Dane szczegółowe książki
Wiek V-XV w źródłach: wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów / Sobańska-Bondaruk, Melania; Lenard, Stanisław Bogusław (1961-)
Tytuł
Wiek V-XV w źródłach: wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997
ISBN
8301123613
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
331, [1] s.
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Przedmowa 13
Rozdział I. ARABOWIE I POCZĄTKI CYWILIZACJI ISLAMSKIEJ Materiały źródłowe 17
1. Ibn Ishak o narodzinach islamu 17
2. Ibn Ishak o wystąpieniu Mahometa. Hidżra 18
3. Nauki Mahometa w świetle Sunny 20
4. Koran o wybranych i potępionych 22
5. Al-Gazali o wartości wojny świętej 24
6. Geograf arabski Jakut o założeniu Bagdadu w 762 r. 25
7. Ibn Chaldun o sposobach utrzymania się, jego rodzajach i praktykach 26
8. Ibn Chaldun o przejęciu przez Arabów greckich nauk filozoficznych i przyrodniczych 28
Materiały metodyczne 30
Anegdoty, ciekawostki, myśli 32
Rozdział II. BIZANCJUM WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU Materiały źródłowe 35
9. Prokopiusz z Cezarei o polityce Justyniana I wobec barbarzyńców 35
10. Prokopiusz z Cezarei o polityce wewnętrznej Justyniana I 36
11. Kodeks Justyniana - Wstęp 38
12. Kodeks Justyniana - wybrane prawa 39
13. Prawo agrarne w Bizancjum w VII-IX w. 41
14. Księga Prefekta 44
15. Ustawa Konstantyna VII Porfirogenety o możnych, którzy zagarniają grunta biedaków 45
16. Charakterystyka cesarza Konstantyna VII Porfirogenety 45
17. Michał Psellos o sprawowaniu władzy przez cesarza Bazylego II 46
18. Konstantyn VII Porfirogeneta o ceremoniale na dworze cesarskim 49
19. Liudprand o dworze cesarskim w Konstantynopolu 51
20. Prokopiusz z Cezarei o kościele Hagia Sophia 53
Materiał metodyczny 55
Anegdoty, ciekawostki, myśli 57
Rozdział III. MONARCHIA FRANKÓW Materiały źródłowe 61
21. Prawa Franków salickich (Lex Salica) 61
22. Grzegorz z Tours o przyjęciu chrześcijaństwa przez Chlodwiga, króla Franków 66
23. Kapitularz o krajach saskich z 772 r. 67
24. List Karola Wielkiego do Leona III z 796 r. 69
25. List Alkuina do Karola Wielkiego z 799 r. 69
26. Roczniki fuldajskie o koronacji Karola Wielkiego 69
27. Kapitularz Karola Wielkiego z 802 r. 70
28. List Karola Wielkiego do opata z Saint-Denis Fulrada 70
29. Kapitularz Karola Wielkiego o ćwiczeniach wojskowych z 808 r. 71
30. Einhard o życiu Karola Wielkiego 72
31. Einhard o wojnach Karola Wielkiego 73
32. Roczniki fuldajskie o podziale monarchii Karola Wielkiego 74
Materiały metodyczne 76
Anegdoty, ciekawostki, myśli 78
Rozdział IV. SŁOWIAŃSZCZYZNA PRZEDCHRZEŚCIJAŃSKA I KSZTAŁTOWANIE SIĘ PAŃSTW
SŁOWIAŃSKICH Materiały źródłowe 81
33. Prokopiusz z Cezarei o ustroju i zwyczajach Słowian naddunajskich 81
34. Konstantyn VII Porfirogeneta o Serbach 82
35. Adam z Bremy o przyrodzie i plemionach Słowiańszczyzny 83
36. Pseudo-Maurycjusz o Słowianach 84
37. Ibrahim ibn Jakub o państwie Mieszka I 85
38. Ibrahim ibn Jakub o zwyczajach Słowian zachodnich 86
39. Thietmar o kulcie pogańskim u Słowian 87
40. Teofilakt Symokatta o ustroju Słowian nadbałtyckich 88
41. Nestor o zwyczajach Słowian wschodnich 89
42. Fredegar o państwie Samona 89
43. Działalność św. Cyryla i św. Metodego w Państwie Wielkomorawskim 91
44. Nestor o powstaniu wczesnofeudalnego państwa ruskiego 92
45. Nestor o wprowadzeniu chrześcijaństwa na Rusi 93
46. Nestor o Jarosławie Mądrym 95
47. Kosmas o wyświęceniu biskupa Pragi Ditmara 96
48. Adam z Bremy o rozszerzaniu chrześcijaństwa przez księcia Gotszalka 97
49. Thietmar o przyjęciu chrześcijaństwa przez Mieszka I 98
50. Thietmar o bitwie pod Cedynią 99
51. Dagome Iudex, czyli danie Polski pod opiekę Stolicy Apostolskiej przez Mieszka I 100
52. Thietmar o zjeździe gnieźnieńskim 102
53. Anonim zwany Gallem o zjeździe gnieźnieńskim 103
54. Wincenty Kadłubek o statucie Bolesława III Krzywoustego 104
55. Helmold o krucjacie Henryka Lwa przeciw Słowianom połabskim w 1160 r. 105
56. Helmold o kolonizowaniu Połabszczyzny przez Albrechta Niedźwiedzia w latach 1159-1160 106
Materiały metodyczne 107
Anegdoty, ciekawostki, myśli 110
Rozdział V. KOŚCIÓŁ W ŚREDNIOWIECZU Materiały źródłowe 113
57. Decyzje chrystologiczne soboru w Chalcedonie w 451 r. 113
58. Decyzje drugiego soboru w Nicei z 787 r. w sprawie kultu obrazów 113
59. Św. Augustyn o wybranych i odrzuconych 114
60. Grzegorz z Tours o wyborze Grzegorza I Wielkiego na papieża 115
61. Wyjątki z reguły św. Benedykta z Nursji 116
62. Kasjodor o benedyktyńskiej pracy 117
63. Treuga Dei (pokój Boży) 118
64. Schizma wschodnia z 1054 r. 119
65. Akt Ludwika Pobożnego z 817 r., sankcjonujący niezależność Państwa Kościelnego 120
66. Liudprand o złożeniu papieża Jana XII i wyborze Leona VIII na papieża na synodzie rzymskim w 963 r. 121
67. Dekret synodu laterańskiego z 1059 r. o wyborze papieża 123
68. Dekrety synodów rzymskich w sprawie symonii, celibatu, inwestytury, wyboru biskupów itd. 125
69. Tezy Grzegorza VII - Dictatus Papae (dyktat papieski) z 1075 r. 126
70. Papież Grzegorz VII o zdjęciu klątwy z cesarza w Canossie w 1077 r. 128
71. Konkordat wormacki z 23 IX 1122 r. 129
72. Uniwersał cesarza Fryderyka I Barbarossy z IX 1157 r. 130
73. Papież Innocenty III o stosunku papiestwa do cesarstwa 131
74. Poliptyk opata Irminona z 806 r. 132
75. List papieża Innocentego III z 1207 r. w sprawie świętopietrza 134
76. Dekrety soboru laterańskiego IV z 1215 r. 134
77. Reguła św. Franciszka z Asyżu, zatwierdzona w 1223 r. 135
78. Odwiedziny króla Konrada w klasztorze w Saint Gallen 136
79. Żywoty świętych 137
Materiały metodyczne 143
Anegdoty, ciekawostki, myśli 147
Rozdział VI. EUROPA W OKRESIE WYPRAW KRZYŻOWYCH I POWSTAWANIA MONARCHII
STANOWYCH Materiały źródłowe 151
80. Mowa papieża Urbana II na soborze w Clermont w 1095 r. 151
81. Anonimowa relacja o zdobyciu Jerozolimy w 1099 r. 152
82. Wilhelm z Tyru o Królestwie Jerozolimskim na przełomie XI i XII w. 155
83. Papież Innocenty III potępia przywódców IV krucjaty 156
84. Dekret soboru laterańskiego IV z 1215 r. w sprawie krucjaty 156
85. Jakub z Vitry o organizacji Królestwa Jerozolimskiego w pierwszej połowie XII w. 158
86. Ludwik IX Święty o swym udziale w VI krucjacie w latach 1248-1250 159
87. Pieśń krzyżowa Gaucelma Faidit 161
88. Piotr z Dusburga o ustanowieniu Zakonu Domu Niemieckiego 164
89. Reguła zakonu krzyżackiego 165
90. Bulla papieża Celestyna III, nadająca przywileje Zakonowi Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w
Jerozolimie 166
91. Schemat organizacyjny zakonu krzyżackiego w Europie 168
92. Plan Zamku Średniego w Malborku 169
93. Nadania dla Krzyżaków i innych zakonów w Polsce dzielnicowej 170
94. Wielka Karta Wolności (Magna Charta Libertatum) z 15 VI1215 r. 172
95. Stany Generalne we Francji w latach 1356-1357 176
96. Złota Bulla cesarza Karola IV z 1356 r. 178
97. Przywilej ziemski Władysława Laskonogiego z 1228 r. 180
98. Statut wiślicki Kazimierza III Wielkiego 181
99. Przywilej koszycki z 1374 r. 183
100. Statut warcki z 1423 r. i jego konsekwencje 186
101. Przywilej jedlneński z 4 III 1430 r. 188
102. Statuty nieszawskie z 1454 r. 192
103. Statuty piotrkowskie z 1496 r. 193
104. Unia polsko-litewska w Krewie z 1385 r. 195
105. Akt unii horodelskiej z 2 X 1413 r. 197
106. Tomasz ze Splitu o życiu i obyczajach Mongołów 199
107. Marco Polo o tym, jak Czyngis-chan został pierwszym chanem Tatarów 200
108. Jan Piano de Carpini o armii mongolskiej 201
109. Kronika wielkopolska o najeździe Tatarów na Polskę w 1241 r. i o bitwie pod Legnicą 204
110. Koniec jarzma tatarskiego na Rusi i bitwa nad Ugra w 1480 r. 204
Materiały metodyczne 207
Anegdoty, ciekawostki, myśli 211
Rozdział VII. SPOŁECZEŃSTWO I GOSPODARKA W ŚREDNIOWIECZU Materiały źródłowe 215
111. Formularze umów średniowiecznych 215
112. Karol Wielki o przyczynach komendacji 217
113. Rozporządzenie o włościach wiejskich (Capitulare de Villis) 217
114. Kapitularz Karola Łysego z 847 r. 221
115. Kapitularz Karola Łysego z 877 r. 221
116. Jan Longus o założeniu miasta Brugge w IX w. 221
117. Założenie rynku w Kwedlinburgu 222
118. Immunitet na rzecz rycerza Klemensa z Ruszczy 223
119. Immunitet na rzecz Kościoła krakowskiego 223
120. Daniny i robocizny ludności poddanej klasztoru cystersek w Trzebnicy 225
121. Nadanie prawa niemieckiego gościom 227
122. Dokument immunitetowy dla biskupa poznańskiego Bogufała 228
123. Inwentarz włości angielskiej 228
124. Rigordus o ulicach Paryża w XII w. 229
125. Lokacja miasta Krakowa na prawie niemieckim 229
126. Dokument lokacyjny dla wsi Radlin 232
127. Sąd rozjemczy burmistrza w Paryżu ustala długość dnia pracy w cechu foluszników 233
128. Prawo składu miasta Krakowa 234
129. Kompetencje rajców i ławników w Świdnicy w 1328 r. 235
130. Cudzoziemscy tkacze w Londynie 236
131. Ze statutów cechów wrocławskich w XIII w. 237
132. Ustawa Kazimierza III Wielkiego z 1336 r. przeciwko zbytkowi mieszczan krakowskich 238
133. Postanowienia zjazdu krawców miast śląskich w Świdnicy 239
134. Cechy obejmują władzę w Augsburgu w 1368 r. 240
135. Uchwała zjazdu miast hanzeatyckich w Lubece z 18 V 1447 r. 241
136. Zakaz opuszczania wsi przez chłopów czeskich 242
137. Eneasza Sylwiusza wrażenia z Wiednia 242
138. Żebracy w Norymberdze 243
139. Moskwa w drugiej połowie XV w. 244
140. Renta naturalna i pieniężna w dobrach bojarów Nowogrodu Wielkiego 245
141. Jan Długosz o przyczynach głodu i zarazy 246
142. Giovanni Boccaccio o epidemii czarnej śmierci we Włoszech 247
143. Wielka zaraza w świetle Kroniki oliwskiej 248
Materiały metodyczne 250
Anegdoty, ciekawostki, myśli 253
Rozdział VIII. KULTURA ŚREDNIOWIECZNA Materiały źródłowe 257
144. Izydora z Sewilli wyobrażenia o wszechświecie 257
145. Materia Medica 260
146. List Karola Wielkiego w sprawie organizacji oświaty 261
147. Benedyktyn anglosaski Elfryk o życiu codziennym w szkole klasztornej 261
148. Bulla papieża Grzegorza IX z 1267 r. w sprawie swawoli scholarów krakowskich 263
149. Tomasz Platter o życiu studentów 264
150. Opis wizyty biskupa Salomona w szkole klasztornej w Saint Gallen 267
151. Statuty kardynała Roberta z 1215 r. dla Uniwersytetu Paryskiego 268
152. Dyplom założenia uniwersytetu w Krakowie w 1364 r. 269
153. Jan z Beka o pasowaniu na rycerza w XIII w. 272
154. Jan Muskata o turnieju rycerskim w Nysie w 1284 r. 273
155. Chretien de Troyes o turnieju pod murami Edynburga 274
156. Pieśń miłosna rycerstwa średniowiecznego z przełomu XII i XIII w. autorstwa Bertranda de Born 275
157. Jean Froissart o sądzie Bożym w 1386 r. 276
158. Pieśń Bogurodzica 277
159. Pieśń Stabat Mater Dolorosa Jacopone da Todi 279
160. Jan Długosz o znaleziskach archeologicznych 280
161. Jan z Salisbury o władzy książęcej 280
162. S w. Tomasz z Akwinu o obowiązkach władcy 282
163. Dante Alighieri o potrzebie istnienia monarchii 283
164. Marsyliusz z Padwy o władzy prawodawczej i wykonawczej 284
165. Wincenty Kadłubek o ideale monarchy 285
166. List chłopca “Do umiłowanej" według rękopisu z lat 1426-1429 286
167. List dziewczyny do chłopca według rękopisu z lat 1426-1429 287
Materiały metodyczne 288
Anegdoty, ciekawostki, myśli 291
Rozdział IX. WSTRZĄSY SPOŁECZNE I ZMIANY IDEOWE U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA Materiały
źródłowe 295
168. Postanowienia sądów duchownych przeciw albigensom 295
169. Biczownicy w świetle kronik 296
170. Bulla Urbana V z 3 IX 1365 r. przeciwko begardom i beginkom we Francji 298
171. Ryszard II do rycerzy, mera i urzędników miasta Nottingham w sprawie niszczenia dzieł Wiklifa 299
172. John Purvey o ideologii lollardów 300
173. Kronikarz Froissart o powstaniu chłopskim we Francji zwanym żakerią 300
174. Henryk Knighton o powstaniu chłopskim w Anglii w 1381 r. 302
175. Inkwizytor Piotr o doktrynie waldensów 303
176. O sposobie przesłuchania heretyków przez inkwizytora w XIV w. 305
177. Eneasz Sylwiusz o początkach husytyzmu 306
178. Wawrzyniec z Bfezove o otwarciu soboru w Konstancji w 1414 r. 307
179. Dekrety i ustalenia soboru w Konstancji (1414-1418) 308
180. Wawrzyniec z Bfezove o więzieniu i śmierci Jana Husa 309
181. Ulryk z Richental o straceniu Jana Husa 310
182. Artykuły praskie z 1421 r. 311
183. Społeczne i polityczne poglądy taborytów 312
184. Francesco Petrarka na temat scholastyki 313
185. Korespondencja Eneasza Sylwiusza z Janem Campisio na temat książek 313
186. Poglądy Jana Ostroroga na temat organizacji kościelnej w XV w. 314
187. Gobelinus Persona o istnieniu schizmy zachodniej 316
188. Wystąpienie Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji 317
189. Unia florencka z 1439 r. 318
190. Kronikarz Khodia Efendi o upadku Konstantynopola w 1453 r. 321
191. Jan Długosz o zwycięstwie chrześcijan w bitwie z Turkami pod Belgradem w 1456 r. 322
Materiały metodyczne 325
Anegdoty, ciekawostki, myśli 328
Bibliografia 330
Przedmowa 13
Rozdział I. ARABOWIE I POCZĄTKI CYWILIZACJI ISLAMSKIEJ Materiały źródłowe 17
1. Ibn Ishak o narodzinach islamu 17
2. Ibn Ishak o wystąpieniu Mahometa. Hidżra 18
3. Nauki Mahometa w świetle Sunny 20
4. Koran o wybranych i potępionych 22
5. Al-Gazali o wartości wojny świętej 24
6. Geograf arabski Jakut o założeniu Bagdadu w 762 r. 25
7. Ibn Chaldun o sposobach utrzymania się, jego rodzajach i praktykach 26
8. Ibn Chaldun o przejęciu przez Arabów greckich nauk filozoficznych i przyrodniczych 28
Materiały metodyczne 30
Anegdoty, ciekawostki, myśli 32
Rozdział II. BIZANCJUM WE WCZESNYM ŚREDNIOWIECZU Materiały źródłowe 35
9. Prokopiusz z Cezarei o polityce Justyniana I wobec barbarzyńców 35
10. Prokopiusz z Cezarei o polityce wewnętrznej Justyniana I 36
11. Kodeks Justyniana - Wstęp 38
12. Kodeks Justyniana - wybrane prawa 39
13. Prawo agrarne w Bizancjum w VII-IX w. 41
14. Księga Prefekta 44
15. Ustawa Konstantyna VII Porfirogenety o możnych, którzy zagarniają grunta biedaków 45
16. Charakterystyka cesarza Konstantyna VII Porfirogenety 45
17. Michał Psellos o sprawowaniu władzy przez cesarza Bazylego II 46
18. Konstantyn VII Porfirogeneta o ceremoniale na dworze cesarskim 49
19. Liudprand o dworze cesarskim w Konstantynopolu 51
20. Prokopiusz z Cezarei o kościele Hagia Sophia 53
Materiał metodyczny 55
Anegdoty, ciekawostki, myśli 57
Rozdział III. MONARCHIA FRANKÓW Materiały źródłowe 61
21. Prawa Franków salickich (Lex Salica) 61
22. Grzegorz z Tours o przyjęciu chrześcijaństwa przez Chlodwiga, króla Franków 66
23. Kapitularz o krajach saskich z 772 r. 67
24. List Karola Wielkiego do Leona III z 796 r. 69
25. List Alkuina do Karola Wielkiego z 799 r. 69
26. Roczniki fuldajskie o koronacji Karola Wielkiego 69
27. Kapitularz Karola Wielkiego z 802 r. 70
28. List Karola Wielkiego do opata z Saint-Denis Fulrada 70
29. Kapitularz Karola Wielkiego o ćwiczeniach wojskowych z 808 r. 71
30. Einhard o życiu Karola Wielkiego 72
31. Einhard o wojnach Karola Wielkiego 73
32. Roczniki fuldajskie o podziale monarchii Karola Wielkiego 74
Materiały metodyczne 76
Anegdoty, ciekawostki, myśli 78
Rozdział IV. SŁOWIAŃSZCZYZNA PRZEDCHRZEŚCIJAŃSKA I KSZTAŁTOWANIE SIĘ PAŃSTW
SŁOWIAŃSKICH Materiały źródłowe 81
33. Prokopiusz z Cezarei o ustroju i zwyczajach Słowian naddunajskich 81
34. Konstantyn VII Porfirogeneta o Serbach 82
35. Adam z Bremy o przyrodzie i plemionach Słowiańszczyzny 83
36. Pseudo-Maurycjusz o Słowianach 84
37. Ibrahim ibn Jakub o państwie Mieszka I 85
38. Ibrahim ibn Jakub o zwyczajach Słowian zachodnich 86
39. Thietmar o kulcie pogańskim u Słowian 87
40. Teofilakt Symokatta o ustroju Słowian nadbałtyckich 88
41. Nestor o zwyczajach Słowian wschodnich 89
42. Fredegar o państwie Samona 89
43. Działalność św. Cyryla i św. Metodego w Państwie Wielkomorawskim 91
44. Nestor o powstaniu wczesnofeudalnego państwa ruskiego 92
45. Nestor o wprowadzeniu chrześcijaństwa na Rusi 93
46. Nestor o Jarosławie Mądrym 95
47. Kosmas o wyświęceniu biskupa Pragi Ditmara 96
48. Adam z Bremy o rozszerzaniu chrześcijaństwa przez księcia Gotszalka 97
49. Thietmar o przyjęciu chrześcijaństwa przez Mieszka I 98
50. Thietmar o bitwie pod Cedynią 99
51. Dagome Iudex, czyli danie Polski pod opiekę Stolicy Apostolskiej przez Mieszka I 100
52. Thietmar o zjeździe gnieźnieńskim 102
53. Anonim zwany Gallem o zjeździe gnieźnieńskim 103
54. Wincenty Kadłubek o statucie Bolesława III Krzywoustego 104
55. Helmold o krucjacie Henryka Lwa przeciw Słowianom połabskim w 1160 r. 105
56. Helmold o kolonizowaniu Połabszczyzny przez Albrechta Niedźwiedzia w latach 1159-1160 106
Materiały metodyczne 107
Anegdoty, ciekawostki, myśli 110
Rozdział V. KOŚCIÓŁ W ŚREDNIOWIECZU Materiały źródłowe 113
57. Decyzje chrystologiczne soboru w Chalcedonie w 451 r. 113
58. Decyzje drugiego soboru w Nicei z 787 r. w sprawie kultu obrazów 113
59. Św. Augustyn o wybranych i odrzuconych 114
60. Grzegorz z Tours o wyborze Grzegorza I Wielkiego na papieża 115
61. Wyjątki z reguły św. Benedykta z Nursji 116
62. Kasjodor o benedyktyńskiej pracy 117
63. Treuga Dei (pokój Boży) 118
64. Schizma wschodnia z 1054 r. 119
65. Akt Ludwika Pobożnego z 817 r., sankcjonujący niezależność Państwa Kościelnego 120
66. Liudprand o złożeniu papieża Jana XII i wyborze Leona VIII na papieża na synodzie rzymskim w 963 r. 121
67. Dekret synodu laterańskiego z 1059 r. o wyborze papieża 123
68. Dekrety synodów rzymskich w sprawie symonii, celibatu, inwestytury, wyboru biskupów itd. 125
69. Tezy Grzegorza VII - Dictatus Papae (dyktat papieski) z 1075 r. 126
70. Papież Grzegorz VII o zdjęciu klątwy z cesarza w Canossie w 1077 r. 128
71. Konkordat wormacki z 23 IX 1122 r. 129
72. Uniwersał cesarza Fryderyka I Barbarossy z IX 1157 r. 130
73. Papież Innocenty III o stosunku papiestwa do cesarstwa 131
74. Poliptyk opata Irminona z 806 r. 132
75. List papieża Innocentego III z 1207 r. w sprawie świętopietrza 134
76. Dekrety soboru laterańskiego IV z 1215 r. 134
77. Reguła św. Franciszka z Asyżu, zatwierdzona w 1223 r. 135
78. Odwiedziny króla Konrada w klasztorze w Saint Gallen 136
79. Żywoty świętych 137
Materiały metodyczne 143
Anegdoty, ciekawostki, myśli 147
Rozdział VI. EUROPA W OKRESIE WYPRAW KRZYŻOWYCH I POWSTAWANIA MONARCHII
STANOWYCH Materiały źródłowe 151
80. Mowa papieża Urbana II na soborze w Clermont w 1095 r. 151
81. Anonimowa relacja o zdobyciu Jerozolimy w 1099 r. 152
82. Wilhelm z Tyru o Królestwie Jerozolimskim na przełomie XI i XII w. 155
83. Papież Innocenty III potępia przywódców IV krucjaty 156
84. Dekret soboru laterańskiego IV z 1215 r. w sprawie krucjaty 156
85. Jakub z Vitry o organizacji Królestwa Jerozolimskiego w pierwszej połowie XII w. 158
86. Ludwik IX Święty o swym udziale w VI krucjacie w latach 1248-1250 159
87. Pieśń krzyżowa Gaucelma Faidit 161
88. Piotr z Dusburga o ustanowieniu Zakonu Domu Niemieckiego 164
89. Reguła zakonu krzyżackiego 165
90. Bulla papieża Celestyna III, nadająca przywileje Zakonowi Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w
Jerozolimie 166
91. Schemat organizacyjny zakonu krzyżackiego w Europie 168
92. Plan Zamku Średniego w Malborku 169
93. Nadania dla Krzyżaków i innych zakonów w Polsce dzielnicowej 170
94. Wielka Karta Wolności (Magna Charta Libertatum) z 15 VI1215 r. 172
95. Stany Generalne we Francji w latach 1356-1357 176
96. Złota Bulla cesarza Karola IV z 1356 r. 178
97. Przywilej ziemski Władysława Laskonogiego z 1228 r. 180
98. Statut wiślicki Kazimierza III Wielkiego 181
99. Przywilej koszycki z 1374 r. 183
100. Statut warcki z 1423 r. i jego konsekwencje 186
101. Przywilej jedlneński z 4 III 1430 r. 188
102. Statuty nieszawskie z 1454 r. 192
103. Statuty piotrkowskie z 1496 r. 193
104. Unia polsko-litewska w Krewie z 1385 r. 195
105. Akt unii horodelskiej z 2 X 1413 r. 197
106. Tomasz ze Splitu o życiu i obyczajach Mongołów 199
107. Marco Polo o tym, jak Czyngis-chan został pierwszym chanem Tatarów 200
108. Jan Piano de Carpini o armii mongolskiej 201
109. Kronika wielkopolska o najeździe Tatarów na Polskę w 1241 r. i o bitwie pod Legnicą 204
110. Koniec jarzma tatarskiego na Rusi i bitwa nad Ugra w 1480 r. 204
Materiały metodyczne 207
Anegdoty, ciekawostki, myśli 211
Rozdział VII. SPOŁECZEŃSTWO I GOSPODARKA W ŚREDNIOWIECZU Materiały źródłowe 215
111. Formularze umów średniowiecznych 215
112. Karol Wielki o przyczynach komendacji 217
113. Rozporządzenie o włościach wiejskich (Capitulare de Villis) 217
114. Kapitularz Karola Łysego z 847 r. 221
115. Kapitularz Karola Łysego z 877 r. 221
116. Jan Longus o założeniu miasta Brugge w IX w. 221
117. Założenie rynku w Kwedlinburgu 222
118. Immunitet na rzecz rycerza Klemensa z Ruszczy 223
119. Immunitet na rzecz Kościoła krakowskiego 223
120. Daniny i robocizny ludności poddanej klasztoru cystersek w Trzebnicy 225
121. Nadanie prawa niemieckiego gościom 227
122. Dokument immunitetowy dla biskupa poznańskiego Bogufała 228
123. Inwentarz włości angielskiej 228
124. Rigordus o ulicach Paryża w XII w. 229
125. Lokacja miasta Krakowa na prawie niemieckim 229
126. Dokument lokacyjny dla wsi Radlin 232
127. Sąd rozjemczy burmistrza w Paryżu ustala długość dnia pracy w cechu foluszników 233
128. Prawo składu miasta Krakowa 234
129. Kompetencje rajców i ławników w Świdnicy w 1328 r. 235
130. Cudzoziemscy tkacze w Londynie 236
131. Ze statutów cechów wrocławskich w XIII w. 237
132. Ustawa Kazimierza III Wielkiego z 1336 r. przeciwko zbytkowi mieszczan krakowskich 238
133. Postanowienia zjazdu krawców miast śląskich w Świdnicy 239
134. Cechy obejmują władzę w Augsburgu w 1368 r. 240
135. Uchwała zjazdu miast hanzeatyckich w Lubece z 18 V 1447 r. 241
136. Zakaz opuszczania wsi przez chłopów czeskich 242
137. Eneasza Sylwiusza wrażenia z Wiednia 242
138. Żebracy w Norymberdze 243
139. Moskwa w drugiej połowie XV w. 244
140. Renta naturalna i pieniężna w dobrach bojarów Nowogrodu Wielkiego 245
141. Jan Długosz o przyczynach głodu i zarazy 246
142. Giovanni Boccaccio o epidemii czarnej śmierci we Włoszech 247
143. Wielka zaraza w świetle Kroniki oliwskiej 248
Materiały metodyczne 250
Anegdoty, ciekawostki, myśli 253
Rozdział VIII. KULTURA ŚREDNIOWIECZNA Materiały źródłowe 257
144. Izydora z Sewilli wyobrażenia o wszechświecie 257
145. Materia Medica 260
146. List Karola Wielkiego w sprawie organizacji oświaty 261
147. Benedyktyn anglosaski Elfryk o życiu codziennym w szkole klasztornej 261
148. Bulla papieża Grzegorza IX z 1267 r. w sprawie swawoli scholarów krakowskich 263
149. Tomasz Platter o życiu studentów 264
150. Opis wizyty biskupa Salomona w szkole klasztornej w Saint Gallen 267
151. Statuty kardynała Roberta z 1215 r. dla Uniwersytetu Paryskiego 268
152. Dyplom założenia uniwersytetu w Krakowie w 1364 r. 269
153. Jan z Beka o pasowaniu na rycerza w XIII w. 272
154. Jan Muskata o turnieju rycerskim w Nysie w 1284 r. 273
155. Chretien de Troyes o turnieju pod murami Edynburga 274
156. Pieśń miłosna rycerstwa średniowiecznego z przełomu XII i XIII w. autorstwa Bertranda de Born 275
157. Jean Froissart o sądzie Bożym w 1386 r. 276
158. Pieśń Bogurodzica 277
159. Pieśń Stabat Mater Dolorosa Jacopone da Todi 279
160. Jan Długosz o znaleziskach archeologicznych 280
161. Jan z Salisbury o władzy książęcej 280
162. S w. Tomasz z Akwinu o obowiązkach władcy 282
163. Dante Alighieri o potrzebie istnienia monarchii 283
164. Marsyliusz z Padwy o władzy prawodawczej i wykonawczej 284
165. Wincenty Kadłubek o ideale monarchy 285
166. List chłopca “Do umiłowanej" według rękopisu z lat 1426-1429 286
167. List dziewczyny do chłopca według rękopisu z lat 1426-1429 287
Materiały metodyczne 288
Anegdoty, ciekawostki, myśli 291
Rozdział IX. WSTRZĄSY SPOŁECZNE I ZMIANY IDEOWE U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA Materiały
źródłowe 295
168. Postanowienia sądów duchownych przeciw albigensom 295
169. Biczownicy w świetle kronik 296
170. Bulla Urbana V z 3 IX 1365 r. przeciwko begardom i beginkom we Francji 298
171. Ryszard II do rycerzy, mera i urzędników miasta Nottingham w sprawie niszczenia dzieł Wiklifa 299
172. John Purvey o ideologii lollardów 300
173. Kronikarz Froissart o powstaniu chłopskim we Francji zwanym żakerią 300
174. Henryk Knighton o powstaniu chłopskim w Anglii w 1381 r. 302
175. Inkwizytor Piotr o doktrynie waldensów 303
176. O sposobie przesłuchania heretyków przez inkwizytora w XIV w. 305
177. Eneasz Sylwiusz o początkach husytyzmu 306
178. Wawrzyniec z Bfezove o otwarciu soboru w Konstancji w 1414 r. 307
179. Dekrety i ustalenia soboru w Konstancji (1414-1418) 308
180. Wawrzyniec z Bfezove o więzieniu i śmierci Jana Husa 309
181. Ulryk z Richental o straceniu Jana Husa 310
182. Artykuły praskie z 1421 r. 311
183. Społeczne i polityczne poglądy taborytów 312
184. Francesco Petrarka na temat scholastyki 313
185. Korespondencja Eneasza Sylwiusza z Janem Campisio na temat książek 313
186. Poglądy Jana Ostroroga na temat organizacji kościelnej w XV w. 314
187. Gobelinus Persona o istnieniu schizmy zachodniej 316
188. Wystąpienie Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji 317
189. Unia florencka z 1439 r. 318
190. Kronikarz Khodia Efendi o upadku Konstantynopola w 1453 r. 321
191. Jan Długosz o zwycięstwie chrześcijan w bitwie z Turkami pod Belgradem w 1456 r. 322
Materiały metodyczne 325
Anegdoty, ciekawostki, myśli 328
Bibliografia 330