Dane szczegółowe książki

Spis treści

PRZEDMOWA, napisał Georges Minois 5
WSTĘP: Moda i lęk 11

Część pierwsza Czas surowości (1580-1700)

1. Obiektywne wahania XVII stulecia 22

Znaczenie słów i okresy starości 25
„Medice et modice": spór między zwolennikami humorów i autorami przepisów na długie życie 28
Pokusa mechanistycznej koncepcji starości 31
O rejestrach, tontynach i o długości życia 33
Starzy ludzie i trudna sytuacja demograficzna 40

2. Spojrzenia XVII wieku: ciche potępienie 45

Święci, pustelnicy i apostołowie 46
Fernando Nino de Guevara, Catherine de Montholon i regentki Fransa Halsa 49
Starcy Rembrandta 51
Starzy ludzie w życiu codziennym. Twórczość braci Le Nain 53
Brzydota i zepsucie przeznaczeniem starych kobiet 56
Niewybaczalna słabość przeznaczeniem starych mężczyzn: „O mój wieku zgniły.." 59
Druga połowa XVII stulecia: tryumfujące dziedzictwo komedii dell'arte, popularność starych zrzędów i ich miłostki 62
Gorzki pesymizm końca stulecia 65
Lekcje optymizmu 68

3. Trudno być starym w Europie doby klasycyzmu 73
Stulecie bez wieku przy pełnieniu urzędów państwowych 74
Stulecie podeszłego wieku głowy rodziny 74
Dwa rodzaje rodzin i dwa rodzaje starości w nowożytnej Europie 82
Klasztor, rzemiosło i notariusz 85
Starość wykluczona ze społeczeństwa: „Biedak idzie wciąż swą drogą, gościńcem wiodącym do przytułku" 89
Francuska szansa: starzy wojskowi za czasów Ludwika XIV 93
Starość wielkiego króla Ludwika XIV 96

Część druga Czas przychylności (1700-1780)

4. Narodziny starości w XVIII stuleciu 103
O anatomii i witalizmie 104
O geronomice, poradnikach starzenia się i szarlatanerii 106
Wielka synteza nowożytnej wiedzy i niewiedzy: Buffon i Encyklopedia 109
Sędziwy wiek w historii cudownych wydarzeń: pochód stulatków 113
Wielka epoka politycznych rachmistrzów i odkrycie liczbowego wymiaru starości 117
Model: starzy ludzie w Szwecji na podstawie prac Wargentina 120
Starzy ludzie według prac francuskiej szkoły arytmetyki politycznej 123
Starość narodziła się w roku 1760 127

5. Francuski wynalazek dobrego starca 133

Pójście na dno i pobożność. Rady pani de Lambert 134
Tradycja sarkazmu i odkrycie starości zastygłej w bezruchu 137 Tradycja powieściowa i teatralna oraz schyłek popularności starych zrzędów 140
Akademizm i barok: między Hogarthem a Chardinem 142
Mądrzy i czerstwi starcy oraz bohater „Roku 2440" 146
Zwycięstwo wrażliwości: dobrzy staruszkowie i ,jak być dobrą babcią" 148
Jak opowiadano dzieciom o starości 151
Podział życia na siedmioletnie okresy według Guillaume'a Daignana 153
Rozmaite postacie starości w XVIII-wiecznej Europie 157
Starość na szczytach: władza i wiedza 159
Babki w roli wychowawczyń i patriarchowie w rodzinie 162
Starość z dala od świata: przykład żeńskich klasztorów 165
Rodzinny model starości prostych ludzi 168
Reguły i kruczki w przypadku starości zabezpieczanej kontraktami 171
Starość zdeklasowana: polityka przywiązania do miejsca stosowana w różnych państwach europejskich 173
Łóżko, stół, ławka: trzy miejsca spoczynku starości objętej publiczną opieką 176
Nowa forma dobroczynności: stary człowiek u siebie 177
Starość przywrócona do godności: europejska polityka emerytur 180

Część trzecia Czas uniesień (1780-1830)

7. Święto starych ludzi 181

1789: starość nie jest problemem na czasie 188
1789-1791 : Książę de La Rochefoucauld-Liancourt i starość-chwalebne zamierzenia 190
Starość, nędza i retoryka 192
1793: Republika Francuska oddaje cześć starości 194
Mamy święto 195
Starość i okresy życia w rewolucyjnym święcie 197
Starość w teatrach Republiki 198
Zastęp osiemdziesięciolatków w prowincjonalnym miasteczku 200
Druga strona medalu, z dala od świątecznych dekoracji 203

8. „Młodość, perła czarowna" 207

Młodzież w polityce 208
Młodzi poeci i śmierć 212
Od Mozarta do Esproncedy 214
Różne postacie odrzucenia starości 217
Czwarty wiek i makrobiotyka 219
„Życie to kraina, którą starcy widzieli" 222
Goethe, Faust, czas i wiek 224
Chateaubriand: „U kresu życia leżą gorzkie lata" 228

Część czwarta Wiek pozytywny (1830-1914)

9. Niejednorodne dane o pierwszej siwowłosej rewolucji 235

W kraju pierwszej siwowłosej rewolucji 236
Problem maltuzjanizmu 241
Złudny tryumf młodości i trzydzieści milionów starych ludzi w Europie pod koniec XIX stulecia 244
Słownictwo nowej starości 248
Interesujący przedmiot badań medycyny: pierwsza patologia wieku starczego 249
Umiar i zmartwychwstanie mitu wiecznej młodości 252
Płyny organiczne i moda na Bułgarię 254
Cudowna reguła ludzi z XXV albo XXX stulecia 256

10. Opisy i refleksje XIX wieku: od apologii po klątwę 263

Starość widziana oczyma XIX stulecia: od malarza do fotografa 264
Starość u impresjonistów i eskspresjonistów 267
Królowie Learowie i dorożkarskie szkapy 268
Najstarszy pies i najpiękniejszy starzec 272
„Jestem dziadkiem bez miary" 275
Pesymizm Schopenhauera 278
Kopuła życia: chrześcijańskie rozważania pani Swiecziny 280
Każdy starzec jest Huronem 282

11. Postawy starych ludzi w XIX-wiecznym społeczeństwie: od obecności do symbolu 281

Polityczny spór między pokoleniami 288
Europa siwych głów 290
Przemiany tradycyjnej instytucji rodziny 291
Ostatni z rodu Mćlouga 294
Miejsce starych ludzi w nowej mozaice form rodziny 296
Jeanne Jugan: „Codziennie widuję żyjące w nędzy staruszki Będę kwestować" 299
Pomoc społeczna, ubezpieczenia, emerytury 301
Berlin, 1889. Londyn, 1908. Paryż, 1910 304
Każdy naród ma swego starca: Hugo, Verdi, Tołstoj, Tennyson 307
PODSUMOWANIE 313
WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE 319
SPIS WYKRESÓW, TABEL I MAP 321