 40
2.3. O eksperymentowaniu jako grze 43
2.4. O badaniach eksperymentalnych jako sztuce wykonawczej 45
2.5. Teoretycy i eksperymentatorzy 46
2.6. Sztuka eksperymentalna w refleksji badaczy 48
3. W poszukiwaniu definicji eksperymentu 51
3.1. O zakresach znaczeniowych terminów „eksperyment'', „doświadczenie'', „obserwacja'' . . 51
*> 3.1.1. Eksperyment 52
3.1.2. Doświadczenie 53
3.1.3. Obserwacja 55
3.2. Spory o definicję eksperymentu 57
3.2.1. Eksperyment jako sprawdzian hipotezy 57
3.2.2. Aktywność badacza jako wyróżnik eksperymentowania 59
3.2.3. Definiowanie poprzez zestawienie eksperymentu z obserwacją 60
3.2.1.
4 . Między obserwacją a eksperymentem 62
4.1. Eksperyment jako procedura obserwacyjna 62
4.2.0 dwóch skrajnościach i o „pozycji środka". Eksperyment obserwacyjny i eksperyment eksplo
racyjny • 64
4.3.0 statusie metod obserwacyjnej i eksperymentalnej 67
4.4. Kilka uwag podsumowujących 69
5. Wokół problemów typologii eksperymentów 71
5.1. Uwagi wstępne 71
5.1.4,.F. Bacona typologia eksperymentów 72
5.1.2. WsplSc^ńeTyptstcrgiBTKperyrhentow 75
5.2. Struktura sytuacji eksperymentalnej jako podstawa typologii eksperymentów 79
5.2.1. Struktura sytuacji eksperymentalnej 80
5.2.2. Typologia eksperymentu według cech ogólnych 82
5.2.3. Typologia eksperymentów ze względu na strukturę sytuacji eksperymentalnej .... 85
5.2.4. Przykłady 90
6. Kategoria eksperymentu myślowego 92
6.1. Znaczenie eksperymentu myślowego w nauce i metodologii 92
6.2. E. Mach o eksperymencie myślowym 96
6.3. A. Einstein ó eksperymencie myślowym 100
6.4. Próba typologii eksperymentów myślowych . 104
7. Eksperyment matematyczny oraz zasady modelowania matematycznego 108
7.1. O statusie eksperymentu matematycznego 108
7.2. Specyfika eksperymentu matematycznego 110
7.3. Eksperyment komputerowy-analiza przykładu 113
8. Matematyczne teorie eksperymentu 116
8.1. U początków strategii eksperymentalnych 116
8.2. Nowe zasady planowania eksperymentów 118
8.3. Wstęp do planowania eksperymentów -tworzenie modeli matematycznych 121
8.4. Matematyczne plany eksperymentów 124
9. Paradoksy i dylematy eksperymentowania 128
9.1. Uwagi wstępne 128
9.2. Paradoks deformacji 130
9.3. Paradoks sztuczności 131
9.4. Paradoksy eksperymentowania myślowego. Udział eksperymentów myślowych w rozwiązywa
niu sprzeczności myślenia naukowego 135
9.5. Między sztuką a techniką badań czyli o równowadze miedzy treścią a formą 138
10. Perspektywy eksperymentowania 142
10.1. Z punktu widzenia teorii 142
10.2. Kierunki rozwoju eksperymentalnych dziedzin wiedzy 146
10.3. Uwagi końcowe 149
Literatura 152
The art of experimental research. Problems of the philosophy and methodology of scientific experiment
(Summary) 158