Dane szczegółowe książki
Psychologia języka i komunikacji / Kurcz, Ida (1930-)
Autorzy
Tytuł
Psychologia języka i komunikacji
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: "Scholar", 2000
ISBN
8388495097
Hasła przedmiotowe
Nr tomu
2
Spis treści
pokaż spis treści
ROZDZIAŁ 1. PSYCHOLOGIA JĘZYKA A PSYCHOLINGWISTYKA
I SOCJOLINGWISTYKA. UWAGI WSTĘPNE .................. 9
ROZDZIAŁ 2. PODSTAWOWE POJĘCIA, HISTORIA I METODY
PSYCHOLINGWISTYKI ................................... 14
2.1. Podstawowe pojęcia psycholingwistyki .............................. 14 \
2.2. Historia psycholingwistyki ........................................ 15 /
2.3. Metody psycholingwistyki ........................................ 18
ROZDZIAŁ 3. FUNKCJE JĘZYKA: REPREZENTATYWNA I KOMUNIKACYJNA ..... 20
3.1. Różne użycia języka ............................................. 20 i
3.2. Specyfika językowej funkcji reprezentatywnej .......
3.3. Specyfika językowej funkcji komunikacyjnej .......
ROZDZIAŁ 4. POCHODZENIE JĘZYKA .................................. 29
4. l. Czym język ludzki różni się od Języków" zwierzęcych? ................ 29
4.2. Protojęzyk a język naturalny ...................................... 34
4.3. Filogeneza języka ............................................... 38
4.3.1. Powstanie języka a dobór naturalny ........................... 40
4.3.2. Język a teoria umysłu ....................................... 42
4.3.3. Dwustopniowosć ewolucji języka ............................. 44
ROZDZIAŁ 5. NEUROFIZJOLOGICZNE PODŁOŻE JĘZYKA ................... 46
5.1. Uwagi wstępne ................................................. 46
5.2. Metody badań neurofizjologicznych mózgu .......................... 47
5.3. Lokalizacja mózgowa funkcji językowych ............................ 49
5.4. Specjalizacja półkul mózgowych w funkcjach językowych ............... 51
ROZDZIAŁ 6. WYTWARZANIE I PERCEPCJA DŹWIĘKÓW MOWY .............. 56
6. 1Uwagi wstępne ................................................. 56
6.2. Wytwarzanie dźwięków mowy ..................................... 57
6.3. Percepcja dźwięków mowy ....................................... 61
ROZDZIAŁ 7. PRZYSWAJANIE JĘZYKA PRZEZ MAŁE DZIECKO ............... 69
7.1.Wprowadzenie ................................................. 69
7.2. Metody badania rozwoju języka małego dziecka ....................... 69
K.~"
7.3. Fazy rozwoju języka .............................................
7.4. Przyswajanie poszczególnych składników wiedzy językowej .............
7.4.1. Rozwój składnika fonologicznego .............................
7.4.2. Rozwój słownika umysłowego ...............................
7.4.3. Rozwój aspektu syntaktycznego wiedzy językowej ...............
7.4.4. Rozwój aspektu pragmatycznego wiedzy językowej...............
7.5. Zaburzenia rozwoju językowego ...................................
7.6. Główne podejścia teoretyczne w badaniu rozwoju językowego u dziecka ...
7.6.1. Dowody na biologiczne uwarunkowania języka ..................
7.6.2. Dowody na społeczne uwarunkowania języka ...................
7.6.3. Inne problemy kontrowersyjne ...............................
ROZDZIAŁ 8. KOMPETENCJA JĘZYKOWA ...............................
8. l. Ustalenia terminologiczne ........................................
8.2. Główne założenia leżące u podstaw kompetencji językowej ..............
8.3. Struktura głęboka i struktura powierzchniowa .........................
8.4. Istota UG w świetle teorii zasad i parametrów .........................
8.5.Inne modele UG ................................................
8.6. Kompetencja językowa ludzi niesłyszących ...........................
ROZDZIAŁ 9. SŁOWNIK UMYSŁOWY ...................................
9.1. Uwagi wstępne .................................................
9.2. Znaczenie stów .................................................
9.3. Metody badania słownika umysłowego ..............................
9.4. Organizacja słownika umysłowego .................................
9.4.1. Aspekt semantyczny........................................
9.4.2. Aspekt syntaktyczny........................................
9.4.3. Aspekt fonologiczny i ortograficzny ...........................
9.5. Dostęp leksykalny ...............................................
9.6. Słowotwórstwo i fleksja ..........................................
ROZDZIAŁ 10. KOMPETENCJA KOMUNIKACYJNA .........................
10.1. Uwagi wstępne ................................................
10.2. Akty mowy ...................................................
10.3. Znaczenie zdania a znaczenie wypowiedzi ..........................
10.4. Zasady efektywnej komunikacji ...................................
10.5. Rozmowa jako wyjściowa forma realizacji kompetencji
komunikacyjnej ...............................................
10.6. Główne koncepcje teoretyczne w badaniach nad kompetencją
komunikacyjną ................................................
10.6.1. Etnografia komunikowania się .............................
10.6.2. Wspólny grunt: wspólne działanie, wspólne czynności...........
10.7. Społeczne aspekty używania języka ................................
6 10.8. Siła tkwiąca w ludzkiej kompetencji komunikacyjnej ..................
.................... 73
zykowej ............. 76
..................... 76
..................... 77
cowej ............... 80
fkowej............... 81
..................... 82
szykowego u dziecka ... 83
ka .................. 83
l ................... 84
..................... 85
..................... 88
..................... 88
sykowej .............. 89
..................... 91
..................... 96
..................... 101
..................... 104
..................... 106
..................... 106
..................... 107
L................... 109
..................... 112
..................... 116
'..................... 120
;.....,............... 121
..................... 123
...................... 128
...................... 130
...................... 130
...................... 131
...................... 134
...................... 136
stencji
...................... 138
kompetencją
...................... 139
...................... 140
ne czynności........... 141
...................... 144
jnej .................. 145
ROZDZIAŁ 11. DYSKURS ............................
11.1. Czym jest dyskurs? .............................
11.2. Dyscypliny zajmujące się dyskursem ...............
11.3. Dyskurs konwersacyjny .........'................
11.4. Kulturowe uwarunkowania dyskursu konwersacyjnego
11.4.1. Konwencje konwersacyjne .................
11.4.2. Konwencje otwierania i zamykania dyskursu ..
11.5. Dyskurs tekstowy ..............................
11.6. Teoretyczne podejścia do analizy dyskursu ..........
11.6.1. Pragmatyzm ............................
11.6.2. Socjolingwistyczne analizy konwersacji ......
11.6.3. Psychologia dyskursywna .................
11.6.4. Krytyczna analiza dyskursu ................
11.7. Metody analizy dyskursu ........................
11.7.1. Metody jakościowe.......................
11.7.2. Metody ilościowe ........................
ROZDZIAŁ 12. JĘZYK A MYŚLENIE .............................
12.1. Uwagi wstępne .........................................
12.2. Niezależność myślenia od języka ...........................
12.2.1. Argumenty za stanowiskiem kognitywnym, czyli łączącym myśl z językiem ..................................
12.2.2. Argumenty za stanowiskiem nie utożsamiającym języka
z myśleniem .....................................
12.3. Relatywizm językowy ....................................
12.4. Badania nad związkiem języka z myśleniem ..................
12.4.1. Badania międzyjęzykowe ..........................
12.4.2. Badania wewnątrzjęzykowe ........................
12.5. Podobieństwa w funkcjonowaniu obu kompetencji:
językowej i poznawczej ..................................
ROZDZIAŁ 13. DWUJĘZYCZNOŚĆ ..............................
13.1. Rodzaje dwujęzyczności .................................
13.2. Dwujęzyczność u dzieci .................................
13.2.1. Rodzaje dwujęzyczności u dzieci ...................
13.2.2. Submersja versus immersja ........................
13.3. Dwujęzyczność u ludzi dorosłych .........................
13.3.1. Rola zdolności językowych i motywacji w nabywaniu L2
13.3.2. Transfer między LI i L2 ...........................
13.3.3. Interjęzyk, czyli język mieszany ....................
13.4. Społeczne problemy związane z dwujęzycznością.............
'c-'' • s-S^a^<SsSS!^
ROZDZIAŁ 14. KOMUNIKOWANIE SIĘ PRZY UŻYCIU JĘZYKA
A KOMUNIKACJA NIEWERBALNA .......................... 191
14.1. Uwagi wstępne ................................................ 191
14.2. Uniwersalne i kulturowo specyficzne cechy komunikacji niewerbalnej .... 192
14.3. Porównanie komunikacji niewerbalnej z werbalną .................... 195
14.4. Psychologia kłamstwa ..................................;....... 198
ROZDZIAŁ 15. JĘZYK A FUNDAMENTALNY BŁĄD ATRYBUCJI ................ 203
15.1. Uzasadnienie tytułu ............................................. 203
15.2. Porównanie autostereotypów z heterostereotypami .................... 204
15.3. Wpływ jeżyka na autonomicznym (poza świadomością) poziomie
funkcjonowania stereotypów ..................................... 206
15.4. Części mowy wykorzystywane na użytek stereotypów ................. 207
15.5. Dyskursywne strategie językowe służące do wyrażania stereotypów ...... 210
15.5.1. Konkretność versus abstrakcyjność .......................... 210
15.5.2. Strategia kamuflażu ...................................... 211
15.5.3. Strategia decentracji ...................................... 213
15.5.4. Kategoryzacja versus partykularyzacja ....................... 213
15.5.5. Strategia podtrzymywania społecznego i politycznego
status quo .............................................. 214
SŁOWO KOŃCOWE .................................................. 216
BIBLIOGRAFIA ..................................................... 218
INDEKS NAZWISK ................................................... 237
I SOCJOLINGWISTYKA. UWAGI WSTĘPNE .................. 9
ROZDZIAŁ 2. PODSTAWOWE POJĘCIA, HISTORIA I METODY
PSYCHOLINGWISTYKI ................................... 14
2.1. Podstawowe pojęcia psycholingwistyki .............................. 14 \
2.2. Historia psycholingwistyki ........................................ 15 /
2.3. Metody psycholingwistyki ........................................ 18
ROZDZIAŁ 3. FUNKCJE JĘZYKA: REPREZENTATYWNA I KOMUNIKACYJNA ..... 20
3.1. Różne użycia języka ............................................. 20 i
3.2. Specyfika językowej funkcji reprezentatywnej .......
3.3. Specyfika językowej funkcji komunikacyjnej .......
ROZDZIAŁ 4. POCHODZENIE JĘZYKA .................................. 29
4. l. Czym język ludzki różni się od Języków" zwierzęcych? ................ 29
4.2. Protojęzyk a język naturalny ...................................... 34
4.3. Filogeneza języka ............................................... 38
4.3.1. Powstanie języka a dobór naturalny ........................... 40
4.3.2. Język a teoria umysłu ....................................... 42
4.3.3. Dwustopniowosć ewolucji języka ............................. 44
ROZDZIAŁ 5. NEUROFIZJOLOGICZNE PODŁOŻE JĘZYKA ................... 46
5.1. Uwagi wstępne ................................................. 46
5.2. Metody badań neurofizjologicznych mózgu .......................... 47
5.3. Lokalizacja mózgowa funkcji językowych ............................ 49
5.4. Specjalizacja półkul mózgowych w funkcjach językowych ............... 51
ROZDZIAŁ 6. WYTWARZANIE I PERCEPCJA DŹWIĘKÓW MOWY .............. 56
6. 1Uwagi wstępne ................................................. 56
6.2. Wytwarzanie dźwięków mowy ..................................... 57
6.3. Percepcja dźwięków mowy ....................................... 61
ROZDZIAŁ 7. PRZYSWAJANIE JĘZYKA PRZEZ MAŁE DZIECKO ............... 69
7.1.Wprowadzenie ................................................. 69
7.2. Metody badania rozwoju języka małego dziecka ....................... 69
K.~"
7.3. Fazy rozwoju języka .............................................
7.4. Przyswajanie poszczególnych składników wiedzy językowej .............
7.4.1. Rozwój składnika fonologicznego .............................
7.4.2. Rozwój słownika umysłowego ...............................
7.4.3. Rozwój aspektu syntaktycznego wiedzy językowej ...............
7.4.4. Rozwój aspektu pragmatycznego wiedzy językowej...............
7.5. Zaburzenia rozwoju językowego ...................................
7.6. Główne podejścia teoretyczne w badaniu rozwoju językowego u dziecka ...
7.6.1. Dowody na biologiczne uwarunkowania języka ..................
7.6.2. Dowody na społeczne uwarunkowania języka ...................
7.6.3. Inne problemy kontrowersyjne ...............................
ROZDZIAŁ 8. KOMPETENCJA JĘZYKOWA ...............................
8. l. Ustalenia terminologiczne ........................................
8.2. Główne założenia leżące u podstaw kompetencji językowej ..............
8.3. Struktura głęboka i struktura powierzchniowa .........................
8.4. Istota UG w świetle teorii zasad i parametrów .........................
8.5.Inne modele UG ................................................
8.6. Kompetencja językowa ludzi niesłyszących ...........................
ROZDZIAŁ 9. SŁOWNIK UMYSŁOWY ...................................
9.1. Uwagi wstępne .................................................
9.2. Znaczenie stów .................................................
9.3. Metody badania słownika umysłowego ..............................
9.4. Organizacja słownika umysłowego .................................
9.4.1. Aspekt semantyczny........................................
9.4.2. Aspekt syntaktyczny........................................
9.4.3. Aspekt fonologiczny i ortograficzny ...........................
9.5. Dostęp leksykalny ...............................................
9.6. Słowotwórstwo i fleksja ..........................................
ROZDZIAŁ 10. KOMPETENCJA KOMUNIKACYJNA .........................
10.1. Uwagi wstępne ................................................
10.2. Akty mowy ...................................................
10.3. Znaczenie zdania a znaczenie wypowiedzi ..........................
10.4. Zasady efektywnej komunikacji ...................................
10.5. Rozmowa jako wyjściowa forma realizacji kompetencji
komunikacyjnej ...............................................
10.6. Główne koncepcje teoretyczne w badaniach nad kompetencją
komunikacyjną ................................................
10.6.1. Etnografia komunikowania się .............................
10.6.2. Wspólny grunt: wspólne działanie, wspólne czynności...........
10.7. Społeczne aspekty używania języka ................................
6 10.8. Siła tkwiąca w ludzkiej kompetencji komunikacyjnej ..................
.................... 73
zykowej ............. 76
..................... 76
..................... 77
cowej ............... 80
fkowej............... 81
..................... 82
szykowego u dziecka ... 83
ka .................. 83
l ................... 84
..................... 85
..................... 88
..................... 88
sykowej .............. 89
..................... 91
..................... 96
..................... 101
..................... 104
..................... 106
..................... 106
..................... 107
L................... 109
..................... 112
..................... 116
'..................... 120
;.....,............... 121
..................... 123
...................... 128
...................... 130
...................... 130
...................... 131
...................... 134
...................... 136
stencji
...................... 138
kompetencją
...................... 139
...................... 140
ne czynności........... 141
...................... 144
jnej .................. 145
ROZDZIAŁ 11. DYSKURS ............................
11.1. Czym jest dyskurs? .............................
11.2. Dyscypliny zajmujące się dyskursem ...............
11.3. Dyskurs konwersacyjny .........'................
11.4. Kulturowe uwarunkowania dyskursu konwersacyjnego
11.4.1. Konwencje konwersacyjne .................
11.4.2. Konwencje otwierania i zamykania dyskursu ..
11.5. Dyskurs tekstowy ..............................
11.6. Teoretyczne podejścia do analizy dyskursu ..........
11.6.1. Pragmatyzm ............................
11.6.2. Socjolingwistyczne analizy konwersacji ......
11.6.3. Psychologia dyskursywna .................
11.6.4. Krytyczna analiza dyskursu ................
11.7. Metody analizy dyskursu ........................
11.7.1. Metody jakościowe.......................
11.7.2. Metody ilościowe ........................
ROZDZIAŁ 12. JĘZYK A MYŚLENIE .............................
12.1. Uwagi wstępne .........................................
12.2. Niezależność myślenia od języka ...........................
12.2.1. Argumenty za stanowiskiem kognitywnym, czyli łączącym myśl z językiem ..................................
12.2.2. Argumenty za stanowiskiem nie utożsamiającym języka
z myśleniem .....................................
12.3. Relatywizm językowy ....................................
12.4. Badania nad związkiem języka z myśleniem ..................
12.4.1. Badania międzyjęzykowe ..........................
12.4.2. Badania wewnątrzjęzykowe ........................
12.5. Podobieństwa w funkcjonowaniu obu kompetencji:
językowej i poznawczej ..................................
ROZDZIAŁ 13. DWUJĘZYCZNOŚĆ ..............................
13.1. Rodzaje dwujęzyczności .................................
13.2. Dwujęzyczność u dzieci .................................
13.2.1. Rodzaje dwujęzyczności u dzieci ...................
13.2.2. Submersja versus immersja ........................
13.3. Dwujęzyczność u ludzi dorosłych .........................
13.3.1. Rola zdolności językowych i motywacji w nabywaniu L2
13.3.2. Transfer między LI i L2 ...........................
13.3.3. Interjęzyk, czyli język mieszany ....................
13.4. Społeczne problemy związane z dwujęzycznością.............
'c-'' • s-S^a^<SsSS!^
ROZDZIAŁ 14. KOMUNIKOWANIE SIĘ PRZY UŻYCIU JĘZYKA
A KOMUNIKACJA NIEWERBALNA .......................... 191
14.1. Uwagi wstępne ................................................ 191
14.2. Uniwersalne i kulturowo specyficzne cechy komunikacji niewerbalnej .... 192
14.3. Porównanie komunikacji niewerbalnej z werbalną .................... 195
14.4. Psychologia kłamstwa ..................................;....... 198
ROZDZIAŁ 15. JĘZYK A FUNDAMENTALNY BŁĄD ATRYBUCJI ................ 203
15.1. Uzasadnienie tytułu ............................................. 203
15.2. Porównanie autostereotypów z heterostereotypami .................... 204
15.3. Wpływ jeżyka na autonomicznym (poza świadomością) poziomie
funkcjonowania stereotypów ..................................... 206
15.4. Części mowy wykorzystywane na użytek stereotypów ................. 207
15.5. Dyskursywne strategie językowe służące do wyrażania stereotypów ...... 210
15.5.1. Konkretność versus abstrakcyjność .......................... 210
15.5.2. Strategia kamuflażu ...................................... 211
15.5.3. Strategia decentracji ...................................... 213
15.5.4. Kategoryzacja versus partykularyzacja ....................... 213
15.5.5. Strategia podtrzymywania społecznego i politycznego
status quo .............................................. 214
SŁOWO KOŃCOWE .................................................. 216
BIBLIOGRAFIA ..................................................... 218
INDEKS NAZWISK ................................................... 237